خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: متن ذیل یادداشتی است از دکتر حجت الاسلام «محمدحسین مختاری»، رییس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به مناسبت ولادت کریم اهل بیت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام
سیرۀ امام حسن مجتبی(ع)، بهترین الگو برای کمک های مومنانه
تداوم اپیدمی ویروس منحوس کرونا در جهان و ایران، چالش های متعدد اجتماعی،اقتصادی و معیشتی را به ویژه در میان اقشار آسیب پذیر ایجاد کرده است، لذا لزوم تقویت همبستگی و همدلی در میان آحاد مردم برای ترویج فرهنگ ایثار و فداکاری و به تعبیر مقام معظم رهبری «کمک های مومنانه» به اقشار نیازمند جامعه، از جمله الزامات راهبردی برای برون رفت از تبعات اجتماعی و اقتصادی بحران کرونا به شمار می آید.
حال در آستانۀ ولادت باسعادت امام حسن مجتبی (ع)، رزمایش های کمک های مومنانه مواسات و همدلی برای کمک به نیازمندان و محرومان در اقصی نقاط کشور آغاز شده است که کارکردهای بی بدیل آن در تقویت تعاون و همکاری و مسئولیت پذیری و انسجام اجتماعی و استحکام بنیان خانواده و کاهش فقر و هم نوایی فراگیر با نیازمندان جامعه، انکار ناپذیر است.
کمک های مومنانه بر گرفتۀ از سیرۀ کریم اهل بیت(ع)
بی تردید حصول این دستاورد مهم و بسط و گسترش کارکردهای معرفتی کمک های مومنانه در جامعۀ اسلامی، منبعث از مکتب اهل بیت (ع) است که شاخصه های کلیدی این مسأله را می توان در سیره و سبک زندگی امام مجتبی (ع)، به عنوان اسوۀ انفاق و ایثار و کرامت مشاهده نمود.
در تبیین این مهم باید گفت، اثبات صفت برجسته جود و بخشش در وجود مبارک کریم اهل بیت (ع) به شدت خودنمایی می کند. به نحوی که آن حضرت در کمک به محرومان و دست گیری از بیچارگان، شهرۀ عام و خاص بود.
در واقع کمک به فقرا از جمله فعالیت ها ي راهبردی امام (ع) در مدینه بود که عمدۀ این کمک ها از عایدات موقوفات و صدقات پیامبر(ص) و امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و اموال شخصی آن حضرت تأمین می شد.
کمک به فقرا و مستمندان آنچنان در سیرۀ امام مجتبی علیه السلام اهمیت داشته است که آن حضرت دوبار نیمی از ثروت خود را صدقه داد.
در بیان اوج بخشندگی امام مجتبی(ع) همین بس که آن حضرت همه اموال خود، حتی کفش ها ي خود را در راه خدا صدقه دادند. ابن عساکر به سندش از عامر نقل کرده که گفت: «أَنَّ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ (ع) قَاسَمَ اللَّهَ مَالَهُ مَرَّتَیْنِ حَتَّی تَصَدَّقَ بِفَرْدِ نَعْلِهِ؛ حسن بن علی اموالش را دوبار با خدا تقسیم نمود، حتی این که به یک عدد از نعلینش صدقه داد».
هیچگاه فقیری را ناامید نمی کرد
در واقع آن حضرت پناهگاه دل های نیازمندان بود و تا حد ممکن دیگران را ناامید نمی ساخت و هیچ فقیري از در خانه او دست خالی بازنمی گشت، حتی اگر نزد امام (ع) چیزی نبود که به نیازمند بپردازد، لیکن آن حضرت با رفتاری کریمانه، خشنودی فرد نیازمند را محقق می ساخت.
روزي مردي فقیر از امام مجتبی (ع) درخواست کمک کرد. آن حضرت چیزي در دست نداشتند و چون نمی خواستند آن فرد را ناامید برگردانند، او را به سوي بارگاه خلیفه راهنمایی کردند تا خلیفه را در سوگ دخترش تسلیت بدهد و بدین وسیله، صله اي دریافت دارد.
به ایشان گفتند چرا هیچ گاه فقیري را مأیوس بر نمی گردانید؟ در پاسخ فرمودند: « من خود، دست نیاز بر درگاه خدا دارم و به الطافش امیدوارم. به همین دلیل، شرم دارم از اینکه خود فقیر باشم و فقیری را مأیوس برگردانم. خدای بزرگ مرا عادت داده است که نعمتهای فراوانش را بر من ارزانی دارد و من نیز او را عادت داده ام که نعمتهایش را به مردم ببخشم»
حقیقت کمک مومنانه در سیرۀ امام مجتبی(ع(
تأمل در سیرۀ کریم اهل بیت (ع) نشان می دهد آن حضرت علاوه بر اصل انفاق و حمایت از فقرا و نیازمندان، حقیقت کمک مومنانه را برای آحاد جامعه روشن ساخته است که همان حفظ عزت، کرامت و شخصیت فرد نیازمند می باشد.
لذا آن حضرت به هیچ وجه راضی نبودند، عزتمندي و آبروي انسان نیازمند تضعیف گردد. به همین دلیل، گاه با دریافت نامه و گاه از پشت در به نیازمندکمک می کردند تا با او مستقیماً روبه رو نشوند.
آری بخشش هاي امام به گونه اي نبود که نیازمندان از دریافت کمک، احساس حقارت کنند که این مسأله از روح بزرگ و همت والای آن پیشوای عالی مقام حکایت دارد.
در مجموع این روش مهم تربیتی و اخلاقی در کرامت حسنی، در زمان کنونی که بسیاری از افراد جامعه خود از مشکلات عدیدۀ اقتصادی رنج می برند، می تواند آثار و برکات مختلفی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ارتقای همدلی و هم نوایی مادی و معنوی آحاد مردم با اقشار آسیب پذیر جامعه به همراه داشته باشد.
گفتنی است ابعاد انفاق و کرامت امام مجتبی (ع) در این نگاشته، اگر چه به قطره ای از دریای کرم و جود آن بزرگوار اشاره کرده است، لیکن پیوند ناگسستنی مردم مسلمان و انقلابی ایران با مکتب اهل بیت(ع) به ویژه سیرۀ کریمانۀ امام حسن مجتبی (ع)، تجلی از خودگذشتگی و کمک های مومنانه مردم متدین و روزه دار ایران را در حمایت فراگیر از محرومان و نیازمندان جامعه در شرایط سخت کرونایی را به منصۀ ظهور خواهد رساند.
۱.حیات الامام حسن، ج ١، ص ٣١٦ ؛ انساب الاشراف، ج ١، ص ٣١٩ ؛ طبقات الکبری، ج ١، ص ٢٣.
نظر شما