عاقبت وعده‌های بازماندگان معدن یورت آزادشهر

خبرگزاری شبستان -گرگان، داود خاندوزی؛ مردم آزادشهر 13 اردیبهشت را روز پدران آسمانی نامگذاری کردند، در این روز تلخ 43 معدنچی در دل معدن زمستان یورت آزادشهر جان باختند.

 

گرچه سه سال از این ماجرا می گذرد اما داغ این حادثه همیشه بر جسم و جان خانواده های معدن باقی مانده است.

 

داغ از دست رفتن 43 معدنچی در زمستان یورت آزادشهر آنقدر سنگین است که هنوز قلب های معدنچیان و خانواده های آنها از زمستان یورت می سوزد.

 

پس از این حادثه تکاپویی رقم خورد تا دیگر کشور شاهد چنین فاجعه ای تلخ و دردناکی نباشد، البته به نظر می رسد که این اقدامات نیز مؤثر بود و حوادث ناشی از کار به ویژه در معدن کمتر شده است.

 

در سالروز این حادثه تلخ که در 13 اردیبهشت 96 رقم خورد به سراغ «سعید مازندرانی»، مدیرکل تعاون و کار و رفاه اجتماعی استان گلستان رفتیم تا در خصوص مطالبات خانواده های معدنچیان از دیدار با مقام معظم رهبری تا افزایش مستمری معدنچیان و همچنین اقدامات در خصوص افزایش ایمنی معادن استان گفتگو کنیم، این گفتگو را از نظر می گذرانیم.

 

*پس از فاجعه معدن یورت آزادشهر چه اقداماتی را دنبال کردید که آلام و مشکلات خانواده های معدنچیان جان‌باخته کمتر شود و از سوی دیگر شاهد چنین اتفاقی در معادن استان نباشیم؟

در اردیبهشت سال 96 وقتی این اتفاق افتاد از طریق کارشناسان صنعت، معدن و تجارت، دادگستری و غیره بازرسی هایی انجام شد.

 

بر اساس این بازرسی ها مشخص شد که چند عامل منجر به این حادثه شده است، ابتدا آنکه تهویه به صورت طبیعی بود و به شکل مصنوعی صورت نمی گرفت و این مهم یک ضعف برای معادن کشور به شمار می رفت.

 

دوم آنکه رعایت مسائل ایمنی از طریق برخی از کارگران به درستی انجام نشده است و به همراه مسائل دیگر منجر به آن شد که این حادثه رقم بخورد و متأسفانه 43 نفر از معدنچیان در این حادثه جان خود را از دست بدهند.

 

پس از این حادثه به منظور کاهش آلام خانواده های معدنچیان به سرعت برقراری مستمری را برای بازماندگان در نظر گرفتیم و احکام بازنشستگی و پرداخت مستمری بر اساس آن در کوتاه ترین زمان صادر شد.

 

بحث دیه این کارگران با همت بیمه آسیا انجام شد و بیش از 10 میلیارد تومان در آن زمان دیه پس از انحصار و وراثت به خانواده معدنچیان جان‌باخته در این حادثه پرداخت شد.

 

همچنین دولت نیز از خانواده معدنچیان حمایت های گوناگونی داشت و در آن زمان مبلغ 50 میلیون تومان کمک هزینه تهیه مسکن برای این خانواده ها در نظر گرفت.

 

مبالغی نیز برای برگزاری مراسم، کمک هزینه خانوارها و پرداخت تمامی مطالبات کارگران معدن در همان تاریخ حادثه از دیگر اقداماتی بود که در آن زمان انجام شد.

 

همچنین کارگرانی که در این حادثه آسیب دیده بودند دیه آنها از طریق معدن پیگیری و پرداخت شد.

 

*توانمندی مشاغل معدنچیان و افزایش بیش از 20 درصدی حقوق 

همچنین اجرای توانمندی مشاغل برای کارگران معدن نیز از دیگر اتفاقاتی بود که در آن زمان انجام شد و این مهم منجر به افزایش 20 تا 25 درصدی حقوق کارگران معدن شد.

 

پس از این حادثه ایمنی و اقداماتی در دستور کار قرار گرفت تا دیگر در استان گلستان شاهد چنین حوادث تلخی نباشیم و بر اساس این اقدامات پس از این حادثه در معدن زمستان یورت آزادشهر دیگر در معادن استان شاهد اتفاق های تلخ نبودیم.

