خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ لباس‌های محلی بیش از آنکه در گذشته صرفا کاربرد پوشش داشته باشد، کارکردهای بسیاری را در زندگی روزمره داشت. روسری و سربند (لچک)، پيراهن يا جمه، جليقه کت، الجاقبا، دامن، شليته، شلوار و چادر کمر، اجزای لباس محلی زنان گیلانی بود که هر تکه از آن کاربردی داشت و با تغییر شرایط، نیاز به آن از بین رفت.
استفاده از رنگ‌های شاد و تنوع رنگ در لباس‌های اقوام مختلف گیلان، مرسوم بود. لباس‌هایی که اکنون اگر هم یافت شود، در موزه‌های مردم‌شناسی و یا صندوق‌های قدیمی مادربزرگ‌ها نگهداری می‌شود.
آنگونه که پژوهشگرانی نظیر «فرشته انسان دوست» تحقیق کرده‌اند، لباس‌های محلی زنان گيلان را می‌توان به سه بخش شرق، غرب و مرکز تقسيم‌بندی کرد. لباس زن شرق گيلان به لباس «قاسم‌آبادي»، زن غرب گيلان «تالشي» و لباس مرکزی گيلان با عنوان «رسوخی» معروف بود.
لباس زنان قاسم‌آباد به دلیل تنوع رنگی زیاد و جذابیت بالا بسیار معروف بود. این لباس شامل یک روسری زیرین به نام (مندیل) که به جای آن از کلاه نیز استفاده می‌شد و با تعداد زیادی سکه در قسمت پیشانی تزیین می‌گشت و جلیقه‌ای که آن هم تزئین شده بود. دامن آن از پارچه ساده و یا گل‌دار که روی آن با فرم استانداردی نوارهای رنگی دوخته می‌شد.
لباس مردان قاسم آبادی هم سبک خاص خودش را داشت و در تصاویر به‌جامانده به‌ویژه در کشتی گیله‌مردی، سبک لباس پوشیدن مردان قاسم آبادی قابل مشاهده است. لباسی مرکب از پیراهن قرمز جگری و شلوار سیاه.
مدیر موزه خصوصی مردم شناسی روستای قاسم آباد، درباره قدمت پوشش سنتی این منطقه می‌گوید: لباس قاسم آبادی ریشه در فرهنگ منطقه دارد. وقتی دهه ۴۰ چراغعلی تپه روستای نسقی به سرپرستی عزت الله نگهبان، حفاری های باستان‌شناسی شد، نیم تنه‌ای پیدا کردند که نقوش زیگزاگی در جلیقه داشت. در جلیقه‌های لباس‌های سنتی قاسم آباد که اکنون نمونه‌هایی از آن در موزه نگهداری می‌شود، همین نقش دیده می‌شود و این نشان دهنده تداوم هنری از هزاره اول تاکنون است.
«قاسم اصلانی قاسم آبادیان» می‌افزاید: به جلیقه سنتی زنانه «الجاقبا» می‌گفتند و در گذشته این جلیقه‌ها را با استفاده از پارچه چاشو می‌دوختند و نقوش سنتی مانند نقش «ماه وَریپ» روی آن می دوختند.
اما لباس قاسم آبادی تنها به تنوع نقش و رنگ اکتفا نمی‌کرد و آنگونه که اصلانی از روی تصاویر قدیمی زنان قاسم‌آباد توضیح می‌دهد؛ هرچقدر سن یک زن بالاتر بود چین ها و نوارهای رنگی به‌کار رفته در دامن کمتر بود و هرچقدر زن به لحاظ سنی جوانتر بود، نوارهای رنگی به‌کار رفته در حاشیه دامن بیشتر بود. این تفاوت در نوع گره زدن مندیل مشکی زیر روسری هم یک شاخص بود، به نحوی که اگر زنی متاهل بود، مندیل مشکی زیر روسری را یک گره می‌زد و اگر دوشیزه بود، گره‌های مندیل دوتا می‌شد.
پارچه سنتی گیلان موسوم به «چاشو» یا همان چادر شب عمدتا در شرق گیلان و روستای قاسم آباد از توابع شهرستان رودسر به‌صورت خانگی تولید می‌شد. در گذشته از ملزومات جهیزیه یک نوعروس، چندین چاشو بود که کاربردهای مختلفی داشت. بخشی از این پارچه بافته شده در تولید انواع پوشاک زنانه و مردانه کاربرد داشت، اما با تولید منسوجات مصنوعی، استفاده از این پارچه الوان کاربرد قبلی خود را از دست داد.
خردادماه سال گذشته، با حضور مدیرکل آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی، پرونده جهانی روستای «قاسم آباد» به‌عنوان مرکز تولید چادرشب تقدیم «غادا هیجاوی» شد و پس از بررسی‌های لازم، چاشو به نام قاسم آباد ثبت جهانی گردید. حالا باخبر شدیم اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان رودسر، برای معرفی بیشتر لباس قاسم آبادی، مسابقه‌ای را با این عنوان « نخستین مسابقه ارایه قدیمی‌ترین الگوی لباس قاسم آبادی» فراخوان کرده و علاقمندان تا ۱۳تیر فرصت دارند، تصاویر خود را به شماره ۰۹۱۱۶۷۰۴۷۰۳ ارسال کنند.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان رودسر در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان، در این باره اظهارداشت: باتوجه به شروع دهه کرامت و ارتباط این هفته با بانوان و دختران، تصمیم گرفتیم مسابقه‌ای با عنوان ارائه الگوهای قدیمی لباس قاسم‌آبادی برگزار کنیم تا به گنجینه‌های قدیمی این پوشش سنتی که کمتر دیده شده است، دست پیدا کنیم.
«لیلا رئوف» افزود: هدف از این فراخوان، جمع‌آوری الگوهای قدیمی یا عکس‌هایی از لباس‌های اصیل منطقه است که به مرور زمان دچار تحریف و یا تغییر در دوخت شده است.
وی با اشاره به ثبت جهانی چادرشب قاسم آباد، توضیح داد: با توسعه و حمایت از صنایع دستی و به‌ویژه چادرشب، تلاش ما این است که این فراخوان، مقدمه‌ای برای ثبت جهانی لباس قاسم آبادی باشد.
رئوف با بیان اینکه تاکنون استقبال خوبی از این فراخوان شده است، گفت: لباس قاسم‌آبادی با داشتن تاریخچه‌ای چند صد ساله، در طراحی لباس‌های دنیا استفاده می‌شود، اما از آنجایی که تاریخچه خاصی که بتوان به آن استناد کرد، به صورت مکتوب موجود نیست، به ناچار تحقیقات میدانی و سینه به سینه باید انجام شود. بنابراین تلاش ما این است که از وجود پیشکسوتان که گنج‌های منطقه هستند، بهره برده تا بتوانیم به کمک تصاویر به‌جامانده، الگو، دوخت و طرح‌های اصیل را ثبت کنیم.
رئوف با تاکید بر تاثیر چنین حرکت‌هایی بر توسعه گردشگری منطقه ابراز کرد: منطقه قاسم آباد پتانسیل‌های گردشگری بالایی دارد. وجود فروشگاه‌ها و کارگاه‌هایی که پارچه و محصولات جانبی چاشو تولید می‌کنند، تنها یکی از این پتانسیل‌هاست و امیدواریم این فراخوان مشوقی برای استفاده بیشتر این نوع پوشش در منطقه به‌ویژه در رستوران‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی باشد.
نظر شما