تجهیز دارالقرآن شهرک گلیان، نمونه ای از وقف قرآن کریم

خبرگزاری شبستان-شیروان؛ مردم شهر دارالمصلین شیروان با نیات مختلف اقدام به وقف می کنند که تجهیز کارگاه شهرک گلیان این شهرستان نمونه ای از وقف قرآن کریم است.  وقف خاص و عام قرآن کریم در جوامع اسلامی رواج زیادی داشته و افراد با این نوع وقف، فرهنگ قرآن را در خانواده خود استمرار می دادند که با نمونه ای از این وقف های قرآنی آشنا می شویم.

 از آنجا که منطقه گلیان یکی از نقاط گردشگری این شهرستان در همه فصول است در این نوشتار سعی می شود گامی در جهت محرومیت زدایی برای این منطقه با همکاری اهالی و خیرین برداشته شود. آموزش قرآن کریم، به موجب آیات و روایات فراوان از اهمیت به سزایی برخوردار است، از همین رو مسلمانان به طریقی چون وقف به آموزش و ترویج باورهای قرآنی کمک نموده اند. وقف قرآن و نیز وقف اموال برای قرآن در جهت آموزش، توزیع و ... مطلوب است.

وقف خاص قرآن به شیوه وقف به اولاد و وقف عام آن در بین مسلمانان وقوع خارجی زیادی دارد، از موجبات کمک به آموزش، تشکیل کتابخانه های مساجد و دارالقرآن ها و رواج باورهای دینی در خانواده ها و جوامع اسلامی است.

از جمله وقف های خاص قرآن می توان به وقف ابن طاووس اشاره کرد، ایشان، بر اساس تصریح خودشان در کتاب سعد السعود، کتابخانه ارزشمندی داشته اند که تفاسیر، قرآن ها و کتب متعدد دیگر را در خود جای داده بود. وی در این کتاب به معرفی تفصیلی کتاب هایش پرداخته، چنان که در باب اول این کتاب، ضمن پانزده فصل، مصاحف و ربعات مصاحفی را که وقف نموده، معرفی کرده است.

 مثلاً در «فصل چهارم» اشاره نموده که یکی از مصاحف خویش را وقف دخترش شرف الاشراف نموده که در دوازده سالگی حافظ قرآن شده، آنگاه آیاتی از آن که جهت تفسیر برگزیده است. همچنین از شش مصحف نامبرده، یکی را به فرزندش محمد که کودک در گهواره بوده  هدیه یا وقف نموده است. 

دو مورد از مصحف هایش را نیز به فرزند دیگرش، علی که به تصریح خودش در روز جمعه، هشتم محرم سال 647 ق در نجف اشرف متولد شده وقف کرده است، همچنین یکی از مصاحف کاملش را به دختر دیگرش فاطمه که در کمتر از نه سالگی حافظ قرآن شده- وقف نموده است که این امر، اهتمام شدید به آموزش قرآن به کودکان، تأثیر وقف قرآن در آموزش آن، همچنین اهتمام زنان به قرآن مجید را نشان می دهد. 

از جمله موارد وقف خاص قرآن که اهتمام گذشتگان به آموزش قرآن و نیز نقش وقف در آموزش را نشان می دهد نسخه ارزشمندی است که در کتابخانه مجلس نگهداری می شود. 

این قرآن، به قرآن امام زمان (عج) معروف و متعلق به خوانین یزد بوده است، آن ها، آن را وقف اولاد ذکور کرده بودند که تا زنده هستند آن را به نیت امام زمان تلاوت کند و ذکور که با امام زمان هم عصر خواهد شد، هنگام ظهور، این قرآن را به امام آخرین فرزند زمان تقدیم کند.

 قدمت این قرآن ارزشمند به اواخر دوره صفویه بر می گردد، این قرآن سرفصل آن به خط احمد نیریزی از پیشگامان خوشنویسی اواخر دوره صفویه نوشته و  به نحو زیبایی تذهیب شده است، این قرآن جلدی عالی دارد، قرآن یاد شده یکی از نظر جنس کاغذ، کتابت و تذهیب بی نظیر بوده و کامل ترین قرآن های تاریخی به شمار می رود.

وقف عام قرآن

وقف قرآن به صورت عام بر مساجد و آرامگاه ها از رایج ترین انواع وقف است که فی سبیل الله و با نیت تقرب به خداوند متعال و طلب رضا و آمرزش او برای تلاوت قاریان و تلاوت کنندگان کلام مقدس بهره مندی زندگان و مردگان از اجر و ثواب دنیوی و اخروی انجام می شود. 

این سنت در همه سرزمین های اسلامی، به ویژه در ایران، درطول تاریخ حیات درخشان اسلامی اش رایج و متداول بوده است، نسخ خطی متعدد و وقف نامه های قرآنی این امر را تأیید می کنند. 

کهن ترین نسخه قرآنی موقوفی دنیای اسلام متعلق به قرن دوم هجری و متعلق به جامع کتابخانه خدیبی مصر است که در سال 168 هجری در جامع عتیق فسطاط وقف شده است. دومین قرآن از این نظر به خط کوفی اولیه و در زمان حکمرانی امجور( 264-265هـ)در دمشق وقف شده است.

سومین نمونه، قرآن کوچکی است بر پوست E. D. ROSS آن را در 1920 میلادی در تونس دیده و دارای وقف نامه ای به تاریخ 275 هجری بوده است. 

چهارمین قرآن در کتابخانه مورگان نیویورک به شمار 217 M موجود است که به خط کوفی و دارای وقف نامه ای از سوی «عبدالمنعم» بر مسجد بزرگ دمشق می باشد، در پیشانی صفحات این قرآن عبارت، حبس الله نوشته شده است. ترجمه متن این وقف نامه به این شرح است: عبدالمنعم بن احمد این اجزا را که بالغ بر سی است، وقف مسجد جامع اموی دمشق کرد به امید اجر و قبول خداوند در ماه ذی القعده 298 (مکی سباغی، 86) قرآن دیگری به شماره 336 نسخ عربی موجود در کتابخانه ملی پاریس به خط کوفی اولیه و به سال 329 هجری در مسجد جامع فسطاط وقف شده است. 

چنان که گذشت، کهن ترین قرآن موقوفی ایران از قرن چهارم هجری و به شماره 3004 موزه قرآن و نفائس آستان قدس رضوی (ع) به خط کوفی ایرانی است. 

قرآن های خطی موجود در بخش اسلامی موزه ملی ایران از جمله نفیس ترین مجموعه های نسخه های خطی قرآنی به شمار می آیند، این قرآن ها عمدتاً بر مساجد، مقابر و اماکن متبرکه وقف شده اند.  از آن جا که بیشترین این مجموعه از بقعه شیخ صفیی الدین اردبیلی به این موزه منتقل شده است، بیشتر این قرآن ها موقوفه این بقعه بوده اند که مجموع وقف نامه های مورد وقف 48 مورد است.

 دو مورد از این وقف نامه ها وقف خاص یعنی وقف بر اولاد هستند.

دارالقرآن روستای گلیان از حدود دو سال پیش با وقف ساختمان یکی از اهالی گلیان در شهرک گلیان تاسیس شد، درایت این بانی و خیر گلیانی جرقه ای را در تفکر و گسترش فعالیت های قرآنی در منطقه گلیان ایجاد کرد. لازم به ذکر است از بعد از انقلاب اسلامی دارالقرآن مذکور، اولین دارلقرآن در روستای گلیان است.