به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، شیوع کرونا بسیاری از فعالیت های فرهنگی و هنری را در پنج ماه گذشته به تعطیل کشاند و در این شرایط خانه نشینی بسیاری از فعالان فرهنگ و هنر خلاء برنامه های واقعی را در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی با برگزاری برنامه ها به صورت آنلاین پر کردند اما نمی شود مقایسه ای بین یک نمایش آنلاین و نمایش واقعی صحنه ای انجام داد چرا که برنامه واقعی در فضای حضوری و چهره به چهره بین تمامی عواملی که در یک نمایش به صورت زنجیر وار دخالت دارند رخ می دهد و حال از دریچه کامپیوتر و گوشی موبایل بیشتر به پخش یک فیلم و تله تئاتر شباهت دارد و یا همینطور در نمایشگاه هنری هم وضعیت به همین شکل است چرا که دیدن نمایشگاه نقاشی در فضای رئال با نمایشگاه به صورت آنلاین تفاوت دارد در نمایشگاه واقعی بیننده یک اثر را با بافت واقعی و اتمسفر نمایشگاه می بیند اما به صورت آنلاین عکس هایی را در گوشی و یا لپ تاپ خود می بیند، نمی توان نقش تسهیل گر و تاثیر گذار رسانه های اجتماعی و فضای مجازی را در محدودیت های شیوع کووید -19 نادیده گرفت، چرا که بسیاری از مردم از طریق همین رسانه های اجتماعی فضای اجتماعی بیرون از خانه را به نظاره نشستند و حتی بسیاری از ملاقات ها و ارتباطات خود را از طریق این دنیای مجازی انجام دادند، نقش واسطه بودن و تسهیل گری شبکه های اجتماعی و پر کردن خلاء برنامه های فرهنگی و هنری را با «احسان حاجی پور» نویسنده، نمایش نامه نویس و کارگردان تئاتر به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
با توجه به شیوع کرونا و تعطیلی برنامه های فرهنگی و هنری، شبکه های اجتماعی و فضای مجازی چه نقشی در پر کردن خلا موجود دارند؟
من گمان می کنم فضای مجازی و پلتفرم‌های مختلف آن، مدیاها و رسانه‌هایی هستند که ما سالها از آنها غافل مانده‌ایم. نه امروز که در شرایط ویژه شیوع کرونا قرار گرفته ایم و نگاه ها به سوی فضای مجازی و قابلیت های بی شمارش بیشتر شده است بلکه باید سالها پیش به جای مقابله و نفی کردن این فضا و امکاناتش از آن استفاده درست می کردیم. تعطیلی برنامه های فرهنگی قطعا میزان استفاده و زمان سپاری در این فضا را بیشتر کرده است.
آیا در این شرایط ما برای این ظرفیت ناخواسته بوجود آمده برنامه‌ایی هم داشته‌ایم، یا صرفا اقدامات هیجانی و احساسی کاربران تنها واکنش هایی برای پر کردن احتمالی خلا بوجود آمده بوده است؟
جواب سوال کاملا واضح است سیستم سیاست گذار فرهنگی ما عقب افتاده نگاه می کند و عقب مانده عمل می کند و نتیجه این می شود که درصد تاثیرگزاری غالب اتفاق هایی که در فضای مجازی رخ می دهد به میزان ظرفیت این فضا تقریبا هیچ است البته که باید استثناهایی هم قائل شد که باز هم این موارد ویژه موثر و جریان ساز از دل سیستم سیاستگذار فرهنگی خارج نشده اند و صرفا اشخاص به تنهایی در پیشبرد آن موثر بوده اند.
چگونه کرونا توانست شبکه های اجتماعی را از تهدید به یک فرصت تبدیل کند؟
اصلا معتقد نیستم که شبکه های اجتماعی یک تهدید محسوب می شوند. چه در دوران کرونا و چه در دوران ماقبل کرونا هیچگاه یک ظرفیت و مدیا با این حجم از تاثیرگذاری و اقبال عمومی تهدید محسوب نمی‌شده است؛ منتهی متاسفانه ما نگاهمان و زاویه دیدمان را درست تنظیم نکرده بودیم تا بتوانیم از ظرفیت های بالقوه و فراوان این فضا استفاده کنیم. امروز کرونا این ظرفیت ها را برای ما عیان تر کرده است ولی آیا توانستیم از این فضا بهره درست را ببریم؟ من معتقدم که خیر.
آیا شبکه های اجتماعی توانستند به عنوان یک تسهیل گر در انتقال پیام از جامعه هدف به مخاطبان تاثیر بگذارند؟
نمی دانم اصلا ما پیامی را به مخاطب از این طریق ارسال کرده ایم یا خیر. منظورم انتقال صحیح پیام و رعایت تمامی ویژگی های داشتن یک پیام فرهنگی است. اما مطمئن هستم اگر شبکه های اجتماعی نتوانسته اند نقش قدرتمند تری در حوزه فرهنگ بازی کنند مسئول آن سیاستگذاران فرهنگی ما هستند که دائم در تمام این سالها این ابزار مهم را نفی کرده اند و امروز با از بین رفتن تقریبی تمام امکانات سابق انتقال پیام دست به دامن راهی شده اند که سالها با تخریب و تهمت چشم به روی ویژگی های اش بستند.
با توجه به مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا فضای مجازی چه نقشی می تواند در اقتصاد فرهنگ و هنری ایفا کند؟
این فضا می توانست و همچنان می تواند شاخه ایی جدید در اقتصاد هنر را ایجاد کند. معتقدم استفاده درست و برنامه ریزی شده از ظرفیت های این فضا می تواند در جذب مخاطبان فرهنگ و هنری و رسیدن به اهداف اقتصاد هنر بسیار موثر باشد. نمونه های فراوانی از طرح هایی که در حوزه تئاتر برای این مورد آماده شده است و بنده نیز در طراحی و آماده سازی چندین طرح مسئولیت مستقیم داشته ام وجود دارد که نشان دهنده قابلیت و ظرفیت های فراوان این حوزه است اما نباید این نکته را فراموش کرد که برای نیل به اقتصاد هنر در فضای مجازی فقظ و فقظ خود این فضا کافی نیست بلکه عوامل و حمایت های مختلفی برای استفاده از این ظرفیت بالقوه نیاز است.
نظر شما