خبرگزاری شبستان/ استان گیلان
امام خمینی قدس سره: اگر کلام از زبان شخص خاصی اثر دارد و نه دیگران، امر به معروف و نهی از منکر نسبت به آن شخص واجب عینی است.
آیت الله خامنه ای (مدظله العالی): امر به معروف و نهی از منکر که یکی از ارکان اساسی اسلام و ضامن برپاداشتن همه فرایض اسلامی است باید در جامعه احیا شود و هر فردی از آحاد مردم خود را در گسترش نیکی و صلاح و برچیده شدن زشتی و گمراهی و فساد مسئول احساس کند.
راه های کارآمدی امر به معروف و نهی از منکر
توجه مداوم به اصول هفتگانه زیر در انجام صحیح و موثر حرکت الهی کمک می کند:
خیرخواهی رمز موفقیت
اگر از روی خیرخواهی تذکر دهیم نه به قصد تخریب و ضایع کردن بدون تردید این نیت ما را، مخاطب نیز درک می کند البته وقتی با این قصد تذکر می دهیم، گفتار و رفتار ما گویای نیت قلبی ما خواهد بود.
احترام به فهم دیگران آغازی خوش
باید توجه داشته باشیم ممکن است به کسی که می خواهیم تذکر دهیم و او را به کار نیک و پسندیده ای دعوت کنیم یا از کار زشت و ناپسندی باز داریم چه بسا در بسیاری موارد دیگر او از ما بیشتر بداند و بفهمد و فقط در این مورد مرتکب خطا شده است. به همین خاطر در هنگام تذکر دادن لازم است به کرامت شخصیت و انسانیت مخاطب احترام بگذارید.
شناخت و آگاهی مایه اطمینان
کسی که در مقام تذکر دهنده قرار می گیرد نسبت به آن موردی که می خواهد تذکر دهد باید از لحاظ شرعی و قانونی و حتی عرفی اطلاعات و آگاهی کافی داشته باشد.
کنکاوی سد ارتباط
باید توجه داشت که امر به معروف و نهی از منکر با کنکاوی یا به اصطلاح عرف" فضولی " مغایرت دارد البته وقتی یک شهروند عملی انجام می دهد که بدون زحمت و تلاش خاصی در منظر دیگران قرار می گیرد در حقیقت از دایره حریم خصوصی پا بیرون نهاده و این اجازه را به دیگران داده است تا در مورد عمل و رفتار وی ارزیابی و قضاوت کنند.
صبر کلید کامیابی
اول آنکه در مقابل ناملایمات و سختی های احتمالی انجام این عمل خداپسندانه باید صبر پیشه کرد و استوار باقی ماند و دوم آنکه نباید بی جهت با عجله و شتابزدگی دست به این اقدام زد.
عدم اصرار
باید بدانیم که وظیفه ما تذکر دادن است و نباید بی جهت برآن اصرار ورزیم.
ساده اما هنرمندانه
در امر به معروف و نهی از منکر باید مانند هر اثر هنری تلاش کرد تا محتوایی خوب در شکلی اثرگذار به مخاطب ارائه شود به همین خاطر است که حتی برای یک موضوع نمی توان از یک روش ثابت استفاده کرد بلکه لازم است با نگاهی به مخاطب و شرایط حاکم بر زمان ارتباط، روش مناسب و شایسته ای را برگزید.
مراحل اجرای امر به معروف و نهی از منکر
گام اول: روبه رو شدن
1) اعمال و رفتاری ملاک است که نیاز به جستجو، تحقیق، سر از کار کسی در آوردن و نظایر اینها نداشته باشد و آن عمل در ملا عام رخ داده و به همان ترتیب مورد مشاهده قرار گرفته باشد.
2) ملاک تذکر دادن عمل است نه عامل، یعنی برای ما خوبی و زشتی عمل باید اهمیت داشته باشد و نباید به ویژگی های شخصی و یا شخصیتی مخاطب چندان توجه کرد.
