خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ طرح خوداتکایی پنبه یکی از طرح های اقتصاد مقاومتی در حوزه محصولات کشاورزی است که در راستای افزایش تولید این محصول پیگیری می‌شود. هدف این طرح که از سال ٩٤ اجرای آن آغاز شده، در گام نخست، توقف روند نزولی تولید پنبه و سپس، توسعه کشت این محصول بوده است. نگاهی به روند تولید و سطح زیرکشت پنبه طی ۱۷ سال گذشته (از سال ١٣٨٠ تا ١٣٩٧) نشان می‌دهد که سطح زیرکشت این محصول طی مدت مذکور به حدود یک سوم و تولید آن نیز به حدود یک چهارم کاهش یافته است.
با وجود اینکه تولید طلای سفید از سابقه دیرینه‌ای در ایران برخوردار است، اما عوامل متعددی نظیر واردات پنبه، پایین بودن قیمت تضمینی و واردات قانونی و غیرقانونی پوشاک موجب شد تا تولید این محصول در ورطه نابودی قرار گیرد. براین اساس سطح زیرکشت پنبه از بیش از ۱۹۸ هزارهکتار در سال ۱۳۸۰ به حدود ۷۰ هزارهکتار در سال ۹۷ کاهش یافته است.
کشت پنبه از دیرباز در خراسان جنوبی بخصوص در شهرستان بشرویه به عنوان قطب این محصول تأثیر بسزایی در اقتصاد ساکنان این شهرستان داشته است. اما متاسفانه در سالهای اخیر با افزایش واردات بی رویه و بدون کارشناسی پنبه خسارات جبران ناپذیری به پیکره بخش کشاورزی، بویژه محصول پنبه و همچنین صنایع وابسته به آن وارد شده است تا آنجا که کشاورزان این بخش را دلسرد و مجبور به کاهش تولید طلای سفید کرده است.
قطب تولید پنبه در خراسان جنوبی معطل کود/بازار در قبضه بی‌تدبیری
«علی صفری حاجی» یكی از كشاورزان پنبه كار در بشرویه در گفتگو با خبرنگار شبستان می گوید: ۲۰ سال است كه پنبه می‌كارم اما به دلیل مشكلاتی كه كاشت این محصول دارد سال به سال از تمایل كشاورزان برای كشت آن كم شده است.
وی می افزاید: حدود ۶ هکتار از اراضی کشاورزی که دارم زیر کشت پنبه است که سالیانه از هر هکتار هفت تا ۱۱ تن پنبه برداشت می کنم که امسال نیز پیش بینی می شود به همین میزان برداشت شود.
این پنبه کار بشرویه‌ای در خصوص مشکلات جمع آوری پنبه می گوید: نبود دستگاه جمع آوری پنبه و کمبود کارگران یکی از مشکلاتی است که هر سال ما با آن روبه رو هستیم.
وی با گلایه مندی از قیمت بالای سم و نبود کود به ویژه کود فسفاته که موجب کاهش عملکرد در واحد سطح می شود، اضافه می‌کند: با وجود اینکه پنبه بشرویه مرغوبیت بالایی دارد، در زمان برداشت پنبه با قیمت پایین آن مواجه می شویم که این امر و دستمزد بالا و هزینه های دیگر، کشت محصول پنبه را دچار مشکل کرده است.
صفری حاجی قیمت هر کیلو گرم پنبه ای که از کشاورزان خریداری می کنند را هفت هزار و ۵۰۰ تومان عنوان می کند. وی تاکید می کند: کشت پنبه علاوه بر رنج و زحمت، هزینه‌های زیادی هم دارد به طوری که هفت تا هشت ماه از مرحله کاشت، داشت و برداشت برای کارهایی چون شخم زدن، آبیاری، وجین کردن، کندن علف‌های هرز، نگهداری و مراقبت، خرید کود شیمیایی و بالاخره چیدن پنبه‌ها طول می‌کشد و افزون بر این باید هزینه‌های هنگفتی را نیز صرف کنیم.
این پنبه کار بشرویه ای، ضمن درخواست حمایت عملی دولت در حوزه کشاورزی و توقف واردات بی رویه، بیان می کند: متأسفانه به خاطر نبود حمایت دولت بسیاری از کشاورزان دلسرد شده اند چرا که بیشتر سود را دلالان و واسطه گران می برند.
