عید فطر، جشن همدلی و کمک به همنوع است

به گزارش خبرگزاری شبستان، ‌عید فطر یکی از دو عید بزرگ در سنت اسلامی است که درباره آن احادیث و روایات بی‌شمار وارد شده است. مسلمانان روزه‌دار که ماه رمضان را به روزه داری به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیاری از کارهای مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می طلبند، اجر و پاداشی که خود خداوند به آنان وعده داده است.

در پایان ماه مبارک رمضان و پس از یک ماه عبادت و روزه داری، اسلام روز اول ماه شوّال را عید قرار داده است؛ زیرا در این روز، انسان ها به فطرت خود بازمی گردند و متوجه عظمت خداوند متعال می شوند. در این روز، مسلمانان، جسم را به وسیله غسل کردن پاکیزه کرده و با پوشیدن لباس های تمییز و خوشبوکردن خود، آن را کامل می نمایند. پاکیزگی روح و جانشان نیز به وسیله دعا و مناجات و نماز صورت خواهد گرفت و سرانجام، پاکیزگی اموال و دارایی های آنها به وسیله فطریه دادن و کمک کردن به انسان های فقیر و نیازمند صورت می پذیرد. به راستی عید فطر، عید پاکیزگی و طهارت انسان هاست تا از این رهگذر، به فطرت اصلی و حقیقی خویش بازگردند.

شاید برای همه ما این سؤال پیش آید که چه کنیم، حال خوش روزها و شب‌های رمضان برایمان حفظ شود و اثرات و برکات این ماه در سراسر روزهای زندگی‌مان جریان یابد. در این باره با دکتر«مجید کافی»، عضو هیئت علمی و مدیر گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

فلسفه برپایی عید در پایان ماه رمضان چیست و چرا عید فطر را جشن می گیریم؟

هر عیدی می تواند تأثیراتی در بهبود روابط اجتماعی داشته باشد و منحصر به عید فطر نیست، هرعملی که نشاط و شعف در جامعه ایجاد کند باعث بهبود راوبط اجتماعی خواهد شد و حتی شامل بعضی عزاداری ها هم می شود که به بهبود روابط اجتماعی کمک می کند و در واقع بروز نوعی احساسات است که بر ملا می‌شود و بهبود روابط را به دنبال دارد. عید فطر جنبه عبادی دارد. انسانهایی که یک ماه عبادت کرده و روزه گرفته اند برای شکرگزاری از توفیقی که نصیبشان شده پایان این ماه را جشن می گیرند.

جشن همیشه بخاطر یک پیروزی و موفقیت در تاریخ بشر معرفی شده و این موفقیت گاهی بر طبیعت و گاهی بر دشمن بیرونی و گاهی بر هوای نفس است، با توجه به اینکه انسانها در ماه رمضان می توانند بر هوای نفس خود غالب شوند و عبادات خدا را بجا آورند در پایان این ماه دور هم جمع می‌شوند و این روز را جشن می‌گیرند. فطر به معنای شکفتن و باز شدن است و تولد دوباره ای در روز عید فطر برای انسان حاصل می شود و این باعث شعف و شادی خواهد بود.

برای تداوم آثار و برکات این ماه در دیگر ایام سال چه باید کرد؟

این که این ماه ادامه پیدا کند، نشدنی است. اینکه یک ماه در سال هرسال تکرار می شود، یعنی انرژی که در ماه رمضان تولید می شود، یک انرژی و نشاط دائمی نیست و زمانی تمام می شود، لذا می بینید که دوباره تکرار می شود، اما اینکه چکار کنیم عبودیت حاصل شود؟ همان است که خداوند در زندگی از انسان خواسته است. همان عبودیتی که قطعا میزانش در ماه های دیگر از آنچه در ماه رمضان انتظار می رود کمتر است و آدم ها باید به زندگی عادی خود بر گردند. در قدیم اینطور بود که خیلی ها خود را آماده می کردند و در ماه رمضان هیچ کاری انجام نمی دادند، اگر کشاورز بودند دیگر کشاورزی نمی کردند و اگر فروشنده بودند فروشندگی نمی کردند و خود را متمرکز به عبادت خدا می کردند و سه وعده نماز می خواندند و معمولاً تا سحر بیدا می ماندند و دعای ابوحمزه ثمالی را قرائت می کردند. شهرهای سنتی هنوز همینطور هستند بخاطر همین وقتی ماه رمضان تمام می شد مردم به زندگی خود بر می گشتند و همان عبادتی که برای یک انسان مسلمان و مؤمن معمولی تعریف شده انجام می دادند، اما انرژی که در ماه رمضان حاصل شده بود کمکی بود بر آن عبودیت خارج از ماه رمضان و افراد را از نظر معنوی و روحی شاداب نگه می داشت. در روایات هم داریم که تقدیری که در شب قدر صورت می گیرد یک تقدیر سالانه است و تقدیر یعنی وضعی که فرد باید در یک سال آینده داشته باشد که قطعا نشاط حاصل شده در ماه رمضان هم در این تقدیر مؤثر خواهد بود.

عید فطر چه نقشی در تحولات فردی و اجتماعی دارد؟

در روز عيد فطر، صدقه دادن، کمک به نيازمندان، صله رحم، دلجويی از يتيمان و پوشيدن لباس نو و پاکيزه توصیه شده است. همچنین اجتماع عظيم مردم مسلمان ايران و ديگر کشورهای اسلام در اقامه نماز عيد سعيد فطر هم وحدت آفرين و انسجام بخش برای دنيای اسلام و مسلمانان است که امروز بيشتر از هر زمان ديگری به اين وحدت و انسجام در بين امت اسلامی نياز احساس می شود و خود می تواند نماد استکبار ستيزی باشد.

چه ارتباطی میان پرداخت زکات و افزایش روحیه کرامت در انسان ها وجود دارد؟

عید سعید فطر فرصتی است تا علاوه بر تداوم دستاوردهای شیرین معنوی از ماه مبارک رمضان به مسائل اجتماعی از جمله کمک به همنوع پرداخت که این امر خود به ارتقاء، پیشرفت و انسجام جامعه اسلامی کمک می‌کند و هویت دینی افراد را تقویت می بخشد.
وقف که در بسياری از روايات اسلامی از آن به «صدقه جاريه» تعبير شده است دارای ثواب و فضيلت های فراوانی است. امام صادق(ع) فرمودند: «هنگامی که انسان می‌ميرد، پرونده عمل او بسته می‌شود مگر اينکه يکی از اين سه چيز از او باقی مانده باشد که در اين صورت پرونده اعمال او مفتوح و تا هنگامی که يکی از اين سه چيز وجود دارد اجر و ثواب در آن پرونده ثبت می‌شود: ۱- صدقه جاريه (هر چيزی که مصدر و منبع عايدات و درآمدهايی است که در راه خير صرف می‌شود) ۲ـ سنّت و رسم نيکی که در زمان حيات خود به تأسيس آن اقدام و پس از مرگ همچنان مورد عمل است و ۳ـ فرزند صالحی که پس ازمرگ پدر و مادرش به ياد آنها است و برای آنها دعا می‌کند».