فصل بهار که فرا می رسد رویش طبیعت نیز آغاز می شود؛ درختان شکوفه داده و خود را برای به ثمر نشستن میوه ها برای فصل های آینده آماده می کنند؛ کشاورزان و باغداران نیز در این فصل، تازه آغاز کارشان است و با حرس درختان، آنها را مهیای ثمردهی در فصل تابستان می کنند.
بهار که می رسد رنگ و بوی خاصی به طبیعت بخشیده می شود و با ثمر نشستن شکوفه های بهاری، جلوه هایی زیبا از قدرت خداوند متعال به منصه ظهور گذاشته می شود.
نخل داران جهرمی نیز که از ابتدای بهار و گرده افشانی نخل ها، کارشان آغاز می شود، امسال هم دست به کار شده و در حال مهیا کردن درختان خرما برای فصل جدید تولید محصول هستند؛ تولید خرما طی چند روند انجام می شود که در ابتدا باید شکوفه ها را گرده افشانی و مهیای رشد کرده و بعد از آن به خارک های نارس و سپس با گرم شدن هوا تبدیل به رطب و بعد از آن نیز به خرما تبدیل می شود.
خرماها نیز انواع و ارقام بسیاری دارند که در جهرم بیشترین نوع آن رقم «شاهانی» است که میوه ای شیرین و در عین حال خوشمزه دارد.
اما گرده افشانی راه و روش خاص خود را دارد و توسط افرادی که به آنها «ماهر» می گویند، انجام می شود؛ گرده افشانی نخل به وسيله انسان، زنبور عسل و باد صورت می گيرد اما بهترين روش گرده افشانی توسط انسان است كه در جهرم به اين عمليات، «ساختن نخل» گفته می شود.
در اين عمليات فردی كه به نام ماهر (موهَر) ناميده می شود، «اسپات» گل نر را از درختان نر جدا و پس از آن خوشه گل نر در گل آذين ماده قرار داده شده و بسته می شود و در ادامه گرده افشانی تكميلی به وسيله كيسه نخی حاوی گرده و دانه گل نر انجام می گيرد.
.jpg)
به گفته رئیس پردیس تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان جهرم، درخت نخل از جمله درختان 2 پایه است که گل های نر و ماده بر روی درختان جداگانه قرار دارد و برای تولید اقتصادی محصول نیاز است که گرده افشانی این درخت توسط انسان انجام گیرد.
«حمید زرگری» با اشاره به اینکه عملیات گرده افشانی به صورت سنتی و دستی توسط افرادی که به آنها ماهر گفته می شود صورت می گیرد، افزود: این افراد (بستگی به تميزی، ارتفاع و تعداد خوشه های درخت) هر روز به طور میانگین 40 تا 50 اصله درخت نخل را گرده افشانی می کنند.
به عقیده وی براساس نتایج تحقیقات به دست آمده در پردیس تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان جهرم زمان گرده افشانی در ارقام مختلف متفاوت بوده و مناسب ترین زمان گرده افشانی در ارقام مختلف خرما یک تا سه روز بعد از بازشدن «اسپات» است اما در بعضی ارقام مانند «بِرحی» قبل از بازشدن اسپات و رقم «زاهدی» (قصب) تا یک هفته بعد از باز شدن اسپات نیز می توان گرده افشانی کرد.
زرگری، مناسب ترین دما و ساعت گرده افشانی در درخت خرما را دمای بین 22 تا 27 درجه سانتی گراد و ساعات بین 10 تا 15 نیز مناسب ترین ساعات برای گرده افشانی دانست که چنانچه 6 ساعت قبل و بعد از گرده افشانی بارندگی شود باید گرده افشانی تکرار شود.
وی با تاکید بر اینکه رطوبت مناسب و عدم وزش بادهای گرم و بارندگی در زمان گرده افشانی ضروری بوده و هر درخت ماده با گرده سازگار خود بایستی گرده افشانی شود، خاطرنشان کرد: گرده سازگار، زمان مناسب گرده افشانی و شرایط آب و هوایی مناسب تأثیر مستقیم بر عملکرد و خواص کیفی محصول خرما دارد.