روزگار سیاه پنبه کاران بشرویه/چتر حمایت دولت بر سر کشاورزان نیست
«محمد تورانی» نیز یکی دیگر از کشاورزان بشرویه است که با وجود اینکه وش پنبه خود را سال گذشته فروخته اما هنوز پولی دریافت نکرده است، می گوید: سالهای سال است كه در كار كشت پنبه هستم اما به دلیل مشكلات این بخش در پنج سال اخیر میزان كشت را از ۲۰ هكتار به ۲ هكتار کاهش داده ام و امسال نیز شاید دیگر آخرین سالی باشد که این محصول را کشت می کنم.
وی با انتقاد شدید از رها بودن بخش کشاورزی کشور و مدیریت حاکم بر آن، می افزاید: بحث برداشت پنبه برای کشاورزان مصیب عظما است و نبود دستگاه‌های مكانیزه در این منطقه و حمایت نشدن كشاورزان پنبه كار توسط دولت و مسئولان باعث شده كه كشاورزان دیگر انگیزه ای برای كشت این محصول نداشته باشند.
تورانی با اشاره به اینکه بیشتر کشاورزان این شهرستان محصول پنبه را با دست جمع آوری می كنند و متاسفانه کارگری هم وجود ندارد، می گوید: برای خرید تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی تسهیلات ۱۵ درصد می دهند که واقعاً برای کشاورز توجیه اقتصادی ندارد؛ باید شرکت های تعاونی تقویت شوند تا اقدام به خرید ماشین آلات کشاورزی کنند.
از دغدغه نبود کارگر تا برداشت دیرهنگام پنبه
برداشت محصول پنبه از آبان آغاز شده و تا اواخر دی ماه ادامه دارد. برداشت پنبه به هر دو صورت دستی و مکانیزه امکان‌پذیر است. هرچند واضح است که برداشت مکانیزه، بسیار سریعتر و آسان‌تر از برداشت محصول به صورت دستی است. ضمن آنکه به دلیل افزایش دستمزد کارگران و با نبود کارگر، برداشت مکانیزه می‌تواند بخشی از هزینه‌های تولید کنندگان پنبه را کاهش دهد. با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهند که اقدامات جدی و موثری برای مکانیزه سازی برداشت پنبه در استان، صورت نپذیرفته است. کمبود ماشین‌آلات برداشت، کمبود مواد برگریز و کشت نامنظم پنبه باعث شده است تا برداشت مکانیزه پنبه، همچنان دشوار و پرهزینه باقی بماند.
«مجید بیکیان» یکی دیگر از پنبه کاران بشرویه است که در این روزهای گرم به سختی در حال برداشت دیرهنگام محصول است، می گوید: فصل برداشت پنبه از ابتدای آبان تا اواخر دی ماه است، اما متأسفانه محصول من به دلیل نبود کارگر بعد از گذشت ۶ ماه از پایان فصل برداشت بر روی غوزه‌ها مانده و یا بر روی زمین ریخته است.
وی که حدود ۳۰ هکتار پنبه دارد برای برداشت روزانه نیازمند ۱۰۰ نفر کارگر است، اما از ابتدای سال تنها با ۱۰ نفر کارگر برداشت پنبه را انجام می‌دهد. وی می افزاید: برداشت دیرهنگام این محصول با توجه به تغییر رنگ و کیفیت پنبه به نظر می‌رسد بی فایده باشد. تاکنون حدود ۳۰۰ میلیون تومان تنها به دلیل برداشت دیرهنگام به این پنبه کار بشرویه ای خسارت وارد شده است.
شهرستان بشرویه روزی به دلیل سطح زیرکشت و تولید بالای پنبه به سرزمین طلای سفید معروف بود ولی اکنون این طلای سفید از عیار افتاده است. کارشناسان توسعه نیافتن مکانیزاسیون، محدود بودن صنایع وابسته، کمبود مراکز تکثیر و تولید بذر، افت ظرفیت، کاهش سطح زیر کشت، پایین بودن قیمت و سنتی بودن کشت و زرع را مهم ترین مشکلات پنبه کاران بیان می کنند.
