خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- مریم داوری: سرانه مطالعه کتاب در کشورمان به دلیل اینکه کتاب و کتاب خوانی به عنوان یک فرهنگ در بین مردم جا نیفتاده ، پایین است. این در حالی است که ایران پیشینه غنی فرهنگی دارد و همچنین یک کشور اسلامی است، اسلامی که تاکید فراوانی بر کسب علم و دانش، تفکر و مطالعه دارد. امروزه میزان مطالعه یکی از شاخص های توسعه جوامع به شمار می رود. کشورهای توسعه یافته 70 درصد کتاب های مصرفی جهان را تولید می کنند در حالیکه سهم کشورهای در حال توسعه با وجودی که 80 درصد جمعیت جهان را تشکیل می دهند، کمتر از 30 درصد است. البته مشکل کتاب در کشورهای جهان سوم فقط مربوط به حجم کتابهای تولیدی نیست. مشکل اساسی این است که کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی و ضروری تلقی نمی شود. در کشور ما به منظور افزایش سرانه مطالعه برنامه های مختلف و متنوعی به مناسبت های مختلف در نظر گرفته می شود اما آنچه که مهم و اثرگذار است تداوم این برنامه ها و مشارکت تمام نهادها به خصوص نهادهای فرهنگی است. در این میان یکی از نهادهایی که می تواند در بحث کتابخوانی و ترویج آن در جامعه موثر باشد، کانون های فرهنگی هنری مساجد هستند. بدین منظور گفتگویی با «حجت الاسلام حامد ابوالحسنی»، پژوهشگر و رییس اداره تولید محتوای فضای مجازی دفتر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها ترتیب دادیم که بدین شرح است:
کانون های فرهنگی هنری مساجد تا چه اندازه در ترویج کتاب و کتابخوانی موثر بودند؟
برای ترویج کتابخوانی کار جهادی به روز نیاز است و در شرایط فعلی فقط کارهای سنتی جواب نمی دهد. اکثر نوجوانان و جوانان ما در فضاهای مجازی هستند و باید از ظرفیت این فضاها استفاده کنیم. اگر از این فضا غفلت کنیم ، دشمنان با برنامه های خود نسل آینده ما را تربیت می کنند. کودکان و نوجوانان زمین های بایری هستند پس به محتوایی که به آنها خورانده می شود باید دقت شود. دشمنان ما آینده پژوهی و سناریو نویسی دارند . مقام معظم رهبری آینده نگر هستند و در فرمایشات خود مباحث مهمی در این زمینه ارایه می دهند اما مسئولان ما در حوزه آینده نگری و برنامه ریزی ضعیف عمل می کنند و کانون های فرهنگی هنری مساجد در این زمینه می توانند موثر واقع شوند. تا کنون کارهایی در زمینه ترویج کتاب و کتابخوانی از سوی کانون های فرهنگی هنری مساجد صورت گرفته است . توجه کانون های مساجد به روش های به روز و استفاده از فضای مجازی می تواند در افزایش کمی و کیفی اقدامات آنها در زمینه ترویج کتابخوانی موثر باشد.
استفاده کانون های فرهنگی هنری مساجد از ابزار نوین برای ترویج کتاب تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟
فضای مجازی، فضا و فرصت مناسبی است که کانون های فرهنگی هنری مساجد باید از آن به خوبی استفاده کنند. مقام معظم رهبری در مورد فضای مجازی در یکی از سخنرانی های خود فرمودند« از زمان پیامبر اکرم (ص) همچین فرصتی در اختیار اسلام نبوده است و می توانیم با استفاده از این فضا، پیام اسلام را به کل دنیا برسانیم». شایسته است که همه نهادهای فرهنگی و مذهبی از جمله کانون های مساجد از این فضا برای تبلیغات دین و نشر آموزه های اخلاقی استفاده کنند.
