مهدی معین زاده، عضو گروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پیرامون تولید علم دینی در جامعه بشری به خبرنگار شبستان گفت: علم دینی مقابل علم سکولار قرار می گیرد، بنابراین علم دینی معطوف به آخرت و علم سکولار معطوف به دنیا است.
علوم انسانی یک علم سکولار است
وی با بیان اینکه علوم انسانی یک علم سکولار است، اظهارکرد: ما باید ذات و ماهیت علم را بفهمیم .قصد پدید آوردن چیزی ذاتاً اموری دنیوی است پس ما چگونه باید علم دینی را در جامعه تولید کنیم؟ با فهم بنیاد، ماهیت و پایه هایی که علم به آن بنا شده است می توانیم به سمت تولید علم دینی حرکت کنیم.
این عضو گروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بااشاره به ضرورت تولید علم دینی در جامعه خاطرنشان کرد: برخی از اندیشمندان در کشورهای مختلف یک تقدیر تاریخی برای ملت خود قایل بودند (مانند نیچه برای آلمان)؛ اگر از بنده پرسیده شود تقدیر تاریخی ملت ایران چیست می گویم، هر چه عریانتر نشان دادن پیامدهای ذاتی مدرنیته در جوامع غربی. در این جوامع عواقب و دستاوردهای تکنولوژی مدرن با تکنولوژی های دیگر در ارتباط است یعنی اگر کارخانه ای راه اندازی شود این کارخانه برای حل مشکلی از مشکلات جامعه ایجاد می شود، چرا چون آنچه را که تولید کردند با تکنولوژی خودشان همخوانی دارد به دلیل اینکه خودشان تولید کردند، ولی چون در کشور ما این علم توسط خود ما تولید نشده است، نمی توانیم کاملاً در مقابل آن سر فرود بیاوریم و مشکلی از مشکلات کشورمان را حل کنیم.
عدم پیوند ذاتی میان تولید علم با تولید ثروت و قدرت در ایران
معین زاده یادآورشد: در کشورهای خارجی میان تولید علم و تولید قدرت و ثروت یک پیوند ذاتی وجود دارد، اگر شما بخواهید بروید در معتبرترین جای دنیا بگویید من می خواهم یک پژوهشی انجام دهم از شما می پرسند آیا این پژوهش شما کاربردی در توسعه اقتصادی و کسب قدرت دارد یا نه؟ در صورت پاسخ منفی با شما همکاری نمی کنند، بنابراین تولید علم باید در رفع مشکلات جامعه، کسب قدرت و توسعه اقتصادی مفید و موثر واقع شود.
عدم فهم حقیقت از تولید علم در ایران منجر به فروش مدرک و تحقیق شده
وی ادامه داد: چون در کشور ما چنین دیدی نسبت به تولید علم وجود ندارد، این امر منجر به فروش مدرک به عریانترین وجهه در کشور می شود. یعنی پول بده مدرک بگیر، پول بده تحقیق کن، چون ذات علم جدید تسلط و فتح طبیعت است نه فهم حقیقت بنابراین علم جدید با پول و قدرت ارتباط دارد.
معین زاده اضافه کرد: چون تناقض های ذاتی مدرنیته در جامعه ما به وضوح دیده می شود علوم به ویژه علوم انسانی بیشتر از هر جای دیگر ناکارآمدی خود را نشان می دهد به دلیل اینکه تولید خودمان نیست.
معین زاده خاطرنشان کرد: قرآن کریم نقش مهم و اثرگذاری در تولید علم دینی دارد، بنابراین استفاده از این کتاب بزرگ و همچنین تحقیق و تفحص عمیق در علوم چه علوم انسانی و چه علوم طبیعی باعث از میان رفتن مرزهای بین علوم مختلف می شود.
وی بااشاره به نقش تعلیم و تربیت در تولید علم دینی در کشور خاطر نشان کرد: تعلیم و تربیت نه تنها می تواند در رشد اخلاقی، عقلانی، رفتاری و حتی جسمانی فرد موثر باشد، بلکه وسیله ای در جهت رفع نیازهای حقیقی و مصالح اجتماعی، به شمار می آید و عامل رشد و تحول اساسی جامعه می شود.
تغییر در شیوه‌های سنتی آموزش در تولید علم دینی موثر است
این عضو گروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه تغییر در شیوه‌های سنتی آموزش علوم در برنامه آموزشی مدارس یکی از نخستین و پایه‌ای‌ترین امر در تولید علم دینی در کشور است، اظهار کرد: با تحقق این امر دانش‌آموز درک واقعی‌تری از ماهیت علم، ابزار و امکانات آن پیدا می کند و توقعات وی از علم به نحو مناسبی تعدیل می یابد. همچنین لازم است وابستگی علوم طبیعی به پیش‌فرض‌های متافیزیکی به دقت روشن شود تا معلوم شود که علوم تجربی و طبیعی در مرتبه‌ای پایین‌تر از متافیزیک قرار دارد.
وی ادامه داد: به این ترتیب می‌توان به راحتی فهمید که نتایج به دست آمده در علوم طبیعی هرگز در میدان منازعات متافیزیکی نمی‌تواند مدعایی را اثبات یا ابطال کند. توسل خام به اصل آنتروپیک برای اثبات خدا همان‌قدر ناموجه است که انکار خدا به اتکای نظریه تکامل طبیعی یا به بهانه نیافتن او در طبیعت. در این صورت می‌توان امیدوار بود که علم در جایگاه مناسب خود بنشیند و به غلط کارکردهای یک جهان‌بینی را بر عهده نگیرد.
تربیت دینی راهی برای تولید علم دینی در کشور
معین زاده تصریح کرد: پیشنهاد دیگر توجه به مقوله تربیت دینی است. شاید تعارضاتی که هم اکنون بین علم و دین حس می‌شود و مقاومتی که هم از طرف دانشمندان و هم از طرف برخی دینداران در برابر علم دینی وجود دارد، تنها ناشی از تصورات باطل درباره علم نباشد؛ بلکه برخی از آنها نیز از نگاه باطل به دین نشأت گرفته باشد. نگاهی که دین را فقط یکی از جنبه‌های گوناگون زندگی بشری می‌شمارد، البته جنبه‌ای احتمالاً مفید و حتی ضروری که پاسخ‌گوی برخی نیازهای خاص اوست؛ در حالی که در جای خود نشان داده می‌شود که دین همان راه زندگی است و جهتی برای کل فعالیت‌های انسان تعیین می‌کند؛ که اگر چنین نبود و شأنی از شئون بشر از تأیید و توجه دین بر کنار می‌بود، ادعای این برای رساندن انسان به سعادت، ناقص و ناموجه می‌ماند.
تغییر نگاه نسبت به تولید علم دینی در کشور
معین زاده با بیان اینکه نکته مهم در تولید علم دینی تغییر نگاه نسبت به آن است، افزود: یعنی من بفهمم که این دنیا محل گذر است و آنچه که به بودن در این دنیا اهمیت می دهد تنها محلی برای برگیری توشه است و الا هیچ ارزشی دیگری ندارد. وقتی این نگاه حاکم شد (لزوما با مسلمان بودن این امکان ندارد بلکه باید ایمان بیاوریم) علمی هم که تولید می شود علمی دینی می باشد؛ حال هرچه باشد از علوم تجربی، فنی،ریاضی گرفته تا زیست شناسی علوم پایه و علوم انسانی.
پایان پیام/
نظر شما