روز جهانی صنایع دستی، امسال با بحران کرونا همراه شده است که این صنعت را همچون بسیاری از صنایع تحت تاثیر قرار می دهد اما شاید کرونا، زنگ تفریحی برای صنایع دستی فارس بوده است:
با فرا رسیدن روز جهانی صنایع دستی، مصادف با 22 خرداد به مدت یک هفته، برنامه های مختلفی در سراسر کشور برگزار می شود که در شیراز به عنوان «شهر جهانی صنایع دستی» نیز برنامه های متعددی توسط خانه‌های صنایع دستی برای این هفته در نظر گرفته شده است و نشست‌های تخصصی با هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع دستی، تکریم و دیدار با پیشکسوتان این حوزه و بازدید از کارگاه های تولید صنایع دستی نیز در شمار این برنامه ها قرار دارد.
حال صنایع دستی فارس در کرونا
صنایع دستی، روح یک جامعه، کشور و منطقه است که گویای سبک زندگی، باورها، آئین‌ها و حتی مشکلات زندگی آنهاست و به عنوان مثال درگلیم زن قشقایی نقش «شیر»، نماد مردانگی و مشکلات زندگی روزمره است.
شهر شیراز به خاطر موقعیت جغرافیایی استعداد بالقوه ای برای شهر جهانی شدن در بازار بزرگ صنایع دستی جهان را دارد و نزدیکی شیراز به کوه، دریا، اقلیم سرد و خشک و وجود اقوام مختلف با عرضه صنایع دستی خود در این شهر، بازار گسترده ای را تشکیل داده است که از شاخص ترین این هنرها، می‌توان به «منبت آباده» اشاره کرد که به گفته «علی اصغر مردانی»، گردشگر در این هنر، عمق ظرافت را در جسمی بی جان، مثل چوب می بیند. اما این بازار در پی شیوع کرونا دچار مشکلاتی شده است.
یک راهنمای گردشگری فرهنگی با اشاره به شیوع کرونا و تاثیر آن در حوزه صنایع دستی، می گوید: کرونا، صنایع دستی را مانند بسیاری از صنایع دیگر با مشکلاتی مواجه کرده است.
«علی اصغر مردانی»، می افزاید: البته برخی سهل انگاری ها در حوزه عدم تبلیغ موثر برای صادرات صنایع دستی باعث شده است تا اغلب عرضه و فروش صنایع دستی در زمان حضور گردشگر در بازار، خانه روستایی، نمایشگاه و ... محدود شود و در زمان حضور فیزیکی و مواجهه با این صنایع به خرید ترغیب شوند.
وی اضافه می کند: در تورهای گردشگری نیز کمتر پیش می آید که گردشگر بعد از خارج شدن از کشور ما برای خرید صنایع دستی، اقدام کند که در این حوزه به همت دولت، هنرمندان بخش خصوصی و ... نیاز داریم.
حال و هوای بازار صنایع دستی
مردانی با تاکید بر حال و هوای این روزهای بازار «وکیل» شیراز، بیان می کند: امروز، بازار «وکیل» به عنوان قطب معرفی صنایع دستی به گردشگران، آنطور که باید شلوغ نیست و کاهش گردشگر داخلی و خارجی به نوعی، هنرمند حوزه صنایع دستی را برای عرضه و کسب درآمد، دچار مشکل کرده است.
این راهنمای گردشگری تاکید می کند: هنرمندان این حوزه که زندگی خود را روی این کار گذاشته اند در حال حاضر برای بقا در رشته خود به دلیل کاهش صادرات و فروش در نبرد هستند که بر میزان تولید، انگیزه عرضه و خلاقیت آنها تاثیر می گذارد.
وی ادامه می دهد: در شیراز و سایر شهرستان های استان، خاتم، منبت و قالی های محلی و بومی از شاخص ترین صنایع دستی هستند و زمانی که مراحل ساخت خاتم یا بافت قالی را برای گردشگران توصیف می کنیم و وقتی، گردشگر سختی کار را لمس می‌کند، بیشتر به خرید ترغیب می شود.
مردانی اضافه می کند: راهنمایان گردشگری به عنوان چشم سوم یک گردشگر برای توصیف جزئیات به گردشگران، نقش موثری دارند و زمانی که گردشگران بدون همراهی راهنما در بازارهای صنایع دستی حاضر می‌شوند به اطراف خود، آنطور که باید توجه نمی‌کنند و به خرید تشویق نمی‌شوند.
وی تاکید می کند: راهنما، مبلغ خوبی در حوزه صنایع دستی است که لذت و احساس نیاز به این هنر را در گردشگر ایجاد می کند.
جای خالی تبلیغ
یکی از مشکلاتی که در حوزه صنایع دستی در شیراز به عنوان شهری که خاستگاه هنری اصیل همچون، خاتم است با آن مواجه می شویم، عدم اجرای تبلیغات موثر محیطی است.
باید برای خاتم شیراز به عنوان یک صنایع دستی فاخر، تبلیغ موثر انجام شود تا گردشگر، شیراز را به عنوان خاستگاه خاتم بشناسد اما متاسفانه در شهر شیراز، جای این تبلیغ خالی است تا در تور، هتل، اماکن گردشگری و ... برای آشنایی مسافر با این صنایع فاخر، فرصت مناسبی ایجاد شود.
نقطه قوت ما در شیراز، کیفیت بالای صنایع دستی، تنوع، ذوق و زمانی است که هنرمند برای خلق یک اثر می گذارد و ضعف ما در این حوزه، عدم اجرای تبلیغ محیطی موثر است.
دور ماندن صنایع دستی از آسیب ها
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه صنایع دستی، برای مصون ماندن بازار این صنایع ارزشمند و اصیل از بحران هایی همچون کرونا به انجام همت مضاعفی در صنعت گردشگری نیاز است تا در جذب و فروش صنایع دستی قوی باشیم.
بحران کرونا، شاید زنگ تفریحی برای این صنعت بود که به خود بیاییم تا ضعف این حوزه را برطرف کنیم و اجازه ندهیم که برخی از مشکلات با تحت تاثیر قرار دادن زمان و مکان، موجب زمین‌گیر کردن این صنعت شود.
پاپوش برتر در فارس
اگر بخواهیم یکی از صنایع دستی فارس را که در رقابت با سایر استان ها و کشورها در جایگاه بالایی قرار دارد، نام ببریم می توانیم به «گیوه» اشاره کنیم.
آنچه «گیوه فارس» را متمایز می کند این است که گره این گیوه در صورت قیچی شدن نیز، هیچ آسیبی نمی‌بیند و ساختار اصلی گیوه از بین نمی‌رود.
گیوه به عنوان پاپوش سنتی، مناسب‌ترین کفش برای راحتی پا به شمار می رود و گیوه فارس که با نخ با دوامی تهیه می شود از سایر گیوه ها متفاوت و برتر شده است.
گیوه در فارس که زنان روستا با نخ ریسی، مواد اولیه آن را تهیه می کنند و در کار آفرینی نیز نقش موثری دارد به عنوان یک صنایع دستی تاریخی به ثبت ملی نرسیده اما مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس، ثبت ملی گیوه استان را در اولویت بعدی به ثبت رسیدن خاتم و گبه، عنوان کرده است.
آنچه مسلم است، صنایع دستی فارس با برخوراری از تنوع گسترده از ظرفیت مطلوبی برای تولید، فروش، صادرات، اشتغال زایی و رونق گردشگری برخوردار است که باید با توجه و تلاش گسترده به جایگاهی در سطح جهانی برسد که لایق آن است.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما