به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، کتاب «هنر ایران» نوشته «رابرت مرداک اسمیت» با ترجمه «کیانوش معتقدی» به تازگی از سوی نشر خط و طرح منتشر شده است. این اثر یکی از نخستین کتاب‌ها درباره تاریخ هنر ایران است که به فارسی ترجمه شده است، با «کیانوش معتقدی» نویسنده و پژوهشگر هنر اسلامی درباره ترجمه این اثر به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
چرا کتاب «هنر ایران» نوشته‌ی رابرت مرداک اسمیت را برای ترجمه انتخاب کردید؟
علت اینکه من این کتاب را انتخاب کردم کتاب «هنر ایران» نوشته‌ی رابرت مرداک اسمیت در واقع یکی از قدیمی ترین و اولین کتاب هایی است که درباره هنر ایران در دوره ناصری نوشته شده است و نزدیک به 150 سال از نوشتن آن می گذرد ولی عجیب است که در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است و به نظرم این یک سند مهمی تاریخی بود که لازم بود ترجمه شود تا مخاطبان، پژوهشگران هنر و دانشجویان متوجه این اثر باشند، این روشی که مرداک اسمیت در طبقه بندی هنر ایران ارایه می دهد در نوع خودش برای اولین بار بوده است که اتفاق افتاده است و خوب بعدا این مدل کار الگویی می شود برای پژوهشگران بعدی در دهه هایی بعدی که به هنر ایران و هنر اسلامی توجه ویژه ای کنند، از این جهت جای این کتاب خالی بود و علاوه بر ترجمه کتاب دو مقاله هم من ترجمه کردم.
دو مقاله ای که ترجمه کردید با محوریت کتاب «هنر ایران» بود؟
بله با همین محوریت؛ چون این دو مقاله کمک می کند که مخاطب متوجه شود که کار مرداک اسمیت چقدر اهمیت داشته است و این کتاب چه سند تاریخی مهمی درباره هنر ایران است.
در این کتاب درباره مجموعه آثاری از هنر ایران که در «موزه ساوت کنزینگتون لندن» به نمایش درآمده بود توضیح داده شده این آثار متعلق به چه دوره تاریخی بوده است؟
این کتاب در واقع زمانی نوشته می شود به عنوان راهنمایی برای موزه ساوت کنزینگتون لندن است که بعدها به موزه ویکتوریا آلبرت تبدیل می شود؛ مرداک اسمیت برای تلگراف به ایران می آید و بیش از بیست سال در تلگراف کار می کند و تلگراف ایران را راه اندازی می کند؛ در طول این دو دهه شروع می کند به خرید آثار هنری و آشنا شدن با هنرمندان و دستاورد این سال ها این بوده که این آثار را برای موزه ساوت کنزینگتون لندن خریداری می کند و وقتی که این آثار به آنجا منتقل می شوند موزه ویکتوریا آلبرت تصمیم می گیرد که نمایشگاه بزرگی از هنر ایران بگذارند این زمانی است که هنوز هیچ کسی تا حالا به هنر ایران اینگونه اهمیتی نمی داده است و می شود گفت جزو اولین نمایشگاه های مهمی است که مشخصا درباره هنر ایران است و برای مخاطبان آن روز انگلیس و اروپا لازم بوده که این آثار معرفی شوند و توضیحاتی درباره آنها داده شود و اینگونه می شود که مرداک اسمیت مامور می شود کتابی بنویسد برای اینکه این آثار را توضیح بدهد و هنر ایران را معرفی کند از آنجایی که اسمیت در طول دوران اقامتش با هنرمندان در ارتباط بوده و با کارگاه های هنری آشنا بوده اطلاعات بسیار دقیقی از تکنیک ساخت و نحوه تولید این هنرهای صناعی دارد و از این جهت هم این کلکسیون اهمیت ویژه ای پیدا می کند، چون با یک دقت نظری گردآوری شده و همه آثار درجه یک هستند و از طرفی توضیحاتش از طرف کسی نوشته شده که خودش به این هنرها آشنایی دارد و یا توانسته از خود هنرمندان مستقیما اطلاعات تکنیکی را بگیرد .
آثار معرفی شده در این کتاب مربوط به کدام دوره تاریخی ایران است؟
تقریبا از همه ادوار تاریخ ایران است اما آن چیزی که خود مرداک اسمیت بسیار به آن علاقمند است هنر دوران صفوی است و حتی در نگارش کتاب هم داستان تاریخ هنر را از دوران صفوی آغاز می کند و با وجود اینکه در دوره قاجار زندگی دارد می کند و آثار را می بیند هنر دوران قاجار را قابل احترام و قابل اهمیت نمی بیند و سرچشمه هنر و اوج شکوفایی هنر ایران را هنر صفوی می بیند ولی در بین آثار نمونه های بی نظیر از سفال های دوران ایلخانی، فرش های دوره صفوی، فلزکاری دوره سلجوقی، تقریبا از همه هنرهای صناعی بهترین نمونه ها را گردآوری کرده، درست است که حضور او در ایران برای تلگراف بوده ولی به عنوان یک دیپلمات و یا یک مستشار نظامی انگلیسی به یک باستان شناس و متخصص هنر ایران بدل می شود.
ترجمه کتاب «هنر ایران» چقدر طول کشید؟
در واقعه این پروژه از یکسال پیش شروع شد و من در خلال ترجمه کتاب متوجه شدم که لازم است یک مقدمه ای خودم بنویسم که توضیح بدهد این اثر چقدر مهم است بعد در خلال نوشتن مقدمه هم متوجه شدم که دو مقاله هست که باید اینها هم ترجمه شود که کتاب را توضیح دهد بخاطر همین یک مقدار طول کشید، ولی همه سعی من و ناشر محترم این بود که این کتاب در یک شرایط خوب و با کیفیت عالی چاپ شود و تصاویر رنگی که در کتاب آمده و نمونه هایی که ارایه شده در نوع خودش بی نظیر است.
نظر شما