حجت الاسلام علی اکبر گندمکار، پژوهشگر دفتر مطالعات و پژوهش های مرکز رسیدگی به امور مساجد، مسجد کارآمد را اصیل ترین و اصلی ترین پایه دین نهاد برای معرفت شناسی و نهادینه کردن فرهنگ عبودیت دانست و گفت: مساجد به عنوان پایگاه های الهی و مردمی کارکردهای مختلفی دارند.
وی با تاکید بر این که خاستگاه و پیدایش نظام و انقلاب و حاکمیت حکومت اسلامی مسجد است، افزود: میان رویداد انقلاب اسلامی و مساجد رابطه ای علت و معلولی وجود دارد و به تعبیری می توان گفت حدوث انقلاب شکوهمند اسلامی از مسجد بوده است.
لزوم بازخوانی نقش مساجد در تمدن اسلامی
پژوهشگر دفتر مطالعات و پژوهش های مرکز رسیدگی به امور مساجد با تاکید بر لزوم بازخوانی نقش مساجد در تمدن اسلامی و ضرورت آنان در تدبیر اجتماعی، کمبود مسجد در ایران را از مسائل قابل تامل در حوزه آسیب شناسی مساجد عنوان کرد و گفت: با توجه به این که دسترسی به مسجد از نیازهای ضروری جوانان و نوجوانان است لازم است با همت دولت، مردم و متولیان و گروه های فرهنگی کشور و مطابق با تراکم جمعیت مناطق، مساجد بیشتری احداث شود و امام جماعت شایسته و جامع الاطرافی در آن حضور یابد.
وی بازتعریف مساجد در امر سیاست گذاری را راهکاری دیگر برای آسیب شناسی مسجد دانست و گفت: مساجد ایران با همه توانایی و شکوه و داشتن نیروهای خلاق و مومن فاقد یک سازمان منسجم و مرکز متفکر و اندیشمند در امر سیاست گذاری و هدایت و نظارت هستند و تا این مسئله مورد ارزیابی و رسیدگی قرار نگیرد ساخت و ساز مساجد، اداره آن، چگونگی اجرای فعالیت های فرهنگی و... با مشکل مواجه می شود.
حجت الاسلام گندمکار همچنین بر لزوم تقویت ارتباط میان مساجد و مراکز آموزشی تاکید کرد و ادامه داد: به سفارش مکرر مقام معظم رهبری باید میان مساجد و مراکز آموزشی هر محل همکاری و پیوند شایسته ای برقرار شود. باید با ایجاد هماهنگی میان روحیات و خواسته های جوانان و فعالیت های مساجد این مکان مرکزی برای جذب جوانان و نوجوانان تلقی شود.
وی با اشاره به آسیب های بیرونی مسجد گفت: امروزه در نگاه پژوهشگران تعدد و کثرت مراکز فرهنگی، تفریحی، دینی، هنری و .... که کارایی فرهنگی و دینی دارند از موارد مهم آسیب ها و چالش هایی محسوب می شوند که مساجد در خارج از حوزه خود دچار آن هستند.
وی ادامه داد: در گذشته شیوه ساخت و ساز مساجد به گونه ای بود که مراکز آموزشی، فرهنگی و کتابخانه ها در درون مسجد احداث می شد که به تدریج با رشد جمعیت و کثرت متقاضی، این مراکز با حفظ محوریت مساجد به اطراف آن انتقال پیدا می کرد.
پژوهشگر دفتر مطالعات و پژوهش های مرکز رسیدگی به امور مساجد با بیان این که امروزه دولت با وجود داشتن بودجه های کلان، زمینی برای مسجد خریداری نمی کند، گفت: دولت وظیفه دارد برای تعبیه کردن این مراکز در اطراف مسجد طرحی در نظر بگیرد تا دین و دنیای مردم در کنار هم باشد.
دولتی نشدن مساجد بهانه نشود
وی افزود: اما سازمان مدیریت برنامه ریزی به بهانه دولتی نشدن مسجد، اعتبار کمی در حد پرداخت قبوض به مساجد اختصاص می دهد.
گندمکار اظهار داشت: اگرچه نمی توان مساجد را دولتی کرد، ولی می توان به دولتی ها تفکر مسجدی داد. در این راستا دولت می تواند لوایحی را به مسجد ارایه دهد که در فراکسیون اقلیت مسجد تا میزان تعیین شده ای از قبوض بخشیده شود و برای بالاتر از آن تخفیف قائل شوند که این امر انگیزه ای برای صرفه جویی در مصرف آب و برق نیز می شود.