 

پس از این حادثه معدن تعطیل شد و نسبت به تهویه مصنوعی معدن و ایجاد تونل هایی به منظور هوادهی بهتر به معدن اقدام شد و پس از تکمیل کانال های تهویه که با کمک دانشگاه صنعتی شاهرود انجام شد سیستم جامع با هزینه بالایی در معدن مستقر شد که از آن زمان به بعد تهویه و گاز معدن قابل کنترل بود.

 

تمامی کارکنان معدن نیز پس از این حادثه آموزش ایمنی را از طریق فنی و حرفه ای فراگرفتند و به مسائل ایمنی نظارت های مداوم انجام می شود و تقریباً هر ماه یکبار بازدید از معدن از طریق بازرسان کار، صنعت، معدن و تجارت استان و مراکز بهداشت در یک قالب اکیپ سه نفره در دستور کار قرار دارد و این تیم بازرسی از تمامی معادن استان نظارت می کنند.

 

مباحث بیمه ای کارگران معدن از دیگر موضوعاتی بود که پیگیری کردیم به دلیل مسائل مختلف از سال 84 تا سال 92 پیمانکار در معدن حضور داشتند و فعالیت در معدن به شکل پیمانکاری اتفاق می افتاد و این مهم منجر به آن شده بود که در برخی از ماه ها بیمه کارگران واریز نشود و خوشبختانه پیش از عید با مسئولان تأمین اجتماعی و کارگران معدن نشستی را برگزار کردیم و با کمک تأمین اجتماعی و همکاری مدیریت معدن برای پرداخت فاصله های بیمه ای کارگران اقدام شد.

 

*بازنشستگی 150 معدنچی در آزادشهر پس از حادثه زمستان یورت

موضوع بازنشستگی پیش از موعد کارگران معدن نیز در دستور کار قرار گرفت و کارگران معدن باید پس از 20 سال فعالیت بازنشسته شود و مسئولان معدن متقبل شدند که نواقص بیمه ای این کارگران را پرداخت کنند و پس از آن تعداد 150 کارگر معدن زمستان یورت به شرایط بازنشستگی رسید و این افراد توانستند از مزایای بازنشستگی بهره مند شوند.

 

همچنین ورزشگاهی در شهرستان آزادشهر در اختیار معدن و خانواده های معدن قرار دادیم تا فرزندان و کارگران بتوانند از سالن ورزشی استفاده کنند.

 

اختصاص سبد کالا و اهتمام به مسائل ایمنی در ایام کرونا نیز از دیگر اقدامات و پیگیری های ما در خصوص معدن یورت آزادشهر بود.

 

با شیوع ویروس کرونا کار در معدن را ابتدا با ضدعفونی و تأمین اقلام بهداشتی پیگیری کردیم و ویدئوها و بروشورهای آموزشی را در اختیار کارگران معدن استان قرار دادیم و خوشبختانه هیچ فردی در معدن به دلیل بیماری کرونا جان نباخته است.

 

بیش از 50 درصد کارگران معدن در زمستان یورت مشغول به فعالیت هستند و به صورت میانگین در سال یک هزار نفر در سطح استان در معادن مشغول به کار هستند و در برخی از ماه ها تعداد کارگران و معدنچیان به یک هزار و 500 نفر نیز می رسد.

 

در زمستان یورت تقریباً نزدیک به 500 نفر مشغول به کار هستند و دیگر معادن تعداد کارگران آنها به 100 نفر نیز نمی رسد.

 

برخی مسائل نیز به عنوان خواسته های خانواده های معدنچیان جان‌باخته مطرح بود، نخست آنکه جان‌باختگان زمستان یورت شهید اعلام شوند که در آن زمان از سویی نماینده ولی فقیه در استان مکاتباتی در این راستا انجام شد و تاکنون نتیجه ای در این خصوص گرفته نشده است.

 

*آمادگی برای اشتغال یکی از اعضای خانواده معدنچیان جان‌باخته در معادن و یا دیگر اماکن

به کارگماری یکی از خانواده معدنچیان در معدن یا در اماکن دیگر از جمله خواسته های بازماندگان معدن یورت آزادشهر بود و ما در آن زمان اعلام کردیم که هر یک از خانواده ها درخواست برای اشتغال در معدن دارد بیان کند و مدیریت معدن نیز متقبل شده که این افراد به کارگیری شوند.

