به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن 25 شوال، سالروز شهادت جانسوز امام جعفر صادق(ع) و به منظور بررسی مهدویت و انتظار در سیره کلامی آن حضرت(ع) با حجت الاسلام «محمد صبوحی»، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم گفتگویی داشته ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:
تبیین مهدویت و آموزه های آن در سیره کلامی ائمه معصوم علیهم السلام به ویژه امام صادق(ع) به عنوان رئیس مذهب جعفری، چه جایگاهی دارد؟
اگر به هر فرد و جامعه ای بنگریم، می بینیم در یک چیز با هم مشترک هستند و آن رسیدن به سعادت و رستگاری است، برای مثال اگر انسان ها جملگی تشنه عدالت هستند برای آن است که بدون عدالت به فلاح نمی رسند.
لذا رسالت ائمه معصوم(ع) و انبیای الهی این بود که مردم را به سعادت رهنمون شوند و نیز اینکه چطور باید این مسیر را طی کرد.
تبیین آموزه های مهدویت از وظایف ائمه معصوم(ع) است چون در عصر ظهور است که نتیجه زحمات انبیاء و اولیاء به بار می نشیند و این مهدویت است که امید را در جامعه زنده نگاه می دارد.
اینکه در کلام همه ائمه(ع) از امام مهدی(عج) و مهدویت سخن به میان می آید برای آن است جامعه ای که به منجی موعود(عج) اعتقاد دارد، دچار ناامیدی نمی شود.
این تقویت انگیزه و روح امید از طریق مهدویت در لسان اهل بیت(عج) چه تجلیاتی داشته است؟
امام سجاد(ع) بعد از جنایات کربلا و در ورودی شام می فرمایند: اگر می خواهید ما را بشناسید، بدانید آن مهدی‌ای که می آید و عیسی بن مریم(ع) به او اقتداء می کند، از ما است.
این تاکید از آن باب بود که مهدویت اصلی پذیرفته شده بود و همه می دانستند حضرت مهدی(عج) خواهند آمد.
سپس حضرت سجاد(ع) در آن شرایطی که امویان شادی می کردند، از مهدویت به عنوان چراغ راه آینده سخن گفتند.
در حیات بابرکت و دوران امامت امام جعفر صادق(ع) از مهدویت چه تعبیر و تصویری ارائه شده است؟
در دوران امامت امام صادق(ع) با توجه به خاص بودن شرایط در پی اختلاف بنی امیه و بنی عباس، فرصتی ایجاد شد که آموزه های مهدوی بهتر و بیشتر تبیین شود.
چون در همان زمان ظهور ائمه(ع) هم انحرافاتی در این باره وجود داشت، مثل فرقه کیسانیه که «محمد حنفیه» را مهدی معرفی کردند. یعنی انحراف از مهدویت به عنوان اصلی پذیرفته شده از همان دوران ائمه(ع) در صدر اسلام وجود داشته و بعد می بینیم در طول تاریخ به کرات افرادی خود را مهدی امت معرفی می کنند!!
در آن شرایط امام صادق(ع) در چند بعد مهدویت را برای مردم تبیین کردند، نخست جایگاه امامت، چون مردم تا این جایگاه را نشناسند نمی توانند تحت آموزه های مهدویت که زیرمجموعه ای از امامت است، قرار بگیرند.
لذا روایات متعددی از حضرت(ع) درباره جایگاه امامت وجود دارد، چنان که فرمودند: وقتی حضرت آدم(ع) قبض روح شد خدا زمین را رها نکرد مگر اینکه امامی در زمین بود یعنی زمین نمی تواند از حجت خدا خالی باشد. ایشان همچنین تبیین کردند که امام وجه الله، خازن علم الهی و منصوب او است و بر همه، اطاعت از وی واجب است.
پیش نیاز مهدویت تبیین صحیح و اصولی جایگاه امامت است که بالاترین تبیین از دوران امام صادق(ع) در اختیار ما قرار گرفته است.
روایات امام صادق(ع) چه تصریحاتی درباره مهدویت دارد؟
بسیاری از روایات به کار رفته ذیل آیات و در تفسیر قرآن که به حضرت مهدی(عج) و حکومت ایشان تاویل شده، از لسان مبارک امام صادق(ع) است.
برای مثال ایشان درباره آیات دوم و سوم سوره مبارکه بقره می فرمایند: کسی که اقرار به قیام قائم(عج) کند که حق است به غیب ایمان دارد و نیز تصریح می دارند: «متقین»، شیعیان امیرالمومنین(ع) و معتقدان به حجت غایب(عج) هستند.
اگر این آموزه های حضرت صادق(ع) را در اختیار نداشتیم در تفسیر و تاویل مهدوی بسیاری از آیات دست ما کوتاه بود، چنان که در فقه و فروع دین و دیگر علوم هم ما با چنین مشکلی مواجه می شدیم.
همچنین حضرت صادق(ع) درباره تعبیر آب گوارا که در سوره مبارکه مُلک آمده است، می فرمایند: این آب گوارا امام(ع) است. چنان که در دعای ندبه می خوانیم: کی امام زمان(عج) می آید تا از آن آب گوارا بهره بگیریم.
بعد از تبیین جایگاه امامت و ایمان به امام مهدی(عج)، امام صادق(ع) چه راهبرد دیگری را برای تبیین اهمیت مهدویت به کار برده اند؟
از ایشان نقل است که فرمودند: اگر یک نفر همه ما اهل بیت(ع) را قبول داشته باشد از امیرالمومنین(ع) تا امام عسکری(ع) اما حضرت مهدی(عج) را نپذیرد مثل کسی است که رسالت همه انبیاء را بپذیرد اما نبوت حضرت محمد(ص) را قبول نداشته باشد.