طرفداری نادرست از جناح های سیاسی از آسیب های جدی
حجت الاسلام گندمکار همچنین طرفداری و جانبداری نادرست از جریانات و جناح های سیاسی و ارگان های خاص امور مسجد را از موارد دیگر آسیب شناسی مسجد دانست و گفت: نسل جوان با سلایق و اندیشه های متفاوت در جامعه زندگی می کنند و جانبداری های ناروا از جریانات سیاسی باعث دلزدگی و دین گریزی آنان می شود.
وی سپس یکی از مشکلات مراکز دینی و فرهنگی از جمله مساجد را روزآمد نبودن آن ها عنوان کرد و گفت: مساجد و نهادهای دینی امروز از نیروهای انسانی خلاق و خوب برخوردار نیستند که تشکیل اتاق های فکر متشکل از نیروهای فوق تخصصی مدیریتی، نواندیش و خلاق با کارکردهای قوی راهی در جهت کارآمدتر شدن مساجد است.
وی ادامه داد: این هسته فکور و اندیشمند باید به رصد کردن آسیب ها و شناسایی آن ها بپردازد و با توجه به نگاه اسلام به رسالت حقیقی و حقوقی مسجد، تدبیرانه و مدبرانه سیاست گذاری کند و راهکارها و راهبردها را تعریف و عملی سازد.
مساجد باید دارای جایگاه حقوقی تعریف شده باشند
حجت الاسلام گندمکار افزود: اگر مساجد در سیکل کاری و پروسه اداری- مدیریتی کلان کشور (قوه مجریه و قوه مقننه) دارای جایگاه حقوقی دقیق باشند و در عین حال مستقل از دولت بماند قطعا به سیستم شبکه ای مساجد کشور نگاه دیگری می شود.
وی ادامه داد: مسجد به عنوان نخستین مکان پالایش فرد و جامعه، کارکردهای متنوعی همچون کارکرد علمی، آموزشی، عقیدتی و فرهنگی و سیاسی دارد. کارکرد سیاسی مسجد، سیاست مدرن نبوی، علوی و حسینی بر پایه مردم سالاری دینی و کارکرد نظامی، دفاعی، امنیتی، بسیجی و سوق الجیشی ارایه می کند.
وی درباره کارکردهای دیگر مساجد اظهار کرد: مساجد از لحاظ نگاه و کارکرد اجتماعی در عرصه نظام بخشی محله ای، اتحاد ملی و عرصه شبکه ای برای انسجام اسلامی از لحاظ کارکرد رسانه ای و اطلاع رسانی و شبکه ای با دو رویکرد سنتی و مدرن مواجه است.
وی ادامه داد: کارکرد اقتصادی مساجد در قالب کمک های خیرخواهانه و ایجاد صندوق های قرض الحسنه برای معیشت و ازدواج و ارائه وام به صورت منطقه ای، محله ای و شهری نیز بسیار حائز اهمیت هستند.
حجت الاسلام گندمکار با بیان اینکه مساجد احیاگر هویت ملی اسلامی در حوزه فرهنگ و اندیشه و هنرهای اسلامی و مرکزی برای پیشگیری و کاهش بزهکاری و ناهنجاری های اجتماعی اند، اظهار کرد: مسجد همواره از صدر اسلام به عنوان نهاد و نماد تمدن و فرهنگ ناب اسلامی مطرح بوده است که بین سیاست و دیانت و دنیا و آخرت همگونی و همگنی برقرار می کند.
وی افزود: مسجد این چنین بود که پیامبر آن را مرکز فرماندهی خود قرار داد و بعد از قرن ها حضرت امام (ره) که خود فرزند مسجد بود و به عظمت و پتانسیل های فوق العاده آن آگاه بود نهضت خویش را از این مرکز آغاز کرد و بر این باور بود که مساجد باید همچون مساجد صدر اسلام باشند.
پیشینه: حجت الاسلام علی اکبر گندمکار، مسئول امور محققین و کارشناس پژوهش مرکز رسیدگی به امور مساجد حدود 7 سال سابقه فعالیت در حوزه مسجد دارد. وی در تالیف کتاب های "فرهنگ مسجد"، " خانواده، مسجد و نماز"، " جستاری در تحریفات آیین عزاداری" و " فقه المسجد فی جواهر الکلام" با سایر کارشناسان همکاری داشته است.
همچنین مقالات " بررسی تاریخی- روایی و فقهی حضور زنان در مسجد صدر اسلام"، " خادم نمونه مسجد"، " و " عوامل همگرایی جهان اسلام" از مقالات مطرح وی است که در کتاب های مختلف به چاپ رسیده است.
پایان پیام/
نظر شما