همچنین در حال حاضر کمبود کارگر در فصل برداشت، بالابودن هزینه های تولید، اقتصادی نبودن تولید و نبود برنامه منسجم در وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت و شکوفایی صنعت پنبه فعالان این عرصه را به خط پایان رسانده است.
ماندن ۹۲۵ تن محلوج در کارخانه‌های پنبه پاک کنی بشرویه
«کیانی زاده» مدیر کارخانه پنبه پاک کنی بشرویه نیز می گوید: متأسفانه واردات نخ چند سال است که باعث ماندن محلوج‌های تولیدی ما در کارخانه می‌شود. این محلوج که از کشور‌های چین و ترکیه وارد می‌شود با کیفیت پایین مواد اولیه کارخانه‌های نساجی ما را تأمین کرده و بازار فروشی برای محلوج ما در کشور نمی‌گذارد.
وی می افزاید: هم اکنون به علت واردات پنبه خارجی، کارخانجات ریسندگی و بافندگی، تمایلی به خرید محلوج داخلی ندارند.
کاهش کشت پنبه در قطب طلای سفید خراسان جنوبی
«حسین سرچاهی» مدیر جهاد کشاوزری شهرستان بشرویه در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان می گوید: شهرستان بشرويه با سطح زيركشت سه هزار و ۵۰۰ هكتار، رتبه اول سطح زيركشت و توليد اين محصول را در خراسان جنوبی به خود اختصاص داده است.
وی با پیش بینی برداشت هفت هزار و ۷۰۰ تن وش پنبه از مزارع شهرستان بشرويه در سال جاری می‌افزاید: ۲۰ درصد از پنبه شهرستان به وسيله دستگاه غوزه‌چين پنبه و بقيه به صورت دستی برداشت می‌شود و اکنون کشاورزان متقاضی ماشین آلات و ادوات برداشت می توانند از تسهیلات موجو در خط اعتباری مکانیزاسیون برای خرید این دستگاه ها استفاده کنند.
سرچاهی یادآور شد: در ۲۰ سال گذشته سطح زیرکشت پنبه در بشرویه ۲۰ هزار هکتار بوده است اما در چند سال اخیر شاهد کاهش سطح زیرکشت پنبه در بشرویه هستیم.
پیش بینی برداشت ۱۸ هزار تن پنبه در خراسان جنوبی
«غلامرضا قوسی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان با بیان اینکه در سال زراعی جاری سطحی معادل هفت هزار و ۱۱۴ هکتار از اراضی استان به کاشت پنبه اختصاص یافته است که پیش بینی می‌شود از این سطح نزدیک به ۱۸ هزار تن پنبه برداشت شود، می گوید: برنامه ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی برای کشت پنبه در استان خراسان جنوبی ۶ هزار و ۴۰۰ هکتار بوده است.
وی با اشاره به اینکه خراسان‌جنوبی از نظر سطح زیر کشت پنبه رتبه ششم در کشور را به خود اختصاص داده است، ادامه می دهد: سطح زیر کشت پنبه طی چند سال گذشته با شیب نه چندان زیاد سطح کاهشی بوده است به گونه ای که از هفت هزار و ۱۷۹ هکتار در سال زراعی ۹۶-۹۷ به هفت هزار و ۱۴ هکتار در سال زراعی جاری رسیده است.
قوسی در زمینه فرآوری محصول پنبه نیز می گوید: در خراسان جنوبی هفت کارخانه در صنعت مرتبط با پنبه فعال هستند که از این تعداد در حال حاضر تنها سه کارخانه فعال است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در سال زراعی جاری ۷۰۳ تن انواع بذر پنبه جهت کاشت مزارع مورد استفاده قرار گرفته است، می افزاید: در حال حاضر بزرگترین دغدغه کشاورزان پنبه کار برنامه‌ریزی دولت برای جلوگیری از واردات نخ و تنظیم قیمت خرید و جلوگیری از نوسانات بازار است.
واما...
تاریخ نشان می‌دهد که پنبه، به عنوان یک محصول صنعتی، ارزشی بیش از بهای ظاهری آن دارد و تغییر در میزان تولید این محصول، تاثیری جدی بر رشد صنعت نساجی در کشور خواهد گذشت و مانع از آن می‌شود که سالیانه میلیون‌ها دلار از منابع مالی کشور، صرف واردات این محصول شود.
نظر شما