امام صادق(ع) حضرت مهدی(عج) را در روایات متعدد معرفی می کنند برای مثال به ابوبصیر می فرمایند: بعد از امام حسین(ع)، 9 نفر امامان شما خواهند بود که نهمین آنها قائم شان خواهد بود.
امام صادق(ع) در بعد دیگری از تبیین مهدویت به مسئله هشدارها می رسند، یعنی آسیب ها که اگر متوجه شان نباشیم یک انحراف کوچک می تواند سبب آسیب های سنگین و جبران ناپذیر شود.
بسیار بودند مسلمانانی که منافق و ناکث و مارق شدند در حالی که اگر متوجه جایگاه امامت بودند و درک می کردند که حکومت باید دست امام معصوم(ع) باشد تا در کنار تربیت و هدایت فکری جامعه باید نظام سازی کنند و مردم را به مبارزه دائم تشویق کنند، چنین نمی شد.
امام صادق(ع) در روایات متعددی به منتظران و مهدی باوران هشدار داده اند. برای مثال مردم را برحذر می داشتند از اینکه امر ظهور را فوری بدانند، بلکه تاکید داشتند این امر طول می کشد تا همگی امتحان شوید و این غیبت به طول می انجامد تا ایمان از ناپاکی ها تصفیه شود.
این یعنی منتظران دائم در حال تزکیه و تصفیه هستند و باید قدم به قدم مراقب باشند.
حضرت(ع) چه بشارت ها و برکاتی را برای انتظار در مسیر فرج حضرت حجت(عج) مترتب می دانند؟
امام صادق(ع) تاکید می کنند کسی که منتظر امام عصر(عج) باشد مانند کسی است که شمشیر از نیام برکشیده و در رکاب پیامبر(ص) شمشیر می زند.
همچنین ایشان درباره آنها که در وضعیت چنین انتظاری از دنیا می روند، بشارت می دهند که این منتظر پاداش کسی را دارد که در خیمه امام مهدی(عج) قرار گرفته است. حضرت(ع) منتظران را به پاداش های عظیم بشارت می دهند.
ایشان منتظران را به دعای عصر غیبت بعد از نمازها توصیه کرده اند تا بگویند: «اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ، لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَكَ، لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ، ضَلَلْتُ عَنْ دينى؛ خدایا خود را به من بشناسان، زیرا اگر خود را به من نشناسانی فرستاده‌ات را نشناخته‌ام، خدایا فرستاده‌ات را به من بشناسان، زیرا اگر فرستاده‌ات را به من نشناسانی حجّتت را نشناخته‌ام، خدایا حجّتت را به من بشناسان، زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانی، از دین خود گمراه می‌شوم.»
امام صادق(ع) چه هشدارهایی درباره آسیب های متوجه مهدویت و انتظار فرج امام مهدی(عج) داده اند؟
از هشدارهای امام صادق(ع) درباره تعیین وقت ظهور است که حضرت(ع) تعیین کنندگان وقت را دروغگو معرفی می کنند.
علاوه بر این، بسیاری از روایات درباره علائم ظهور از امام صادق(ع) است هم روایات مرتبط با نشانه های قبل از ظهور مثل بیماری های فراگیر و نیز علائم پن گانه نزدیک ظهور. این علائم باید باشند تا کسی سوءاستفاده نکند.
درباره دولت موعود و رهاورد آن برای بشریت، امام صادق(ع) چه بیاناتی دارند؟
امام صادق(ع) رهاورد حکومت امام زمان(عج) را هم تبیین می کنند، اینکه نتیجه این حکومت چیست؟
ایشان می فرمایند: امام عصر(عج) غصه ها را بعد از ظهور از دل شیعه برمی دارد بعد از آنکه شیعه در طول تاریخ در جزع و خوف و بلایای بسیار قرار می گیرد.
همچنین می فرمایند: خوش به حال آن کسی که این زمان را درک می کند.
اینکه امام صادق(ع) در آن دوران که هنوز امام مهدی(عج) متولد نشده اند و قرار است بعد از قرن ها حکومتی تشکیل دهند در سجده در فراق امام مهدی(عج) گریه می کنند، اهمیت انتظار برای ظهور به عنوان زمان سیطره دین بر همه ادیان و مکاتب را نشان می دهد.
امام صادق(ع) به سیره حضرت مهدی(عج) هم اشاره دارند که همچون حضرت رسول(ص) رفتار می کنند. تصریح دارند که مردم در آن هنگامه در جاهلیتی مدرن به سر می برند و آن زمانی است که بت های مردم پیشرفته است. لذا امام صادق(ع) فرمودند: خون‌دلی که امام مهدی(عج) بعد از ظهور از مردم می خورند بیش از خون‌دلی است رسول خدا(ص) از اعراب جاهلی خوردند. حضرت(ع) تصریح دارند که امام زمان(عج) پیرایه های بسته شده به دین را زدوده و دین خالص را به مردم عرضه می کنند.
در آموزه های امام صادق(ع) هم جایگاه امامت، هم ویژگی های حضرت مهدی(عج)، هم پاداش منتظران در عصر غیبت و هم آسیب های انتظار و علائم ظهور و رهاورد دولت موعود تصریح شده است.
نظر شما