رئیس پردیس تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان جهرم با اشاره به اینکه در سال جاری با توجه به اینکه گرده افشانی در بیشتر مناطق خرماخیز استان فارس به تأخیر افتاده است، افزایش درصد تشکیل میوه و محصول خرما پیش بینی می شود، گفت: گرده افشانی خرما در استان فارس در نیمه اول اسفند تا نیمه اول اردیبهشت با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه صورت می گیرد.
زرگری با تاکید بر اینکه ضرورت دارد کشاورزان از سموم مناسب جهت مبارزه علیه آفت «کرمِ گرده خوار» و بیماری پوسیدگی «گل آذین» خرما به موقع استفاده کنند، عنوان کرد: در بعضی گروه های مجازی اعلام کرده اند که «تَنُک» در زمان گرده افشانی انجام گیرد اما توصیه ما این است که عملیات تنک میوه در زمان گرده افشانی انجام نشود و حدود یک ماه پس از گرده افشانی و تشکیل میوه که درصد تشکیل میوه و خوشه های آفت زده و سالم مشخص شد انجام گیرد.
وی همچنین با اشاره به اینکه همزمان با گرده افشانی نخیلات عرق گیری از غلاف های اسپات نر و ماده نیز در استان شروع شده که بوی مطبوع و فرح بخشی دارد و از آن نوشیدنی عرق «طارونه» با طبیعت گرم و معتدل آماده می شود، گفت: خواب آور بودن، مقوی اعصاب، معده و قلب و تقویت قوای جنسی از خواص درمانی طارونه و عرق طارونه درخت نخل است.
مدیر جهاد کشاورزی جهرم نیز با بیان اینکه گرده افشانی نخیلات خرما با توجه سطح بالایی از درخت نخل در شهرستان اهمیت دارد، گفت: این عملیات به صورت سنتی توسط افراد با تجربه انجام می گیرد.
«علی جوکار» با اشاره به اینکه بیش از ۶ هزار و۲۰۰ هکتار سطح زیر کشت درخت نخل در شهرستان جهرم است، افزود: بیشترین رقم خرما در جهرم شاهانی بوده که از محبوبیت زیادی برخوردار است.
به گفته وی گرده افشانی نخیلات این شهرستان از اواخر اسفند ماه شروع و تا اواسط اردیبهشت ادامه دارد که بیشتر به روش سنتی انجام می شود .جوکار همچنین به وضعیت تولید خرما در شهرستان جهرم اشاره کرد که بیشترین سطح زیر کشت نخل استان فارس را به خود اختصاص داده است.
به عقیده کارشناسان کشاورزی، عملیات گرده افشانی باید با نهایت دقت و با سعی در جهت نیل به بالاترین بازده گرده افشانی انجام شود چرا که هر درخت نر خرما توليد ۵۰۰ تا یک هزار گرم دانه گرده (متوسط ۷۰۰ گرم) می کند كه برای گرده افشانی ۴۷ درخت كافی است و حدود ۱۵ تا ۲۰ گرم دانه گرده برای هر درخت و حدود ۲ كيلوگرم برای هر هكتار لازم است.
روش های مختلفی برای گرده افشانی درخت های نخل گفته شده اما بسنده کردن به انتقال دانه های گرده توسط باد، هدف نهایی را که همانا رسیدن به محصول تجاری است تامین نمی کند بنابراین گرده‌افشانی مصنوعی در نخلستان های تجاری کاملا لازم و ضروری است.
عملیات گرده‌افشانی را می‌توان به صورت دستی، مکانیکی و یا الکتریکی انجام داد. در تمامی روش های مذکور، در ابتدا لازم است اسپات های نر خرما پس از رسیدگی لازم برداشت شده و عملیات لازم بر آنها اعمال شود.
گزارش: مهدی رحمانیان
با شبستان فارس در شبکه های مجازی همراه باشید
شبکه های اجتماعی داخلی
«سروش» به آدرس
«بله» به آدرس
«گپ» به آدرس
«ایتا» به آدرس
https://eitaa.com/farsshabestan
سایر شبکه های اجتماعی
«اینستاگرام» به آدرس
https://www.instagram.com/fars.shabestan
اگر برای نخستین بار وارد این صفحه می شوید، نخست گزینه دنبال کردن (follow) را بزنید.
«واتس آپ» گروه اول به آدرس
در صورت پرشدن کانال واتس آپ، آدرس کانال جدید اعلام خواهد شد.
«تلگرام» به آدرس
نظر شما