 

همچنین در حال حاضر نیز با مدیریت معدن صحبت شده است و هم‌اکنون نیز این آمادگی وجود دارد که این افراد را به کارگیری کنند و افرادی که خانواده های آنها جان باختند را در کارهای سبک و غیر معدنی به کار خواهیم گرفت.

 

همچنین آن بخش از خانواده هایی که نیاز به تسهیلات دارند به بانک های عامل معرفی خواهیم کرد.

 

*خانواده های معدن بیان می کنند که بنا بود تسهیلات به آنها ارائه شود که هنوز اتفاقی نیفتاده است؟

اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اعتبارات خاصی برای تسهیلات در اختیار ندارد.

 

قولی از سوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در آن زمان برای ارائه تسهیلات داده نشده بود و ما عنوان کردیم که در قالب تسهیلات مشاغل خانگی این آمادگی را داریم که از خانواده های معدنچیان حمایت کنیم اما نیاز است که مدرک فنی و حرفه ای و یا مجوزی برای دریافت این تسهیلات داشته باشند.

 

از سویی دیگر نیاز است برای دریافت این تسهیلات خانواده های معدن نیز اقدام کنند، چند نفر از خانواده ها البته برای این تسهیلات اقدام کردند و اگر هم اکنون نیز این خانواده ها برای تسهیلات درخواست داشته باشند  آنها را در اولویت قرار خواهیم داد.

 

سرکشی هایی از معادن به ویژه معدن یورت آزادشهر داریم اما با خانواده های معدنچیان جان‌باخته دسترسی نداریم اما خانواده هایی که به ما مراجعه کردند با آنها همراهی داشتیم و درخواست ما این است که اگر این خانواده ها درخواست و یا مسئله ای دارند به مجموعه اداره کار مراجعه کنند.

 

*یکی از مشکلاتی که خانواده های معدنچیان جان‌باخته در این حادثه مطرح کردند افزایش مستمری است، در زمان حادثه مستمری که در نظر گرفته شده بود تقریباً یک میلیون تومان بود اما پس از گذشت سه سال تغییری در آن حاصل نشده است؟

مستمری برای این افراد مربوط به تأمین اجتماعی می شود و در آن زمان حداقل حقوق بازنشستگی یک میلیون و 100 هزار تومان بود که برای این کارگران منظور شد.

 

در سال گذشته این مبلغ به یک میلیون و 510 هزار تومان رسیده است و تصور نمی کنم که مستمری معدنچیان جان‌ باخته در این سال ها افزایش پیدا نکرده باشد و درخواست داریم که اگر چنین موردی وجود دارد به مجموعه اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنند و احکام را به دست ما برسانند و از طریق نشست با تأمین اجتماعی این مهم را پیگیری خواهیم کرد.

 

البته پرداخت مستمری مربوط به صندوق بازنشستگی است ولی با این وجود پیگیری آن را بر عهده می گیرم.

 

اگر نیاز پیگیری از سوی وزارتخانه باشد این مکاتبات انجام خواهد شد، کسانی که حقوق آنها یک میلیون و 100 هزار تومان بود در سال 98 تقریباً به یک میلیون 830 هزار تومان رسیده است و اگر فرزندی داشته باشند مستمری آنها بیشتر نیز باید پرداخت می شد.

 

افزایش حقوق برای همه افراد اعمال می شود و تاکنون در خصوص عدم افزایش مستمری معدنچیان جان ‌باخته در زمستان یورت چیزی نشنیدم.

 

*پس از این حادثه به منظور افزایش ایمنی معدنچیان چه قوانینی اصلاح شد؟

پس از این اتفاق آیین نامه ایمنی معادن به صورت ویژه به تصویب رسید و بر اساس آن معدنی که بنا است راه اندازی شود باید ایمنی لازم برخوردار باشد.

 

یکی از مواردی که در ایمنی معادن دیده شده تهویه مصنوعی است و در گذشته تنها از طریق کانال های تهویه صورت می گیرد و اما در حال حاضر باید دستگاه های دونده و مکنده هوا در معادن وجود داشته باشد و در بازرسی ها نیز ما این موارد را رصد می کنیم.

 

اجرای طبقه بندی مشاغل برای کارگران معدن از دیگر قوانینی بود که پس از این حادثه وضع شد و این مهم از همان تاریخ در نظر گرفته شد و حقوق معدنچیان از همان سال حادثه سالانه 25 درصد افزایش یافته است.

