مسجد جامع «الناقه» نخستین مسجد طرابلس

خبرگزاری شبستان، گروه جهان اسلام: مسجد جامع «الناقه» قدیمی ترین مسجد طرابلس و یکی از قدیمی ترین مساجد در شمال آفریقاست. ساخت این مسجد قبل از ساخت مسجد جامع الازهر در قاهره بوده است.

مسجد جامع الناقه در جنوب شرقی شهر قدیمی طرابلس در نزدیکی میدان «الفنیدقة» در یک کوچه تنگ قرار دارد. هتل «الغدامسی» و هتل «حواص» در مجاورت آن است و مسجد جامع «احمد پاشا القرملی» در نزدیکی آن قرار دارد. مساحت کل این مسجد 900 متر مربع است.

این مسجد جامع در زمان خلیفه «المعزلدین الله الفاطمی» ساخته شد، هنگامی که پس از نیمه قرن دهم میلادی از طرابلس به سمت قاهره سفر می کرد. سفر خلیفه به طرابلس بین سالهای 1306 – 1308 میلادی انجام گرفت.

 داستان نامگذاری این مسجد به ناقه بارداری که خلیفه المعزلدین الله به ساکنان این شهر برای ساخت آن اعطا کرد، مربوط می شود.

این مسجد در سال 1019 هجری(1610 میلادی) به دست « صفردای» بازسازی شد. تاریخ این بازسازی در یک لوح مرمرین یافت شده آمده است. برخی براین باور هستند که مسجد جامع الناقه قدیمی ترین مسجد طرابلس است. نام آن مسجد «العشره» بوده است و ساخت آن به دوره صدر اسلام برمی گردد و قبل از دوره فاطمی است.

مسجد الناقه مربع شکل است و بزرگ نیست، مساحت حیاط آن با مساحت نمازخانه برابر است. این مسجد سه در دارد. دو در اصلی آن به طور مستقیم به داخل نمازخانه باز می شود و در سوم مستقل است، اما به وضوخانه راه دارد. وضوخانه این مسجد به شکل دو گنبد مستطیلی موازی است.

حیاط این مسجد وضعیت عجیبی دارد، به طوری که در کنار مسجد قرار دارد. حیاط از عوامل اصلی در مساجد قدیمی به شمار می آید. این حیاط را ستون های مختلف احاطه کرده است و مساحت آن به 282 متر مربع می رسد. بخش شرقی این حیاط  متشکل از دو رواق است که در جنگ جهانی دوم تخریب شدند. اما در حال حاضر این دو رواق بازسازی شدند. در حیاط این مسجد مخزنی برای آّب باران وجود دارد.

نمازخانه این مسجد روی 35 ستون ناهمگون از نظر شکل و حجم و رنگ ساخته شده است.

تغییر سیستم حیاط در دوره سلجوقی انجام شد و رواق های سایه دار به حیاط اضافه شد. اما گلدسته کنونی جامع الناقه به شکل مربع و به سبک معماری مراکشی است. معماری این گلدسته برگرفته از گلدسته مسجد جامع «قیروان» است که در اوایل قرن 12 هجری ساخته شده است. ارتفاع آن نزدیک به 10 متر است. بالکن این گلدسته شبیه بالکن مسجد «جامع البشتی» یا «الکتانی» (جامع القدس کنونی) در خیابان ابی هریده است.

در کنار گلدسته این مسجد 42 گنبد کوچک قرار دارد. مسجد الناقه از محبوبیت بسیاری بین ساکنان این شهر برخوردار است.

محراب این مسجد در وسط دیوار قبله است و در کناره های آن ستون های کوچک قرار دارد. در بالای این محراب یک لوح مرمرین با نقش و نگارهای نباتی وجود دارد که روی آن عبارت «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله» نوشته شده است. منبر این مسجد در سمت چپ محراب قرار دارد که با چوب ساخته شده است و چهار پله دارد.