از خانه به بیشاپور/ سفری مجازی به شهر ساسانی

خبرگزاری شبستان - شیراز:

نوروز 99 با تعطیل شدن سایت ها و اماکن گردشگری در استان فارس به منظور مقابله با کرونا همراه شد اما گردشگری مجازی، فرصت مطلوبی برای سفر به جاذبه ها فراهم می کند که در گردش مجازی این بار به شهر بیشاپور در نزدیکی شهر کازرون می رویم.

شهر تاریخی بیشاپور در ۲۳ کیلومتری غرب شهرستان کازرون و در کنار جاده شاهی متعلق به زمان باستان قرار دارد. بیشاپور در دوران باستان از اهمیت ویژه برخوردار بود زیرا محور مواصلاتی میان شهر گور و تیسفون نیز به شمار می رفت. آنچه اطلاعات باستانی خوبی درباره این شهر تاریخی در اختیار ما می گذارد، کتیبه ای سنگی به زبان ساسانی و اشکانی است که بر روی یک ستون سنگی در این شهر بر جا مانده است و تاریخ احداث شهر را به دوران «شاپور اول» نسبت می دهد.

شهری در ناحیه خوش آب و هوا

شاپور اول ساسانی در پی پیروزی بر امپراتوری از روم در سال 266 میلادی، فرمان ساخت شهری را می دهد که در مسیر تخت جمشید به تیسفون قرار داشته باشد و اجرای آن به معمار سوریه ای به نام «اپسای دبیر» سپرده می شود. بدین ترتیب شهری که 200 هکتار وسعت داشت و در نزدیکی دره چوگان قرار دارد با یک الگوی مهندسی معماری و در زمینی مستطیلی و با چهار دروازه ساخته شد. سازه هایی همچون، معبد آناهیتا، تالار تشریفات، ایوان موزاییک و ... برای ساخت بیشاپور، طراحی و ساخته شد که سازه های ارگ سلطنتی بود. اما در این شهر یک قسمت برای مردم عام نیز در نظر گرفته شد و شامل کاروانسرا، بازار و خانه مسکونی می شد.

معبدی به قداست آب

آب، همواره مایه حیات بشر بوده است و نزد ایرانیان باستان نیز قداست ویژه دارد. «آناهیتا» به عنوان ملکه آب ها برای ایرانیان باستان نماد محترمی به شمار می رفت و معابد آناهیتا برای بزرگداشت الهه آب ها در اکثر شهرهای باستان بنا می شد. در بیشاپور نیز شاهد احداث یکی از زیباترین معابد آناهیتا هستیم که با معماری ویژه ساخته شده است که برای تقسیم بندی جریان آب، الگوی بی نظیری دارد و آب رودخانه شاپور را از فاصله 250 متری بنا به درون معبد، هدایت می کند. در معماری معبد به شکلی عمل شده است تا ورود و خروج آب، نظم خاصی داشته باشد و آب معبد، همواره پاک و تازه بماند.

تالار تشریفات

کمی جلوتر از معبد آناهیتا و در ضلع جنوب شرقی، یک تالار 781 متری بر جای مانده که از بزرگترین معماری های  گنبد دار ساسانی است. این تالار چهار ایوانه متقارن، گنبد شلجمی شکلی بر فراز ارتفاع 25 متری داشت که با گچ بری ها و نقوش تزئینی و خلاقانه معماران ساسانی، آراسته بود و به عنوان تالار برگزاری مراسم تشریفاتی کاربرد داشت.  

ایوان موزاییک

ایوان موزاییک از جاذبه های تاریخی باقیمانده در شهر تاریخی بیشاپور است که به دلیل فرش شدن کف آن با موزائیک‌های رنگی به این نام شناخته می شود. موزائیک های این ایوان در حال حاضر در موزه ایران باستان تهران و لوور پاریس، نگهداری می شود.

جایگاه نذورات

در مجموعه تاریخی بیشاپور، ستون هایی مرتفعی به چشم می خورد که جایگاه نذورات بود. بر روی این 2 ستون، کتیبه‌ای به خط پهلوی اشکانی و ساسانی وجود دارد که سند تاریخی شهرسازی بیشاپور است. تندیسی از شاپور اول ساسانی نیز در بین این 2 ستون 9 متری ساخته شده بود که اکنون اثری از آن نمانده است.

سفر به جاذبه های تاریخی زمانی که با داشتن اطلاعات از سازه ها و کاربرد آنها همراه باشد به مراتب، دلنشین تر می شود و امیدواریم پس از پایان شیوع کرونا با سفر به بیشاپور با داشتن این اطلاعات تاریخی، سفر بهتری تجربه کنید.

گزارش: مریم شمالیان