مسجدی‌ها بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی هستند/ ‌زیارت صرفاٌ منسکی برای تقویت نهاد دین و سیاست نیست

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، سلسله ویبنارهای موضوعی با محوریت دهه کرامت هر شب ساعت 20 (به مدت 10 شب) از سوم تیرماه با سخنرانی اساتید حوزه و دانشگاه برگزار می شود.

دومین وبینار از این مجموعه چهارم تیرماه با حضور حجت الاسلام «روح الله حریزاوی»، معاون راهبری استان‌ها و ارتباطات سازمان تبلیغات اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه و دکتر «سید مجید امامی»، مدیر دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.

«سید مجید امامی» در این ویبنار با اشاره به شرایط کشور در بحران کرونا و نیز تعطیلی اماکن مذهبی گفت: به دلیل مبادی اصولی، عقلی و کاملا علمی که در حجیت بخشی و تنظیم رفتارهای دینی در مکتب ما وجود دارد و در فقه و جامعه ما رسوخ کرده است، ما شاهد آن بودیم که در تزاحم بین یک امر ضروری یعنی حفظ سلامت جامعه و امور دیگر که برای ما بسیار مقدس هستند و فراتر از کارکردهای معنویشان اثرگذاری در ابعاد مختلف دارند، متوقف شدند.

مدیر دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) بیان کرد: به همین جهت در چنین شرایطی ما کرونا را فرابحران و فراتر از یک اتفاق ساده، یک ماه و دوماهه می دانیم که موجب تغییر اساسی در تغییر سبک زندگی و ساحت سیاسی و اقتصادی جامعه برای بازه حداقل دو ساله می شود. به این معنا که در برخی مواقع ما در چینش گزینه ها و موضوع نقشی نداریم.

امامی خاطر نشان کرد: در این شرایط باید نقش نهادهای دینی مورد ارزیابی قرار گیرد. آنچه که در مطالعات دین و جامعه کاربرد دارد و باید اتفاق بیفتد، این است که متولیان و مبلغان دینی و متصدیان خاص رفتارهای مذهبی، لازم است نقش آفرینی خودشان در سیاستگذاری ملی کرونا را بازیابی کنند و با این بازیابی بتوانند مانع از دست رفتن فرصت هایی شوند که هم قبل از کرونا برای زندگی دینی فعال شده بود و هم به واسطه کرونا نیازش احساس می شود.

وی ادامه داد: برخی در شرایط کرونا گفتند ما در حال برگشت به یک دینداری سنتی غیرمناسکی هستیم، البته منظور این نیست که مناسک یک دوره در ایران نبوده است و یا فقط دولت های دینی آن را گسترش دادند، بلکه این یک فرضیه است که دولت های دینی در جامعه ایران تنها گسترش دهنده مناسک نبوده اند، بلکه مناسک نقش عمده ای در احیای رفتارها، باورها و معنویت دینی داشته است که این احیا در شرایط نوینی که در آن قرار داریم و سبک زندگی رقیب به شدت بر چینش زندگی و چینش رفتارها و زندگی انسان ها اثرگذار است و رقبای جدی حتی برای معنویت در زندگی انسان ایجاد شده اند.

امامی با اشاره به اینکه مناسک در یک نگاه باور همدلانه، گرانیگاه و کفه ترازوی دین را چرب کرده است که البته این به معنای کتمان آسیب های مناسکی در جامعه ما و دیگر جوامع وجود دارد، نیست، گفت: اگر از ضرورت بعد مناسک دینی صحبت می کنیم، الزاما مساله ما سیاسی نیست، بلکه تقویت کفه ترازوی دینداری در بازار دینداری و بازار ارتباطی موجود و بازار فرهنگی است که به شدت رقابت را سخت کرده است و به شدت امکان زنده ماندن انتخاب ها و گزینه های دینی و معنوی در زندگی روزمره افراد جامعه را سخت کرده است.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال فعال تر بودن  مساجد و نمازهای جماعت و پخش نمازهای جماعت مساجد از صدا و سیما می تواند گزینه دائم الصلاه شدن و یا برنامه داشتن در زندگی روزمره برای خواندن نماز را در ما تقویت کند.

مدیر دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: ما در شرایط کرونایی در بعد مناسک دینی مذهبی به بعد بروز و ابراز اجتماعی نیازمند هستیم و این موضوع در ماه مبارک رمضان اتفاق افتاد و یک پیام نجات بخشی به جامعه دینداران رسید، آن هم اینکه ما به سمت مواسات حرکت کنیم.

وی تاکید کرد: معتقدم یکی از رفتارها که اتفاقا بعد مناسکی نیز دارد و اثرگذار درحیات دینی دینداران است مواسات و خیر رساندن است. اینکه گروه های دینی، هیئات و مساجد تبدیل شوند به کانون های تجمیع و این بعد مواساتی دینداران، و همچنین خدمت رسانی اجتماعی، اجتماعی شدن تشکل دینداران و انگیزه و باورمندی آنها می تواند یک اتفاق بسیار مهمی باشد.

امامی با طرح این سوال که چرا از ابتدا چنین نقشی را به مساجد و محافل دینی ندادیم، گفت: ما می دانیم که فعال ترین بخش جامعه از حیث سرمایه اجتماعی و شاخصه های سرمایه اجتماعی اهالی مسجد هستند که بدنه مهمی از جامعه محسوب می  شوند و رابطه بیشتری نیز با این مناسک برقرار کرده اند و می توانند مابقی جامعه و خانواده ها را نیز به این بهانه به سمت خودشان بکشانند.

وی افزود: در یک سخنرانی مذهبی درصدی از افراد محله با نهاد مذهبی محله یعنی مسجد و هیئت همراهی کنند اما در موضوع خیررسانی چندین برابر ازاین افراد با مسجد و هیئت و پایگاه بسیج همزادی و همراهی انجام می دهند که این نشان از اهمیت نقش مسجد در انجام فعالیت های مواسات و کمک های مومنانه دارد.

 وی یکی از وجوه مناسک دینی در جامعه شیعی را «زیارت» دانست و تاکید کرد: وجوه اجتماعی زیارت و نقطه ایده آل و بسیار برجسته آن را در زیارت اربعین می بینیم. در واقع می توان گفت زیارت اربعین حجتی شد بر اینکه ما باور کنیم که زیارت تنها یک منسک فردی و تفریحی و یک امر برخاسته بر تقویت رابطه نهاد سیاست و نهاد دین نیست.

مدیر دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) در پایان خاطرنشان کرد: سه امر زیارت، وقف و نذر در جامعه شیعی با همدیگر همبستگی داشته اند و اساسا این سه امر را نمی توان از هم جدا کرد. در کانون های زیارتی همانند حرم ها و اماکن متبرکه و تولیت های بزرگ عملا ما با این سه رفتار دینی دینداران مواجه هستیم که مستقل از دیگر عرصه های زندگی اجتماعی و مردم با هم هماهنگی داشته است. اگر این سه گانه را در شرایط کرونایی بازتعریف و بازاندیشی می کردیم و امروز مورد توجه قرار دهیم، می بینیم که می توان به دیدگاه های جدیدی در خصوص زیارت که موضوع دهه کرامت است، دست یافت.