کانون های فرهنگی هنری مساجد به منظور استفاده حداکثری از فضای مجازی بابد چه اقداماتی انجام دهند؟
فضای مجازی برای شبکه سازی مخاطبان بسیار خوب است. مسئله بعدی ارایه مقصود است که به دو صورت انجام می شود، اول باید بدانیم مخاطب چه می خواهد و بر اساس خواسته مخاطب، محتویات را ارایه دهیم؛ این باعث جذب و همراه شدن مخاطب می شود. صورت دوم ارایه محصولی است که ما می خواهیم ارایه دهیم تا به نوعی فرهنگ سازی و الگوسازی شود. بازاریابی محتوایی نیز مسئله مهمی است. کانون های فرهنگی هنری مساجد باید تمام این موارد را مدنظر داشته باشند. به عنوان مثال آنها در مورد ترویج کتاب در فضای مجازی می توانند قسمت های خوب و شیرین کتاب در قالب های مختلف همچون نوشته کوتاه، عکس نوشته، پادکست و کلیپ را در شبکه های اجتماعی که ایجاد کردند، قرار دهند. علاوه بر این کانون های فرهنگی هنری مساجد باید شبکه توزیع هم داشته باشند تا مخاطب به دنبال کتاب های مورد علاقه خود برود.
یعنی کانون های فرهنگی هنری مساجد باید بر اساس نیاز نمازگزاران، کتاب تبلیغ کنند؟
مخاطب شناسی، نیازسنجی، شبکه سازی، تولید محتوا و توزیع محتوا مراحل کار در این زمینه است. حتما باید استراتژی محتوا را تعیین کنیم در غیر این صورت محتوا ناقص است و مخاطب چندانی نخواهیم داشت؛ در حقیقت اگر استراتژی محتوا نداشته باشیم، کارمان عبث است. اگر مخاطب را نشناسیم و نیازسنجی نکنیم، نتیجه ای عایدمان نمی شود. کانون های فرهنگی هنری مساجد باید بعد از نیازسنجی، مخاطبان را دسته بندی کنند؛ به عنوان مثال اگر کتاب کودک برای همه تبلیغ شود، فرد بعد از دو بار دیدن شبکه اجتماعی مربوط به مسجد، خسته می شود اما وقتی مخاطبان را دسته بندی کنیم و محتوا را بر اساس نیاز و سلیقه آنها ارایه دهیم مخاطبان نه تنها خسته نمی شوند بلکه علاقه مندی آنها افزایش می یابد. در کنار شبکه مجازی، شبکه حقیقی هم مهم است. اصولی که در مورد نیازسنجی برای شبکه مجازی گفته شد برای شبکه حقیقی هم صدق می کند. بدین ترتیب کانون های فرهنگی هنری مساجد باید در درجه اول از بین نمازگزاران نظرسنجی کنند . به عنوان مثال اگر اکثر افراد به رمان علاقمند هستند، هر شب، یکی قسمت یکی از رمان های خوب در قالب های هنری ارایه شود. بدین ترتیب افرادی که علاقه ای به کتاب ندارند ممکن است، علاقمند شوند. نمازگزارانی هم که علاقمند به کتاب هستند با این کار بیشتر با کتاب انس می گیرند.
پس کانون های مساجد باید شبکه های اجتماعی خود را بر اساس نیاز و سن مخاطبان تشکیل دهند؟
بله همین طور است. کانال و گروه ها در شبکه های اجتماعی باید بر اساس سن افراد یا موضوع تقسیم بندی شود. می توان گروهی برای جوانان داشت و یا گروهی در مورد سبک زندگی و یا کتابخوانی . با توجه به پایش و نیاز سنجی اولیه صورت گرفته، مسایل و موضوعات باید تقسیم بندی شود و شبکه سازی صورت گیرد. محتوای گروه باید طوری باشد که اعضای گروه از نظر فکری به هم نزدیک باشند تا استفاده خوب و حداکثری صورت گیرد.
و حرف آخر؟
در حال حاضر درصد بالایی از مردم در شبکه های مجازی هستند. در این شرایط بهتر است که از این فضا به خوبی استفاده کنیم. اگر ما از فضای مجازی استفاده نکنیم، دشمنان تبلیغ می کنند و فرهنگ خود را ترویج می دهند. می توان در فضای مجازی فعالیت فرهنگی داشت و از این ابزار به بهترین شکل استفاده کرد. به خصوص در شرایط فعلی با توجه به شیوع بیماری کرونا و تعطیلی بسیاری از محافل مذهبی و برنامه های فرهنگی و اجتماعی باید استفاده بهتری از فضای مجازی صورت گیرد.
نظر شما