جوجه کُشی نتیجه ناتوی اقتصادی در صنعت پرورش طیور

خبرگزاری شبستان، گرگان- داود خاندوزی؛ خبر معدوم سازی جوجه های یک روزه در کشور با انتشار کلیپ هایی در فضای مجازی منجر به آن شد که بسیاری از مردم با دیدن این تصاویر رنجیده خاطر شوند.

 

موضوعی که در صنعت دام و طیور سالیان سال است رقم می خورد اما این بار در این ایام کرونایی مورد توجه فعالان فضای مجازی قرار گرفت.

 

جوجه های یک روزه چرا معدوم می شوند؟

اما چرا جوجه های یک روزه معدوم می شوند؟ سؤالی که پس از انتشار این تصاویر در فضای مجازی ذهن بسیاری از مخاطبین را به خود مشغول کرد.

 

با بررسی عمیق ماجرای جوجه کُشی که از آن در صنعت مرغ به عنوان معدم سازی یاد می شود، می بینیم که در صنعت دوم اقتصاد کشور یعنی پرورش طیور وابستگی اقتصادی شدید وجود دارد و می توانیم بگوییم که دچار یک ناتوی اقتصادی در بخش پرورش طیور هستیم و نهاده هایی به عنوان یک اهرم کلیدی نقش تعیین کننده ای در توسعه و جهش اقتصادی در صنعت طیور کشور دارد و متأسفانه این اهرم ها گاهی در بیرون از مرزهای کشور مدیریت می شود.

 

این مهم باعث شده که صنعت طیور در کشور با وجود همه ظرفیت های بخش کشاورزی کمتر از یک درصد سهم صادرات جهانی را به خود اختصاص دهد و از سویی دیگر با توجه به اهرم نهاده هیچ‌گاه فضای رقابت با کشورهایی که دانش و تکنولوژی پرورش طیور را در اختیار دارند برای تولیدکنندگان ایرانی فراهم نمی شود و تنها چند کشور همسایه خریدار گوشت مرغ تولیدی ما هستند.

 

این کشورهای همسایه نیز با درک شرایط پرورش طیور در ایران گاهی با وضع تعرفه بر واردات مرغ از ایران شرایط صادرات را برای تجار ایرانی مقرون به صرفه نمی کنند و  لذا فضای ارز آوری در صنعت مرغ به مراتب کمتر از اختصاص ارز برای تأمین نهاده ها است.

 

برای اینکه بتوانیم علت معدوم سازی جوجه ها را درک کنیم باید اطلاعات دقیقی از زنجیره پرورش طیور در کشور داشته باشیم.

 

ابتدا باید بدانیم که صنعت پرورش طیور در کشور علی رغم شعارهای بومی سازی و خودکفایی یک صنعت وابسته به غرب است و هنوز ما نتوانستیم صفر تا 100 پرورش طیور را در کشور بومی سازی کنیم و حتی نژادهای مرغ اجداد ایرانی نیز در سالیان گذشته حذف شده و  پرورش دهندگان در حال حاضر از نژادهای اجداد انگلیسی در کشور استقبال می کنند.

 

بومی سازی در صنعت طیور به مفهوم آن است که از دارو، دستگاه های تولید دان و سیستم های هوشمند سالن پرورش، نهاده ها، جیره نویسی و هر چیزی که زنجیره پرورش طیور نامیده می شود توسط متخصصان داخلی در کشور تولید و برنامه ریزی شود.

 

اما امروز بنا به هر دلیلی به سمت این مهم نرفتیم و در فضاهای تحریم اقتصادی و یا محدودیت مرزها با چنین چالش هایی در صنعت پرورش طیور رو به رو هستیم.

 

گرچه در برخی نقاط به صورت موردی اقداماتی در تأمین تولید نیازهای صنعت دام و طیور اتفاق افتاده اما به نظر می رسد که زور وارد کنندگان از تولیدکنندگان صنایع صنعت مرغ و طیور بیشتر است و لذا سال ها است که ارز های بی شماری برای ورود تکنولوژی و نهاده های صنعت و مرغ و طیور از کشور خارج شد که شاید یک دهم آن می توانست منجر به تحول صنعت مرغ در کشور می شد.

 

از سویی دیگر  ویژه بینی برخی شرکت ها برای ورود اختصاصی نهاده ها و داروها کشور نیز درد دیگری در این صنعت بزرگ به شمار می رود، این موضوعات نشان می دهد که اقتصاد پرورش طیور در کشور بدون واردات دچار اضمحلال است و مرگ میلیون ها جوجه شاید تلنگری به مسئولان کشور باشد که برای این شرایط با وضع قوانین و سیاست های جدید چاره ای بیندیشند.

