رزمایش همدلی و کمک مومنانه از برکات عقد اخوت رسول الله(ص) است

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، روز دوازدهم ماه مبارک رمضان در تقویم اسلامی مصادف با یک اتفاق و مراسم مهم است که از آن به ایجاد عقد اخوت میان مسلمانان از سوی پیامبر (ص) یاد می شود و در آیه ای از قران کریم آمده است ان المومنون اخوه فاصلحوا بین اخویکم، مومنان برادر یکدیگرند و میان دو برادر دینی صلح و آشتی برقرار کنیم. در این خصوص با حجت الاسلام «محی الدین احمد میرمرشدی»، کارشناس دینی و استاد دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه می خوانیم.

معروف ترین عقد اخوت مربوط به پیمانی است که پیامبر (ص) بین مهاجرین و انصار بسته است. در خصوص تاریخ دقیق و نحوه اجرای این عقد اخوت توضیح بفرمایید؟

معروف ترین عقد اخوت مربوط به مهاجرین و انصار است که سال اول هجری با حرکت مسلمانان از مکه به مدینه در این شهر برپا شد. اهالی مدینه به عنوان انصار و افرادی که همراه پیامبر آمده بودند به عنوان مهاجر شناخته شدند. بر همین اساس ابتدا پیمان برادری میان همه افراد بسته شد و پیمان دیگری تحت عنوان عقد اخوت منعقد شد که هم در کتاب علامه امینی به آن اشاره شده بود و هم منابع اهل سنت آن را نقل کردند که در روز عید غدیر رخ داده است. در واقع عقد اخوت پیوندی است که میان دو مسلمان بسته می شود. در این پیوند آنها برادر یکدیگر محسوب شده و همدیگر را بر خود ترجیح می دهند. اگر نیاز و حاجتی داشته باشند، آن را برطرف کرده و همچنین در اعمال مستحبی خود هم یکدیگر را شریک می دارند. در این عقد افراد از یکدیگر ارث نمی برند و تمام حقوق برادری به جز حق شفاعت، دعا و دید و بازدید را ساقط می کنند؛ ضمن اینکه این عقد بین زن و مرد بسته نمی شود بلکه میان دو برادر یا دو خواهر جاری می شود.

پیامبر در طول دوران حیات خود چند بار مومنان را دعوت به عقد اخوت کرد و چه زمان هایی؟

پیامبر اکرم (ص) قبل از هجرت مدینه به دلیل کاهش آزار و اذیت مشرکان و جلوگیری از هرگونه اختلاف و ناهماهنگی احتمالی میان انصار و مهاجرین و به تبع آن بین دو قبیله اوس و خزرج عقد اخوت را میان مسلمانان بسته بودند تا این کار علاوه بر تقویت وحدت سیاسی و معنوی مسلمانان خطر درگیری های داخلی را تا حد زیادی برطرف سازد و یکی از پایه های مهم انسجام جامعه اسلامی با همین طرح تحقق پیدا کند. در این میان می توان به عقد اخوت بین ابوبکر با عمر، عثمان با عبدالرحمن، طلحه با زبیر و ابو مسعود با ابوذر اشاره کرد لذا پیامبر بعد از ورود به مدینه تعدادی از انصار و مهاجرین (90 نفر) را جمع کردند و فرمودند من شما را با هم برادر کردم. بر همین اساس در سال نهم هجری هم با نازل شدن آیه 10 سوره حجرات که همه مومنان با هم برادر هستند، مسئله عقد اخوت استحکام بیشتری پیدا کرد، حتی مورد توجه بسیار اهل سنت را قرار گرفت.

دلایل پیامبر برای جاری کردن عقد اخوت میان مسلمانان چه بود؟

از دلایل مهم پیامبر اکرم (ص) برای جاری کردن عقد اخوت میان مسلمانان دشمنی مشترک و از بین بردن قبیله گرایی و قبیله بازی (قبیله خزرج، قریش و ...) بود که هر کدام به دنبال سهم خواهی بودند و سعی داشتند با عنوان کردن تعداد کشته ها و سایر مسایل اسلام را در میان خود مصادره کنند که پیامبر با خواندن عقد اخوت این مسایل را پایان دادند و روح برادری، پشتیبانی و مساوات را در میان آنها ترویج کردند؛ ضمن اینکه همدلی و همکاری ای که ما امروز با عنوان رزمایش همدلی و کمک مومنانه در بحران کرونا در جامعه خود شاهد آن هستیم از اهداف و برکات همین عقد اخوت رسول اکرم (ص) می باشد که اوج حقوق برادری را به نمایش گذاشته است.

داستان عقد اخوت میان پیامبر اسلام (ص) و امام علی (ع) چگونه بود و چه برکاتی با خود به همراه داشت؟

پیامبر اکرم (ص) فرمودند علی ابن ابیطالب برادر من است. مهاجرین و انصار دوست داشتند با علی (ع) اعلام برادری کنند ولی پیامبر اکرم (ص) برای اینکه بزرگی و عظمت ایشان را به مردم نشان دهند و آنها را متوجه این مسئله کنند که بعد از من علی ولی شماست، وی را در آغوش گرفتند و به عنوان برادر خود معرفی نمودند. در واقع امیر مومنان (ع) را با افراد دیگری برادر نکردند. اهل سنت نقل می کنند وقتی مهاجرین و انصار با یکدیگر اعلام برادری می کنند،‌ حضرت علی (ع) با ناراحتی محل را ترک می کنند. سپس پیامبر به دنبال ایشان رفته و سوال می کنند آیا از اعلام برادری مهاجرین و انصار ناراحت شدی؟ آیا نمی خواهی مقام و منزلت شما نسبت به من مانند مقام و منزلت هارون نسبت به برادرش باشد؟ امیر مومنان فرمودند چرا، همان جا ایشان حضرت محمد (ص) را در آغوش گرفتند و اعلام برادری نمودند. در واقع این حرکت رسول اکرم نشان دهنده جایگاه و منزلت امیر مومنان (ع) بر همگان بود.

عقد اخوت چه تاثیری بر اسلام و اشاعه جهان از زمان پیامبر تا به امروز می گذارد؟

عقد اخوت پیامبر اکرم (ص) موجب وحدت، انسجام و همدلی مسلمانان و کم رنگ شدن اثرات اقدامات و توطئه بسیاری از فرقه هایی شده است که به دنبال ایجاد تفرقه و جداسازی میان مسلمانان هستند. در حال حاضر نیز دشمنان تا حدودی نفوذ کرده و به هر شکل ممکن سعی می کنند با ایجاد اختلاف بین مسلمانان و فرقه های مختلف اسلامی یکپارچگی و انسجام را در میان آنها از بین ببرند کما اینکه از طریق سوء استفاده از همین اختلافات نیز لطمات زیادی به جامعه اسلامی زدند.