حجت الاسلام مهدی اسماعیلی، مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) در رابطه با زیارت ناحیه مقدسه، سند و مصدر روایی آن و اختصاص یا عدم اختصاص به زمان یا مکانی خاص، به خبرنگار شبستان گفت: زیارت ناحیه مقدسه، زیارتنامه ای است که از جانب امام معصوم برای زیارت شهدای کربلا و به خصوص حضرت اباعبدالله الحسین (ع) صادر شده و در آن، نام اکثر شهدا و اصحاب حضرت ذکر شده است. اما در رابطه با این که این زیارتنامه حتماً می بایست در روز عاشورا، یا اربعین حسینی و در کربلای معلی قرائت شود، هیچگونه قید زمان و مکان و محدودیتی از این جهت در مقدمه آن بیان نشده است. این زیارت، آموزه هایى از عشق، معرفت، سوز، حماسه و توسل زائر به شمار مى رود که در عین مرثیه بودنش مسؤلیت آفرین و حرکت ساز است. این زیارت نامه، صحنه کربلا و حادثه بزرگ عاشورا را به زیباترین وجه در مقابل چشمان زائر مجسم کرده و او را در متن واقعه عاشورا قرار مى دهد.
زیارت ناحیه مقدسه و امام غایب از نظر
وی افزود: فردی به نام محمدبن غالب اصفهانی نقل می کند که در جوانی و در زمان فوت پدرم، نامه ای در ارتباط با نحوه زیارت شهدای کربلا به ناحیه مقدسه نوشتم. مقصود از ناحیه مقدسه در اینجا، محضر امام عصر (عج) و یا امام حسن عسگری (ع) پدر بزرگوار آن حضرت است. وی ادامه می دهد که از ناحیه مقدسه این امر بر من صادر شد و حضرت فرمودند؛«بسم الله الرحمن الرحیم؛ اذا اردت زیارة الشهداء فقف عند رجلی الحسین (ع) و هو قبر علی بن الحسین (ع) فستقبل القبله. به عبارت دیگر هیچ زمان یا مکان خاصی از جانب امام معصوم برای خواندن این زیارتنامه معین و محدود نشده است.
حجت الاسلام اسماعیلی با بیان این نکته که زیارت ناحیه مقدسه اولین بار در کتابی به نام «المزار الکبیر» نوشته ابوعبدالله محمدبن جعفر المشهدی ذکر شده است تصریح کرد: ابن المشهدی براساس نقل ها، متولد اوایل قرن 6 هجری است پیش از «المزار الکبیر» این زیارت در منبع دیگری نیامده است اما پس از ابن المشهدی، بزرگان دیگری مانند سیدبن طاووس در«مصباح الزایر» و «اقبال الاعمال» این زیارت را ذکر کرده اند.
وی در ادامه در شرح و توضیح سند روایی و راویان زیارت ناحیه مقدسه تصریح کرد: نام تعدادی از راویان این زیارتنامه، در مصدر اصلی آن یعنی کتاب «المزار الکبیر» آمده است. اما با توجه به مجهول الحال بودن برخی از این افراد، کلیه راویان آن به صورت صددرصد مورد تایید قرار نگرفته اند.
بررسی سند روایی زیارت ناحیه مقدسه
مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) درباره کتاب المزار گفت: رجالیون و علمای رجال درباره اصل این کتاب و مولف آن نظرات متفاوتی دارند از جمله رجالی صاحب نام، مرحوم آیت الله خویی در «معجم رجال» خود در رابطه با کتاب «المزار» و مولف آن آورده است که کتاب و مولف آن هر دو مجهول هستند.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر مجهول بودن وضعیت المزار به عنوان منبع این زیارت، نام چندین نفر از راویان نیز از قلم افتاده است چرا که میان یک روای با راوی قبل از او، فاصله زمانی زیادی وجود دارد و با توجه به این فاصله زمانی، این راوی نمی توانسته است به شکل مستقیم و بلاواسطه از راوی بیش از خود، نقل حدیث کرده باشد.
دلیل معتبر بودن این زیارت نامه
حجت الاسلام اسماعیلی در ادامه کثرت نقل و سیره و سنت علما و بزرگان در قرائت زیارت ناحیه مقدسه را دلیلی بر معتبر بودن آن دانست و افزود: کثرت نقل زیارت ناحیه مقدسه در کتب متاخرین از جمله علامه مجلسی، همچنین قرائت این زیارتنامه توسط بزرگان از علما، فقها و محدثین و توصیه به قرائت آن، مزید بر تایید این زیارتنامه است.
وی با اشاره به تاریخ معین شده در متن این زیارت تاکید کرد: براساس متن، این زیارتنامه در سال 252 هجری قمری یعنی سه سال پیش از ولادت حضرت حجت (عج) صادر شده است بنابراین با استناد به این تاریخ، زیارت ناحیه مقدسه نمی تواند از جانب امام عصر (عج) صادر شده باشد اما برخی از علما چون علامه مجلسی معتقد هستند که در نگارش تاریخ آن، اشتباهی رخ داده و زیارت نامه از ناحیه حضرت ولیعصر است با این وجود صدور آن از جانب امام عسگری (ع) نیز بلامانع است.
مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) درخصوص نام این زیارت نامه و شهرت آن به ناحیه مقدسه تصریح کرد: با توجه به محدودیت های موجود در زمان امام عسگری (ع) و زندگی مخفیانه حضرت حجت (عج) به جهت تعظیم و بزرگداشت امام و همچنین به جهت تقیه، از لفظ «ناحیه مقدسه» استفاده می شد. "ناحیه" معمولاً به محل زندگی امام عسگری (ع) و امام عصر (عج) اطلاق می شود.
حجت الاسلام اسماعیلی یادآور شد: در کتاب المزار زیارت دیگری نیز نقل شده است که در این مجال در رابطه با میزان اعتبار یا عدم اعتبار آنها صحبت نمی شود موضوع موردنظر ما به شکل مشخص و مقید، بررسی مصدر و سند تاریخی و روایی زیارتنامه ناحیه مقدسه است و میزان اعتبار یا صحت و عدم صحت سایر زیارات نقل شده در این کتاب را مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار نمی دهیم.
پایان پیام/
نظر شما