از مهرورزى به یتیمان تا همنشینی با کریمان در هشتمین روز از رمضان

خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف: از اعمال توصیه شده در ماه مبارک رمضان، دعا و مناجات به درگاه خدای متعال است لذا برای این ماه ادعیه متعددی سفارش شده که با تمسک به آنها می توان از برکات رمضان بیش از پیش بهره برد.

ازجمله ادعیه این ماه دعاهای روزانه برای هر یک از روزهای ماه مهمانی خدا است که در عین کوتاهی دریایی از معارف را در خود جای داده اند؛ از این رو، سلسله گفت وگوها با حجت الاسلام والمسلمین «ابراهیم بهاری»، استاد اخلاق و کارشناس مذهبی درباره شرح معارف و آموزه های این ادعیه را بازخوانی کرده ایم که به صورت روزانه تقدیم حضورتان می شود، اینکه شرح دعای روز هشتم از رمضان المبارک:

حجت الاسلام والمسلمین «ابراهیم بهاری» با اشاره به فرازهای دعای هشتمین روز از  ماه مبارک رمضان، اظهار کرد:  حضرت رسول(ص) در این دعا عرضه می دارند: «اَللّهُمَّ ارْزُقْنى فیهِ رَحْمَةَ الاْیْتامِ وَ اِطْعامَ اْلطَّعامِ وَ اِفْشآءَ السَّلامِ وَ صُحْبَةَ الْکِرامِ بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ؛ خدایا روزی ام گردان در این ماه مهرورزى نسبت به یتیمان و خوراندن طعام و آشکار کردن سلام و همنشینى با کریمان به فضل و کرمت اى پناه آرزومندان.»

این استاد اخلاق ادامه داد: این دعا نگاهی جدید را مطرح می کند، تقریباً دو خواسته نبوی(ص) مادی است گرچه اثر معنوی دارد؛ اما دو مطالبه معنوی است و اثر معنوی هم دارد. ایشان از خدا رزقی را درخواست می کنند که به آسانی به هر کسی عنایت نمی شود.

وی تصریح کرد: پیامبر(ص) «رَحْمَةَ الاْیْتامِ»َ را در ابتدا مسئلت می دارند؛ اینکه حضرت یتیمان را مقدم دانسته اند، دلیل دارد؛ این نشانه شفقت و ترحم بر ایتام است چون درد بی پدری و بی مادری بسیار سخت است؛ این رحمت بر ایتام در کنار نیک بودن، باعث می شود اگر زمانی فرزند من هم یتیم شد دیگران نسبت به او شفقت کنند.

حجت الاسلام بهاری اضافه کرد: در آیات قرآن هم خدای عالم نسبت به مسئله یتیم توجه ویژه دارد، در سوره مبارکه انعام خدای متعال وقتی بندگان را به عمل خیر دعوت می کند، ازجمله این اعمال پرهیز از نزدیک شدن به مال یتیم با طمع است، و تاکید می شود اگر قدمی هم برداشتید باید با حسن ظن و گره گشایی باشد. برخی در این نزدیک شدن توجهی را که باید، ندارند.

وی با بیان اینکه «اِطْعامَ اْلطَّعامِ» دومین خواسته نبوی(ص) است، گفت: ایشان در خطبه شعبانیه و بیان فضایل ماه مبارک رمضان بر کشیدن گرسنگی و تشنگی، یاد کردن مردگان و رحم بر ایتام و نیز اطعام تاکید کرده اند، فردی گفت: ما چیزی نداریم؛ حضرت(ص) فرمودند: حتی به اندازه آبی خنک اطعام کنید، تا هم یاد فقرا و نیازمندان را فراموش نکنید و هم درهای رحمت الهی به روی تان باز شود.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به طرح بحث احسان و نیکوکاری در قرآن، بیان کرد: خداوند در آیه 36 سوره مبارکه نساء می فرماید: «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ بِذِي الْقُرْبي‏ وَ الْيَتامي‏ وَ الْمَساکينِ وَ الْجارِ ذِي الْقُرْبي‏ وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبيلِ وَ ما مَلَکَتْ أَيْمانُکُمْ؛ به پدر و مادر احسان كنيد و در باره خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و همسايه خويش و همسايه بيگانه و همنشين و در راه‏مانده و بردگان خود [نيكى كنيد]» یعنی گروه هایی را که باید حواس مان به آنها باشد، مشخص کرده است.

وی با بیان اینکه دو خواسته نسخت پیامبر(ص) مادی است اما اثر معنوی دارد، ابراز کرد: سپس ایشان ادامه می دهند: «اِفْشآءَ السَّلامِ» افشاء یعنی بلند سلام کردن؛ سلام احیاکننده سنت های الهی در جامعه است، این نام خدا است. در سوره های مختلف ازجمله سوره مبارکه رعد ملائکه به سلام خدا اشاره می کنند و سلام خدا عین سلم و امنیت است.

حجت الاسلام بهاری با بیان اینکه خدا برای مستحب سلام 99 ثواب و برای پاسخ واجب اش یک ثواب قرار داده است، اضافه کرد: جابربن عبدالله انصاری می گوید: ما می خواستیم از سلام پیامبر(ص) سبقت بگیریم، جابر پس از آمدن بر مزار اما حسین(ع) در کربلا گفت: نخستین بار است که بر حسین(ع) در سلام گفتن سبقت گرفتم! سپس خودش ادامه می دهد چطور انتظار سلام داری از کسی که بین سر و بدن اش 40 منزل فاصله است.

وی با بیان اینکه «صُحْبَةَ الْکِرامِ» یعنی همنشینی با اهل کرامت خواسته بعدی پیامبر(ص) است، تاکید کرد: همنشین بر خُلق و خوی انسان تاثیر شگرف دارد، خوش به حال آنان که با کریمان همنشین می شوند. در روایت است که امام سجاد(ع) در نصیحت بر اطرافیان فرمودند: سخت ترین اوقات بر انسان سه لحظه است: وقتی ملک الموت را می بیند وقتی از گور برمی خیزد زمانی که در پیشگاه خدا بهشتی یا جهنمی می شود؛ ای انسان! اگر وقت مرگ نجات یافتی نجات یافته ای، وگرنه نابود شده ای؛ اگر در گور نجات یافتی شخصیت داری وگرنه نابود شده ای و اگر هنگام صراط نجات یافتی، شخصیت دارد وگرنه نابود شده ای و ... سپس ادامه دادند: آنکه در آسمان است شخص دوزخی را می شناسد ... بعد بر محبت و اخلاق نسبت به هم تاکید و از همنشینی با اهل گناه نهی می کنند.(خصال شیخ صدوق، ج1، ص119)

حجت الاسلام بهاری با اشاره به عبارت «مَلْجَاَ الاْمِلینَ» در پایان دعا، خاطرنشان کرد: این یعنی جز خدا کسی نمی تواند آرزوی آرزمندان را اجابت کند. امید است مشمول دعاهای پیامبر(ص) قرار بگیریم.