به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، در روزهای اخیر، نگرانی از همه‌گیری کرونا مانند ابری تیره بر تمام زمین سایه‌گستر شده است. اخبار مربوط به بیماری و آمار اعلامی از میزان ابتلا و مرگ و میر انسان‌ها، استرس فراوانی را در همه ایجاد کرده و سلامت روان افراد جامعه را به مخاطره افکنده است. دربارهٔ این موضوع بسیار مهم و راه‌های رویارویی با استرس ناشی از آن را با «علیرضا محمدی»، روانشناس و مدرس مهارت‌های زندگی به گفت‌وگو نشسته ایم که در زیر می آید:
آیا در چنین شرایط دشواری که بیماری کرونا فراگیر شده است، می‌توان و درست است که شاد بود؟
به نظر می‌رسد جامعۀ بشری نسبت به شاد بودن دچار نوعی حساسیت و وسواس شده است؛ زیرا برخی از ما خود را مجبور می‌کنیم همواره و در همه حال شاد باشیم. این فشار روانی برای شاد بودن و شاد ماندن در هر اوضاعی، نه تنها آثار مخرب هیجانی و عاطفی بر جای می‌گذارد؛ بلکه همیشه هم مناسب‌ترین واکنش در قبال رویدادها و شرایط مختلف زندگی ما نیست، وقتی وقایع ناگوار یا اضطراب‌آوری -مانند موضوع اصلی این روزها یعنی شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا و مرگ ومیر انسان‌های دیگر بر اثر آن- در پیرامون ما روی می‌دهند، احساسات نامطلوبی در ما ایجاد می‌شوند که گاهی ما بر اثر همان اجباری که عرض کردم، اجازۀ ظهور و بروز به آنها نمی‌دهیم و سعی می‌کنیم با تظاهر به شادی و شعارهای مثبت‌اندیشانه و به قول معروف دلخوش‌کُنک، پرده‌ای روی ترس و نگرانی و خشم و اندوه خود بیاندازیم. با این نوع برخورد، ارتباط ما با بخش مهمی از نظام وجودیمان قطع می‌شود و نمی‌توانیم به درستی رویدادهای زندگی خود را تحلیل کنیم و با آنها کنار بیاییم، نکته‌ای که شایسته است همواره در نظر داشته باشیم، آن است که شادی و غم نیز مانند اضطراب و آرامش، در کنار یکدیگر و به عنوان مکمل هم، به زندگی ما معنا می‌دهند و به قول مولانا "قند شادی، میوۀ باغ غم است". نکتۀ مهم دیگر، آن است که یاد بگیریم چگونه احساسات و هیجانات خود را مدیریت -و نه سرکوب- کنیم تا هم تمامی آنها را به طور کامل، سازگارانه و مؤثر تجربه کرده باشیم و هم برخی از آنها، زمام دائم امور ما را در دست نگیرند.
در این شرایط چه عواملی در افسردگی مردم می تواند دخیل باشد؟
شاید یکی از دلایلی که مردم جامعۀ ما را افسرده و غمگین کرده است، مسائل و دغدغه‌های روزافزون موجود در زندگی آنها و فرو رفتنشان در لاک خود است. زندگی امروزین ما سخت و پر از موانع و وقایع دشوار و غیر قابل پیش‌بینی مثل همین شیوع کروناست. هم می‌شود آن را بیش از حد سخت گرفت و فاجعه‌سازی کرد؛ هم می‌توان با پذیرش این دشواری‌ها، راهکارهایی برای احساس خوشبختی و شادی پیدا کرد، شاید مهمترین این راهکارها، بیرون آمدن از لاک خود و تلاش برای تجربۀ روابط باثبات انسانی به ویژه با افراد نزدیک خانواده باشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افرادی که روابط باثبات‌تر و با کیفیت بالاتری دارند، زندگی شادتری دارند و احساس خوشبختی بیشتری می‌کنند..
برای شاد شدن در این روزها، چه پیشنهادهایی دارید؟
شادی و شادمانی، نیازی حیاتی است و محدود کردن آن به تعابیری مانند خوش‌گذرانی، جشن، سرگرمی یا حتی بی‌خیالی، توصیف دقیقی از آن ارائه نمی‌کند. برای شاد شدن و شاد بودن در این ایام نیاز به تشریفات خاص یا صرف هزینۀ چندانی نیست. چند پیشنهاد را از میان کارهایی که می‌توانیم انجام بدهیم، برمی‌شمارم:
• از این فرصت بیشتر در خانه ماندن، برای ایجاد و تجربۀ راه‌های ارتباطی خوشایند با دیگر اعضای خانواده و عزیزانمان استفاده کنیم.
