داستان دوست داشتنی مردمی در حاشیه

خبرگزاری شبستان،‌ سرویس فرهنگی- محمد پورعلم :  فصل دوم مجموعه تلویزیونی «نون خ» در شب های پیش از آغاز ماه مبارک رمضان روی آنتن شبکه یک سیما رفت و ادامه داستان گروهی از هم وطنان کرد را برای مردم به تصویر کشید. حالا که چند روزی از پایان فصل دوم «نون خ» می گذرد و بازخوردهای آن مشخص شده، بهتر می توان به تحلیل این سریال پرداخت.

داستان نورالدین خانزاده و هم ولایتی هایش نوروز سال 98 آغاز شد، وقتی نورالدین با برپا کردن کارگاه فرآوری و بسته بندی تخمه آفتابگردان، اقتصاد روستا را متحول کرده بود و اهالی روستا از مزایای آن بهره مند بودند. اما به یکباره فوت تاجر تهرانی که محصولات را خریداری و به ترکیه صادر می کرد، همه چیز را دگرگون کرد.

«نون خ» از همان قسمت های نخست فصل اول توانست نظر مخاطبان نوروزی تلویزیون را جلب کند و به مجموعه ای محبوب بدل شود. محبوبیتی که حالا با پخش فصل دوم سریال ادامه یافته و انتظار می رود به تولید فصل های بعدی سریال منجر شود. اما نکته جالب درباره «نون خ» طیف مخاطبان آن است؛ به گونه ای که ساخته سعید آقاخانی توانسته با مخاطبان عام و خاص ارتباط برقرار کند. از سوی دیگر برخلاف بسیاری از سریال های قومی با مایه طنز که از همان ابتدا با مخالفت مردم بومی روبرو می شوند، «نون خ» توانسته در میان کردها از محبوبیت قابل قبولی برخوردار شود. 

با نگاهی به تجربه فصل اول و دوم «نون خ» می توان الگوهایی را یافت که سریال با تکیه بر آن ها توانسته به چنین جایگاهی دست پیدا کند. به طور قطع یکی از این الگوها، بهره مندی از تجربیات مشابه پیشین در تلویزیون است که در این زمینه می توان به مجموعه «پایتخت» اشاره کرد. «پایتخت» از همان زمان که روی آنتن تلویزیون رفت، آغازگر مسیری بود که بعدها بسیاری کوشیدند ادامه دهنده آن باشند. البته پایتخت و محسن تنابنده در این میان با چالش هایی هم روبرو بودند؛ از واکنش های مردمی تا انتقاد دانشگاهیان که به زعم آن ها لهجه مازنی مورد تمسخر قرار گرفته بود. اما به هر صورت پایتخت توانست با جذب مخاطب فراوان و به خصوص تمجید رهبر انقلاب، از گذرگاه ها عبور کند و به مجموعه ای به یادماندنی و شاخص بدل شود. حالا به نظر می رسد «نون خ» در دو فصل نخست خود از ویژگی های مثبت پایتخت بهره برده و ویژگی های منفی آن را حذف کرده است. به طور مثال عادات و رفتارهای منحصربه فرد قومی، ویژگی پررنگ «پایتخت» بود که «نون خ» هم به خوبی آن ها را بازسازی کرده است.

در این سریال با تیپ های مختلف شخصیتی کرد مواجهیم که در عین تفاوت ها و اختلافات شخصی، در شرایط دشوار همچون جامعه ای یکپارچه و متحد عمل می کنند. فصل دوم «نون خ» به صورتی تمام و کمال نمایانگر این روحیه کردهاست؛ وقتی زلزله، مردم روستا را از خانه و کاشانه شان آواره دشت کرده است. در این شرایط حفظ روحیه امید و همبستگی مردم کرد با وجود همه بی توجهی ها، ویژگی بسیار مهمی است که به خوبی در سریال به تصویر کشیده شده است.

اما علاوه بر «پایتخت»، رگه هایی از کمدی های موفق ایران و جهان در سال های اخیر در فیلم نامه «نون خ» قابل مشاهده است. «شب های برره» یکی از این کمدی هاست که برخی از الگوهای آن در مجموعه «نون خ» جاری شده است. به طور مثال سکانس مربوط به دستگیری «عمو کاووس» و همچنین سکانس رای گیری درباره حضور در «مراسم صوری» از جمله آن هاست.

نکته دیگر درباره «نون خ» که پایه های موفقیت آن به شمار می رود، کست بازیگران سریال است. مجموعه که به جرات می توان گفت از یکدست ترین مجموعه بازیگران تلویزیون در سال های اخیر است. از بازیگران شهره ای چون «سعید آقاخانی» و «حمیدرضا آذرنگ» با کاراکترهای فوق العاده تا آن ها که نقش های فرعی را بر عهده دارند همگی در نمایی یکپارچه ظاهر شده اند. در این جا هیچ بازیگری دوربین دزدی نمی کند و به دنبال اثبات توانایی ویژه خود نیست. وضعیتی که موجب شده مخاطبان از توجه به بازیگرانی خاص فراتر رفته و با تک تک کاراکترها همذات پنداری کنند. علاوه بر این، حضور کاراکترهای زن در این سریال قابل توجه است که از سویی نماینده حضور پررنگ زنان در جوامع کرد است و از سوی دیگر با موقعیت هایی که ایجاد می کند، زمینه ساز ارتباط طیف وسیع تری از مخاطبان با سریال می شود.

«بهره مندی از طنز سالم» موضوع دیگری است که درباره «نون خ» باید به آن اشاره کرد. «نون خ» حداقل تا این جای کار توانسته خود را از افتادن به ورطه شوخی های سطحی و سخیف برای جلب نظر بینندگان مصون دارد. مجموعه پایتخت که ذکر آن رفت، تا فصل سوم این رویه را ادامه داد اما پس از آن، کم کم از چنین تاکتیک هایی بهره برد تا در نهایت در فصل اخیر آن -که نوروز امسال روی آنتن رفت- بیش از پیش شاهد استفاده از این گونه شوخی ها برای پوشاندن خلاهای فیلمنامه باشیم. اما «امیر وفایی» نویسنده فیلمنامه «نون خ» نشان داده که برای ایجاد موقعیت های کمدی سالم، دست پری دارد.

به هرروی، فصل دوم سریال «نون خ» در حالی در روزهای گذشته به پایان رسید که شیوع کرونا، فیلمبرداری بخش هایی از آن را دچار مشکل کرد. شاید به همین خاطر باشد که پایان بندی سریال چنان که انتظار می رفت، بینندگان تلویزیون را راضی نکرد. اما خبر خوب برای علاقه مندان به این مجموعه نگارش فیلمنامه فصل سوم آن است که به گفته «مهدی فرجی» تهیه کننده سریال، مراحل پایانی را پشت سر می گذارد تا پس از رهایی کشور از کرونا وارد مرحله پیش تولید شود.