گام دوم: تشخیص
1) تشخیص معروف و منکر
بسیاری از اعمال و رفتارها هستند که خوب و بد آن برای همگان روشن است با این وجود مواردی نیز هست که نیازمند اطلاعات بیشتر و عمیق تر است.
2)تشخیص اصل برخورد
در شرایط زیر توصیه می شود از تذکر دادن و امر به معروف و نهی از منکر به صورت گفتاری اجتناب ورزید تا موانع برطرف شود.
وقتی به شدت گرسنه، تشنه، عصبی و خسته و بی حوصله هستید.
وقتی نسبت به موضوع اطلاع و آگاهی ندارید.
اگر مخاطب در شرایط خاصی است که که موجب هتک حرمت و یا ضایع شدن او می شود.
وقتی برای انجام کاری شدیدا عجله دارید.
اگر احتمال درگیری می دهید.
وقتی باران و برف شدیدی می بارد و هر کس دنبال سرپناهی است.
وقتی برای خود یا همراهتان احساس خطر جانی و مالی می کنید.
وقتی مخاطب در تالم روحی شدیدی به سر می برد.
وقتی مخاطب تعادل جسمی و روحی ندارد.
3)تشخیص چگونگی برخورد
باید دقت نمود که برای اثرگذاری بیشتر و جلوگیری از پیامدهای منفی،چه روش یا روش هایی را می بایست انتخاب کرد.
انتخاب روش به موضوع و اهمیت آن موقعیت مکانی، شرایط سنی و مخاطب و مواردی از این قبیل بستگی دارد.
چهار روش مستقیم کلامی، مستقیم غیر کلامی، غیر مستقیم کلامی و غیرمستقیم غیر کلامی که از بالا به پایین از شدت برخورد کاسته می شود.
4)تشخیص آمادگی پذیرش مخاطب
این مرحله از مواردی است که باید با ظن و گمان و حدس کار خود را پیش ببریم.
گام سوم: اجرا
قاطعانه اما مودبانه بگویید.
بکوشید تذکر علنی و در حضور دیگران نباشد.
حفظ حرمت و آبروی مسلمان حتی کسی که مرتکب منکری شده است واجب است.
اگر روش کلام مستقیم را انتخاب کرده اید، بهترآن است که جمله خود را با سلام و لطفا آغاز کنید و تذکر شما حاوی جملات و عبارت های روشن و گویا و خالی از ابهام و پیچیدگی باشد.
مواظب باشید کلام یا تذکر خوب و درست با آفت هایی نظیر منت گذاشتن، مسخره کردن و بزرگ نمایی کردن صدمه نبیند.
تلاش کنید رفتارتان صمیمانه باشد.
هر اندازه شما تذکر خود را جدی بگیرید مخاطبتان به همان اندازه به اهمیت موضوع توجه خواهد کرد.
معمولا افعال مثبت بیش از افعال منفی در مخاطب امکان پذیرش را فراهم می سازد.
خودتان را دست کم نگیرید و با اعتماد به نفس تذکر دهید.
گام چهارم: پاسخ به واکنش مخاطب
بهتر آن است که از قبل خود را در مقابل واکنش های احتمالی آماده سازید.
حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا شفیعی زاده، دبیر ستاد احیا امر به معروف و نهی از منکر گیلان در این خصوص به خبرنگار شبستان گفت: ظرفیتی که در باب امر به معروف و نهی از منکر در جهت سالم سازی جامعه وجود دارد به مراتب از سایر عبادت ها بیشتر است.
وی به نقش بی دلیل امر به معروف و نهی از منکر در بین فرایض دینی در جهت سالم سازی اجتماع و جامعه اشاره و خاطرنشان کرد: امر به معروف ونهی از منکر وظیفه عمومی است.
حجت الاسلام شفیعی زاده، فریضه امر به معروف و نهی از منکر را مهم ترین و ارزنده ترین پدیده اجتماعی دانست و تصریح کرد: تحقق و گسترش اخلاق الهی در جامعه بشری از آثار و برکات این فریضه الهی است.
پایان پیام/
نظر شما