رطوبت زدگی به مشکل تاخیر در مرمت اضافه شد

خبرگزاری شبستان از همدان//

مسجد جامع همدان به فاصله کمی از میدان مرکزی شهر در بخش غربی خیابان اکباتان در محدوده راسته بازارهای شهر قرار دارد. این مسجد از بناهای دوره صفویه است و تاریخ مرمت اساسی آن در قطاربندی جلوی ایوان بزرگ سال 1253 هجری قمری ذکر شده است.

مسجد دارای چند در ورودی شامل ورودی نوساز، ورودی قدیمی با دالان هشتی مقرنس کاری شده است که احتمالا به دوره صفویه تعلق دارد و ورودی ضلع غربی صحن.

بنای مسجد با پلان مربع مستطیل دارای چهار ایوان مرتفع است که رسمی بندی جلوی آن از آجر و کاشی معلقی ساده شکل گرفته و با کاشی فیروزه رنگ نام الله و پنج تن نوشته شده است. در قسمت جنوبی مسجد سه شبستان که به یکدیگر راه دارند، وجود دارد که در واقع قدیمی ترین بخش مسجد جامع هستند.

تاخیر در احیای مسجد جامع همدان ناشی از وسعت محدوده و ظرافت بافت

احمد ترابی، کارشناس مرمت بناهای تاریخی و باستانی و معاون عمرانی اداره کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه مرمت و بازسازی بناهای تاریخی با صبغه مذهبی و اسلامی در راس فعالیت های مرمت و بازسازی اداره میراث فرهنگی استان قرار دارد، به خبرنگار شبستان گفت: فاز سوم مرمت ایوان جنوبی مسجد جامع همدان در حال انجام است.

وی با بیان اینکه این مسجد طی سال جاری در چند مرحله بازسازی و مرمت می‌شود، تصریح کرد: احیای این بنا به دلیل وسیع بودن محدوده و ظرافت بافت طولانی شده است.

درخشش گنبد مسجد جامع همدان بر بلندای همدان
اسدالله بیات، مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز به خبرنگار شبستان گفت: مسجد جامع همدان تنها مسجد با سقف گنبدی بزرگ و مرتفع در استان همدان است.

اسدالله بیات با بیان اینکه این بنا 26 خرداد سال 75 به شماره 2/1723 در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، افزود: این مسجد از بناهای دوره صفویه است. در حقیقت این مسجد تنها مسجد همدان است که دارای شبستان عظیم با سقف گنبدی بزرگ و مرتفع مقصوره با ایوان جلو آن و گلدسته است.

وی با اشاره به اینکه طاق بزرگ این مسجد با مسجد امام تهران، قزوین، بروجرد و سمنان همگونی دارد، اظهار داشت: این امر نشان دهنده این است که این مساجد تقریبا همزمان ساخته شده اند.

مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: آیات کلام الله مجید در ترنج های متعدد و در میان نقوش زیبای کاشی ها آرایش و زیبایی خاص به رویۀ ایوان بخشیده است.

رطوبت، بلای جان مساجد تاریخی
بابک مغازه ای از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی در استان همدان نیز درباره حال حاضر این مسجد به خبرنگار شبستان گفت: شبستانی که سمت غرب گنبدخانه واقع شده دارای 32 ستون (چهار ردیف هشت تایی)، سنگ و ستون های آجری دیگری است که تناسب و هماهنگی میان ستون های سنگ و طاق درخور توجه است. به طوری که فضای وسیع و روشنی را به وجود آورده اند.

وی با اشاره به وجود 23 ورودی در مسجد جامع همدان افزود: ورودی نوساز سمت خیابان اکباتان، ورودی قدیمی با دالان طاقدار در ضلع شرقی صحن و ورودی قدیمی با دالان هشتی مقرنس کاری شده در ضلع غربی صحن قرار دارد.

وی با بیان اینکه بناهای تاریخی و مذهبی هویت مردم ایران اسلامی در جهان است، اظهار داشت: رطوبت زدگی مشکل بزرگ بناهای تاریخی کشور و استان است.

پیشینه: شبستان اصلی مسجد دارای 55 ستون سنگی است که در پنج ردیف یازده تایی چیده شده اند و فاصله هر دو ستون در حدود 4 متر وارتفاع آن ها 5/2 متر است. این شبستان به شکل مربعی به ضلع 14 متر است که چهار دیوارآن در ارتفاع هفت متری با گوشواره هایی به یک هشت ضلعی تقسیم می شوند که روی آن گنبدی قرار گرفته است.

تمام دیوارها و طاق از خشت پخته (آجر) قهوه ای سرخگون و کف شبستان با کاشی های فیروزه ای لالجین همدان مفروش است. ایوان این مسجد حدود 14 متر عرض دارد وعمق آن حدود7 متر است و ارتفاع آن کمتر از طاق به نظر می رسد.

 
در ایوان قطاربندی زیبایی به چشم می خورد ودر میانۀ سقف ایوان در نقطه ای که از هر گوشۀ حیاط دیده می شود با کاشی فیروزه ای نام مقدس الله و فاطمه، محمد،علی،حسن و حسین نوشته شده است.
 

در طرفین ایوان دو مناره که نسبت به ایوان کوتاه و قطور هستند قد برافراشته اند.این مناره های بدون تزیینات معمول در گلدسته های سایر مساجد هستند.

در قسمت چپ شبستان طاق بزرگ شبستان دیگری با هفت حلقه طاق و گنبد آجری وجود دارد که ستون های این قسمت آجرچین است و احتمال می روداین قسمت قدیمی تر ازشبستان اصلی باشد. در سمت غربی حیاط مسجد جامع،شبستانی وسیع وجود دارد که نام معمار این بنا حاج محمد طاهر است که این شبستان را ساخته است.

سقف شبستان از 19 حلقه طاق گنبدی آجری که بر روی هشت ستون سنگی استوانه ای و یازده ستون آجری پایه ای بنا شده، تشکیل شده است. شبستان دیگر که دارای طاق کوچک است از نظر ساخت مشابه شبستان بزرگ و تنها از نظر اندازه کوچک تر از آن و مربعی به ضلع هشت متر است.

این شبستان دارای ایوانی بلند و زیبا و تنها قسمت تزیین کاری شده این شبستان محراب آن است. در سمت چپ و راست شبستان دو شبستان کوچک به صورت قرینه ساخته شده اند که به وسیلۀ طاق نماهایی با آن مرتبط هستند.

شبستان جدیدی در ضلع شمالی مسجد روبه روی طاق بزرگ قرار دارد که این شبستان به جای شبستانی قدیمی تر که حدود40 سال پیش تخریب شده، بناشده است. شبستان جدید ایوانی بزرگ با دو منارۀ رفیع دارد و پیشانی و سطح داخلی ایوان با کاشی های لاجوردی تزیین شده است.

پایان پیام/