 

مباحث مربوط به کار سخت و زیان آور معدن نیز از دیگر موضوعاتی بود که پس از این حادثه پیگیری شد، در آن زمان این قانون وجود داشت اما در حال حاضر نظارت بیشتری انجام می شود که بیمه کارگران در وقت مقرر پرداخت شود.

 

پرداخت حقوق کارگران معدن نیز نسبت به سال های گذشته تأخیر بسیار کمی داشته است.

 

 

*اما در سال گذشته خبرهایی از تأخیر پرداخت حقوق کارگران معدن حتی برای سه ماه نیز مطرح شد؟

در این خصوص بررسی انجام شده است، پرداخت حقوق معدنچیان همواره یک ماه با تعویق اتفاق می افتاد و امسال خوشبختانه عید و سنوات آنها به موقع پرداخت شد.

 

شورای تأمین آزادشهر و فرماندار این شهر نیز پیگیر این مسئله بودند و خوشبختانه امسال در پرداخت حقوق و مزایا معدنچیان مشکلی وجود نداشت.

 

در سال های قبل تأخیر های چند ماه در پرداخت حقوق وجود داشت اما در سال گذشته چنین مسئله ای اتفاق نیفتاده است.

 

*در حادثه معدن یورت آزادشهر با نظر دادگاه بخشی از قصور بر دوش  اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود، در این خصوص توضیح بدهید و اینکه برای رفع این قصور چه کردید؟

چندین بار در دادگاه حضور داشتم، موضوعی که مطرح شده این است که نظارت بر ایمنی معدن بر عهده اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.

 

ما در قانون داریم که اداره کار با ایجاد کمیته های فنی حفاظت و بهداشت کار در معدن این موضوع را به خود معدن واگذار می کند اما در این مسئله دادگستری اعتقاد دارد که نظارت مستقیم با مجموعه اداره کل، تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.

 

ما معادن زیادی در سطح استان داریم و تعداد بازرسان ما در استان به انگشتان دست نیز نمی رسد و نمی توانستیم هر روز یک بازرس را در معدن مستقر کنیم و لذا برحسب قانون ما کمیته نظارت و بهداشت را در این معدن در نظر گرفته بودیم و همچنین مهندسین نظارت و ایمنی در معدن فعال بودند و به آنها مجوز کار اعطاء شده است.

 

در حال حاضر رأی قطعی در خصوص پرونده زمستان یورت آزادشهر صادر نشده است و ما منتظر هستیم که رأی صادر شود، صنعت، معدن و تجارت نیز در این حادثه مقصر اعلام شد، مدیرعامل معدن نیز از ابتدا مقصر این حادثه شناخته شده بود.

 

در قانون ایمنی و حفاظت بهداشت کار که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده است ذکر شده هر گونه اتفاقی که در محیط کار رقم بخورد مسئولیت آن بر عهده کارفرما است و بر اساس آن کارفرما را مقصر این حادثه از ابتدا معرفی کردیم.

 

اما کمیته حقیقت یابی که در آن سال به معدن زمستان یورت آزادشهر آمده بودند به دلیل مختلف از جمله حمل باطری در معدن و عدم رعایت مسائل ایمنی برخی از کارگران و مسئول ایمنی معدن را نیز گناهکار دانستند.

 

البته به دلیل فعالیت های فنی نمی توانم به طور قطع در این خصوص اظهارنظر کنم و باید منتظر باشیم و ببینیم که رأی نهایی دادگاه چه خواهد بود.

 

*مشخص است که رأی دادگاه چه زمانی نهایی خواهد بود؟

اطلاع دقیقی ندارم، رأی اولیه صادر شده و در این خصوص اعتراض شده است.

 

کارگران مقصر شناخته شده در این حادثه، کارفرما و دستگاه های اجرایی به رأی صادره اعتراض کردند و این نظرات در حال بررسی است.

 

*شرایط اقتصادی خاصی در منطقه روستاهای وطن و سوسرای آزادشهر حاکم است که بسیاری از افراد به دلیل عدم اشتغال مجاب به کار در معدن می شوند، سال جهش تولید نیز قرار داریم برنامه ریزی برای به وجود آوردن اشتغال در این منطقه در نظر گرفته شده است؟

مشکلی که در این منطقه داریم این است که تمامی بهره برداران معادن در این منطقه از خارج از استان گلستان هستند.

