به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان،امام علی (ع) از گذشته های دور همواره در آثار هنری هنرمندان بسیاری مضمون اصلی تولید اثر و دستمایه کار نقاشان، خوشنویسان، فیلم‌سازان، نمایش نامه نویسان، خوانندگان و آهنگسازان بوده است، شاید در هنرهای سنتی مثل نگارگری، نقاشی قهوه خانه ای و خط بیشترین مضمونی که به آن پرداخته شده ویژگی هایی شخصیتی امیرالمومنین (ع) باشد. پرداخت هنری به امام علی(ع) در هنرهای سنتی را با «حجت امانی» هنرمند نقاش و خطاط و مدرس دانشگاه به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
خط: اثر حجت امانی
در هنر های سنتی ایران بر روی کدام وجه امام علی(ع) بیشتر کار شده است؟
در هنرهای سنتی ایران که خوشنویسی یکی از آن هنرهای سنتی است یا نقاشی قهوه خانه ای یا خیالی نگاری که از شاخه هنرهای مردمی ایران در دوره قاجار است،در واقع اینها یک منشا و منبعی دارند که بخشی از آن متاثر از هنر مذهبی است، مخصوصا در هنرهایی مثل خوشنویسی و نگارگری که بخش زیادی از آن تحت تاثیر مذهب و عرفان ایرانی اسلامی بوده است شما می بینید در هر هنری برای اینکه در واقع به ویژگی های تقدسی آن بپردازند به عنوان امر عبادی به آن می پردازند، مثلا هنرهایی مثل خوشنویسی و موسیقی را به عنوان هنر مذهبی به آنها می پرداختند، در رسایل هنرهای سنتی می بینید نوشته با وضو دست به قلم یا ساز بزنید، اینها در رسایل نظری هنرهای سنتی کاملا آماده است و هدف این رسایل نظری چیزی نبوده جز اینکه به تزکیه و تذهیب نفس هنرمند منجر شود. قاضی احمد قمی در گلستان هنر در باب قلم از قول حضرت مولا علی(ع)می نویسد: « که غرض از حسن خط-نه هیمن لفظ بود و حرف و نقط/ بل اصول صفا و خوبی بود/ زان اشارت به حسن خط فرمود ». یعنی نقطه و خط هدف نیست اینها وسیله ای هستند که به تزکیه و پالایش برسند و به قول مولانا وقتی می خواهید زیبایی بیافرینید باید اول خودتان زیبا شوید، این غایت این رسایل در باب هنر خوشنویسی است.
بساری از هنرمندان خوشنویس امام علی(ع)را پیشوای عرفانی خود می دانند؟
بله، خوشنویسان، ورزشکاران و عارفان همه اینها حضرت علی (ع)را پیشوا و مقتدای عرفانی خود می دانند، نه از جهت فن و آداب نوشتن بلکه از جهت پارسایی که یک هنرمند سنتی باید داشته باشد.
هنرمندان معاصر خوشنویس و نگارگر چگونه در آثارشان به امام علی (ع) پرداخته اند؟
هنرمندان معاصر هم به شیوه هنرمندان سنتی از همین مفاهیم مجددا نظیره سازی کردند، مثلا یک خط یا چلیپایی که «میرعماد» در دوره صفوی نوشته است، ممکن است خیلی از هنرمندان در دوره معاصر هم آن را نظیره سازی کنند، مثلا تابلوی «معراج پیامبر»، نگارگری معراج پیامبر هنرمندان مختلف آن را بازآفرینی کردند یا «سلطان محمد» یکی از بارزترین آثار هست و هنرمندان در دوره قاجار و یا حتی فرشچیان نیز آن را بازآفرینی کرده است.
شما کدام آثار خط کدام یک از هنرمندان را نظیره نویسی کردید؟
خطوط دوره تیموری مخصوصا «سلطان علی مشهدی» و خطوط میرعماد را هم تقلید کردیم و سعی کردیم نظیره نویسی کنیم و دوباره آنها را بازآفرینی کنیم، این کارا برای درک بهتر کلمات و همچنین درک زیبایی شناسی آنها انجام دادم.
درباره حضرت علی کدام اثر را بازآفرینی کردید؟
«ناد علیا مظهر العجایب» که میرعماد نوشته است را من به شیوه میرعماد بازآفرینی کردم و از همین نمونه «میرعلی تبریزی» و «علیرضا عباسی»را نیز بازآفرینی و نظیره سازی کردم. امروزه در هنرمندان معاصر دنیا این امر رایجی است البته به این مفهوم که نه کاملا عین به عین آن را پیاده کند بلکه باید زیبایی شناسی خودش و زیبایی شناسی معاصر را در کار بازآفرینی در نظر بگیرد و گرنه محاکات کردن صرف از آثار قدما لطف چندانی ندارد.
نظر شما