• چه در تنهایی و چه با دیگران، هر وقت که یادمان آمد، لبخند بزنیم. شاید ابتدا مصنوعی به نظر برسد؛ اما تأثیر مثبت آن را در روحیۀ خود و دیگران خواهیم دید.
• بازی‌هایی یاد بگیریم یا طراحی کنیم که با اهالی خانه انجام دهیم.
• موسیقی آرامش‌بخش بشنویم.
• با هم کتاب بخوانیم یا مطالعات خود را با هم سهیم شویم.
• با امکاناتی که در دسترس داریم، به آموختن مهارت و دانش جدید یا تکمیل آن‌چه آموخته‌ایم، بپردازیم.
• به صورت فردی یا با عزیزانمان یک خاطرۀ خوب را در ذهن تداعی و مرور کنیم تا احساس و حال و هوایمان تغییر کند.
• نرمش و ورزش کنیم و در صورت امکان و با رعایت احوال و شرایط دیگر اعضای خانواده، با هم آن را انجام دهیم.
• فقط بخش معینی از وقتمان را به گوشی همراه یا تلویزیون اختصاص بدهیم.
• برای انجام کارهای خانه، وظایف را تقسیم و به همدیگر کمک کنیم.
• استفاده از رنگ‌ها و نقش‌های زنده و شاد را در چینش خانه یا لباس‌هایی که می‌پوشیم، به عنوان عاملی مهم در القای شادی به خود و دیگران از یاد نبریم.
• در پایان هر روز، دست کم سه مورد خوب و خوشایند آن روز را برای خود یا به همراه دیگر اعضای خانواده مرور و یادداشت کنیم و بابت آنها، سپاس‌گزار باشیم.
• در کنار واقع‌نگری و جدی گرفتن نکات مربوط به پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا یا انتقال آن، خوش‌بین بودن را نیز تمرین کنیم.
درباره خوش بینی بیشتر توضیح دهید؟
در روانشناسی، خوش‌بینی اصلاً و ابداً به معنای بی‌تفاوتی یا ساده‌لوحی یا غیر منطقی بودن نیست. مطالعات نشان داده‌اند میان خوش‌بینی با سلامت روان رابطۀ معناداری وجود دارد. برای آن که بدانیم خوش‌بین‌ها چه ویژگی‌هایی دارند، مقایسه آنها را با افراد بدبین از قول "مارتین سلیگمن" نقل می‌کنم: بدبین‌ها فکر می‌کنند وقایع ناگوار نسبت به اتفاقات خوشایند ماندگارترند و همۀ کارهای ایشان بر اثر این وقایع خراب می‌شود؛ به همین خاطر و گاهی حتی با وجود تلاش زیاد، تسلیم مشکلات می‌شوند. آنان در برقراری ارتباط، رفتاری سخت‌گیرانه دارند، بیشتر گرفتار افسردگی می‌شوند و به لحاظ سلامت، با معضلاتی روبه‌رو هستند.
در مقابل، افراد خوش‌بین در رویارویی با همان حوادث، به نحوی کاملاً متفاوت برخورد می‌کنند. ایشان، تحت تأثیر ناملایمات، روحیه خود را از دست نمی‌دهند، به تلاش‌های خود برای حل مسائل می‌افزایند و در برابر امور و پدیده‌هایی که خارج از حوزۀ کنترل آنان است، زودتر به پذیرش می‌رسند. آنها راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند، کمتر دچار افسردگی می‌شوند و اغلب در سلامت مطلوب به سر می‌برند.
در این روزها که باید بیشتر در خانه بمانیم، چگونه می‌توان با ملالت و بیحوصلگی ناشی از آن کنار آمد؟
این روزها به دلیل توصیه‌های اکیدی که بر ماندن در خانه شده است، زمان برای بسیاری از افراد -به ویژه برای آنان که پیش از این شرایط، فعالیت و روابط بیشتری به لحاظ اجتماعی داشته‌اند- با یکنواختی، کرختی، ملال، کسالت و بیحوصلگی می‌گذرد. ملال هم مثل درد، نوعی هشدار درونی است: همان‌طور که تجربۀ درد باعث می‌شود از آسیب‌هایمان غافل نمانیم و برای صحت و سلامت خود اقدامی کنیم، تجربۀ ملال و توانایی غلبه بر آن هم لازمۀ خشنودی و شادمانی در زندگی است. اگر در این روزهای خانه‌نشینی، احساس ملالت می‌کنیم، بهتر است آن را نادیده نگیریم و به جای غرق شدن در آن، پیشنهادهایی را که در پاسخ به پرسش‌های قبل شما دربارۀ شاد بودن مطرح شد، امتحان کنیم.
نظر شما