 

وابستگی به غرب در صنعت طیور تنها به فنّاوری و نهاده ها خلاصه نمی شود بلکه سیستم پرورش دام و طیور نیز برگرفته از دانش غرب است و هنوز دانشمندان ما سیستم ایرانی و اسلامی را در پرورش صنعتی مرغ نهادینه نکردند و شاید ریشه این مهم هم در تهاجم های فرهنگی و ناتوی فرهنگی قرار دارد که کالاها و دانش غربی از کالاها و دانش ایرانی و اسلامی مرغوب‌تر و برتر به نظر می آید.

 

در سیستم پرورش طیور در غرب موضوع اقتصاد و بازده تولیدی حرف نخست را می زند، غربی ها که از آن طرف بام پرورش دام و طیور افتادند حتی برای آنکه فشارهای زیستی بر حیوانات در قالب اصلاح نژاد و تغذیه وارد نشود به نقطه ای رسیدند که قوانین بازدارنده ای برای فشارهای زیستی بر حیوانات تعریف کردند و شاید مثل ایران معدوم سازی بخشی از دام و طیور آنها اینگونه رسانه ای نشود، اما این اتفاق نیز در غرب برای بخشی از دام که صرفه اقتصادی ندارد اتفاق می افتد.

 

در کشور در سال گذشته در قالب لایحه قانون حمایت از حیوانات در 23 ماده و  15 تبصره به موضوع حمایت از حیوانات تأکید شده اما مشخص نیست هنوز در آن سیستم پرورش طیور هم جایی دارد یا اینکه تنها دولت به فکر حیوانات خانگی و سگ و گربه است؟

 

اگر می خواهیم چنین قوانینی هم در کشور وضع کنیم باید وابستگی اقتصادی را در صنعت دام و طیور کاهش دهیم و اقتصاد پرورش طیور و زنجیره آن را کاملاً بومی سازی کنیم.

 

یکی از علت های دیگری که میلیون ها قطعه جوجه در روزهای گذشته معدوم شد تنها به خاطر قیمت نامناسب نهاده ها و یا کمبود نهاده های دام و طیور به دلیل شرایط کرونا بود که از کشور وارد می شد و به دلیل شرایط کرونا و یا سودجویی این شرکت ها در اختیار پرورش دهندگان باقیمت مناسب قرار نگرفت.

 

از سویی دیگر پرورش طیور در فصل بهار در فضایی که مشخص نیست تا چه زمانی مرزهای کشور بسته است و تا چه میزان در کشور بنا است کرونا مهمان ما شود پر ریسک بوده و منجر شده که بسیاری از پرورش دهندگان مرغ که حتی نسبت به خرید جوجه یک روزه نیز اقدام کرده بودند از جوجه ریزی در سالن و پرورش خودداری کنند.

 

از سویی دیگر سردخانه های دولت و بخش های خصوصی در این ایام با توجه به خرید مرغ از تولیدکنندگان با توجه به شرایط پیش آمده از کرونا پر است.

 

قیمت مرغ حتی در این ایام به هشت هزار و 700 تومان در بازار رسید و این نشان دهنده آن است که تولید کنندگان با زیان و با کاهش قیمت دو هزار تومانی نسبت به فروش گوشت مرغ اقدام کردند.

 

کاهش قیمت طیور براثر شیوع کرونا و تعطیلی مراکز هتل ها، رستوران ها و غیره ریسک پرورش طیور در فصل بهار را دو چندان کرده است چرا که در صورت افت قیمت و اشباع بودن بازار از مرغ دیگر سردخانه ای هم وجود ندارد که بتواند مرغ را ذخیره کند و تولیدکنندگان حتی مجبور بودند که به نیمی از قیمت مرغ خود را به فروش می رساندند.

 

درست و یا غلط قطعاً یکی از دیگر علت های معدوم سازی جوجه ها تنظیم عرضه و تقاضای بازار است، چرا که با کاهش میزان تقاضا در بازار افزایش عرضه عواقب مخربی بر اقتصاد پرورش طیور می گذارد.

 

همچنین سالیان سال است که بر اساس قوانین نانوشته در صنعت پرورش طیور در کشور در فصول خاصی پرورش دهندگان ظرفیت پرورشی خود را کاهش می دهند تا قیمت فروش مرغ در بازار مقرون به صرفه باشد.

 

*چرا بسیاری جوجه های معدوم شده در مناطق روستایی و محروم توزیع نشد؟

از سویی دیگر موضوعی در فضای مجازی مطرح است که چرا این جوجه ها بین مناطق محروم و روستایی برای پرورش توزیع نشد؟ گرچه برخی تولید کنندگان عنوان کردند که حتی انتقال این جوجه ها که به قیمت 500 تومان نیز رسیده بود مقرون به صرفه نبود ولی از سویی دیگر باید به این نکته توجه داشت که این جوجه های پرورشی در فضای کاملاً ایزوله رشد می کنند و تحت مراقبت های ویژه و کارشناسان دام و طیور سالم می مانند و کشتار آنها نیز باز زیر نظر کارشناسان دامپزشکی و بر اساس پروتکل های بهداشتی رقم می خورد.