 

مشکلات در خصوص حقوق، بیمه، اعتراض کارگران و ایمنی و خطرات را بر دوش ما قرار دارد اما پرداخت مالیات و تمام ارزش افزوده معادن استان در سمنان است و تنها بخش حقوق کارگران سهم استان گلستان شده است.

 

تمامی مسائل مثل فرآوری و غیره که باید انجام شود متأسفانه در استان رقم نمی خورد و این مهم کار بزرگی است که باید استاندار گلستان و مسئولان صنعت در این مسیر گام بردارند.

 

در استان ما استخراج معادن صورت می گیرد و ما شاهد خام فروشی هستیم و شستشوی زغال‌ سنگ تا موارد دیگر از استان سمنان انجام می شود که نیروی کار زیادی می خواهد که استان گلستان از آن بی بهره مانده است.

 

متأسفانه گرفتاری های معدن برای استان گلستان است اما درآمد حاصل از معدن به استان های دیگر اختصاص می یابد و در این مسیر رسانه ها نیز می توانند پیگیری کنند.

 

تنها بحث بیمه ای کارگران معدن پس از این حادثه به استان گلستان تعلق گرفته است تا مشخص شود که نحوه پرداخت حق بیمه به چه شکلی است تا در صورت عدم پرداخت بیمه پیگیری کنیم.

 

*13 اردیبهشت ماه حادثه تلخی در تقویم برای خانواده های معدنچیان است اما باعث توجه به معدن و معدنچیان شد، انتظار این است که این روز به عنوان روز معدنچی در نظر گرفته شود، آیا مکاتباتی در این زمینه انجام شده است؟

روز معدن را در تقویم داریم و تغییر روز معدن و یا نامگذاری روز معدنچی یک اقدامی است که باید از سطح ملی دنبال شود.

 

اختیارات من به عنوان مدیرکل در چنین ابعادی نیست و ما بارها مسائل مختلفی را برای یادبود معدن یورت آزادشهر در نظر گرفتیم.

 

در سال گذشته درخواست داشتیم که همایش ملی ایمنی معدن در گلستان برگزار شود و حتی وزارتخانه نیز با این مسئله موافقت کرد اما در استان آن امکانات لازم را در اختیار نداشتیم و از سویی کرونا باعث شد که این مبحث در حال حاضر منتفی شود.

 

برخی از خانواده ها درخواست داشتند که المانی در آزادشهر برای معدنچیان ساخته شود که نیاز است مسئولان شهرستانی، شورای شهر و شهرداری آزادشهر نسبت به این مهم اقدام کنند.

 

دیدار با مقام معظم رهبری نیز که از خواسته های خانواده معدنچیان است چندین بار درخواست دادیم اما به دلیل شرایط کرونا دیدار کارگران با مقام معظم رهبری منتفی شد و درصدد بودیم که برخی از نمایندگان خانواده جان ‌باختگان معدن یورت آزادشهر نیز در این دیدار حضور داشته باشند و هر سال تعدادی از این خانواده ها با مقام معظم رهبری در دیدار کارگران حضور یابند.

 

*آیا برنامه خاصی در هفته کار و کارگر برای معدنچیان در نظر گرفته شد؟

در خانه معدن مراسم مجازی برای سالگرد جان ‌باختگان معدن در نظر گرفته شد اما مراسم بزرگی که بخواهیم برای معدنچیان برگزار کردیم به دلیل شیوع ویروس کرونا مقدور نبود.

 

حرف پایانی شما به ویژه با خانواده های جان‌باخته معدن یورت آزادشهر چیست؟

حادثه معدن یورت آزادشهر برای ما نیز سخت بود و بیشترین فشار نیز پس از این حادثه بر دوش اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان بود.

 

ما نیز در کنار خانواده های جان ‌باختگان معدن نگران شرایط و وضعیت معدنچیان و آینده آنها بودیم و سعی و تلاش ما این بود که نیازهای آنها را پیگیری کنیم باید همه دستگاه ها همکاری کنند تا مشکلات این عزیزان حل شود و تا آنجایی که بتوانیم از این خانواده ها حمایت خواهیم کرد.

 

پس از این حادثه یکی از وظایف ما این است که مراقبت کنیم تا دیگر چنین اتفاقاتی در استان رقم نخورد.