 

با توجه به آنکه جوجه های پرورشی مقاومت کمتری نسبت به بیماری دارند در صورت توزیع در مناطق روستایی احتمالاً بروز بیماری های طیور و فراگیر شدن آن با توجه به آلوده بودن بستر پرورشی مرغ های محلی بسیار بالا بود.

 

 این آلودگی در مناطق صنعتی پرورش طیور حتی در آینده هزینه های نگهداری و سلامت مرغ را دوچندان می کند.

 

*برنامه ریزی برای تعدیل جوجه صورت گرفته بود

«عبدالغفار تخله»، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی گلستان نیز در این زمینه می گوید: امسال علی رغم برنامه ریزی در سطح کشور و 140 میلیون جوجه ریزی برای شب عید در اختیار مصرف کننده قرار گیرد به دلیل شیوع ویروس کرونا یک سری کسب و کارها برای سلامت و امنیت جامعه مانند رستوران ها، اماکن اقامتی، فست فود ها و آشپزخانه ها تعطیل شد و عملاً بخش عمده مصرف نزدیک به 30 تا 40 درصد کاهش پیدا کند.

 

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی گلستان ادامه داد: این مهم باعث شد که قیمت مرغ کاهش پیدا کند و زیان دو هزار تومانی را به پرورش دهندگان تحمیل کند.

 

تخله تأکید کرد: طبیعتاً با کاهش قیمت مرغ کاهش جوجه ریزی نیز رقم می خورد و در حال حاضر بحث معدوم سازی جوجه ها و تخم مرغ های نطفه دار مطرح است که وجهه خوبی ندارد و ازنظر اخلاقی شایسته نیست.

 

وی افزود: برنامه برای تعدیل جوجه در نظر گرفته شده بود  که بر اساس آن بخشی از آنها صادر شود و بخشی دیگر تبدیل به پودر تخم مرغ و یا به شکل تخم مرغ خوراکی در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد.

 

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی گلستان متذکر شد: اما متاسفانه تا زمانی که قیمت مرغ درست نشود این مشکلات وجود خواهد داشت، اگر موارد مصرفی که اعلام شده مثل جشن ها و اعیاد براثر کرونا برطرف شود قیمت مرغ نیز به شرایط عادی بر می گردد.

 

تخله ابراز داشت: قیمت مرغ پایین است و از نیمه دوم اسفند کاهش چشمگیری داشته است، در اواخر زمستان با برنامه ریزی در استان داشتیم از نظر اقتصادی مرغ مادر گوشتی که از نظر سنی اقتصادی نبود را کاهش دادیم و حذف کردیم و مرغ مادر گوشتی به حد تعادل رسید ولی مشکلی که شاهد هستیم کشوری است و باید در سطح ملی حل شود.

 

*شورای تصمیم ساز در صنعت مرغ کشور وجود ندارد

«مهدی اورسجی»، عضو اتحادیه مرغداران و صنایع وابسته استان گلستان نیز در این خصوص می گوید: وقتی حادثه بزرگی به نام کرونا شکل گرفت و از سویی ناهماهنگی در تولید رقم بخورد چنین اتفاقاتی رخ می دهند.

 

عضو اتحادیه مرغداران و صنایع وابسته استان گلستان ادامه داد: برخی با این مسئله غیر علمی برخورد می کنند و بیان می کنند که جوجه های یک روزه را برای پرورش در اختیار روستائیان قرار دهند و این مهم منجر به آلودگی می شود و برای رفع این آلودگی باید دولت هزینه زیادی انجام دهند.

 

اورسجی با بیان اینکه منهدم کردن جوجه های یک روزه کاری تخصصی در صنعت است، ابراز داشت: در کشور  100 میلیون جوجه ریزی ماهانه می خواهیم و بیشتر و کمتر از این میزان ضایعه ایجاد می کند.

 

وی خاطرنشان کرد: برخی تصمیم گیری ها غلط است و بر اساس این تصمیمات مرغ مادر گوشتی گاهی در 54 هفتگی و گاهی در 64 هفتگی منهدم می کنند و این مهم به میزان جوجه ریزی تأثیر دارد، شورای تصمیم ساز در صنعت مرغ کشور وجود ندارد که مصرف و تولید را هماهنگ کند.

 

عضو اتحادیه مرغداران و صنایع وابسته استان گلستان ابراز داشت: صنعت مرغداری خودکفا نیست و یک صنعت وابسته است و همه چیز را وارد می کنیم و سپس در کشور تولید می کنیم و برای آنکه ضرر ندهیم شورای عالی باید در این خصوص تصمیم گیری کند.

 

آنچه مسلم است با توجه به گستردگی تولید مرغ و وابسته بودن این صنعت ممکن است باز مسائلی چون کرونا بر کالبد رنجور اقتصاد صنعت پرورش طیور تاثیرگذار باشد و برای آنکه بتوانیم مدیریت ریسک را کاهش دهیم باید در یک برنامه بلند مدت میزان عوامل وابستگی را در این صنعت بکاهیم.