تقویت اقتصاد کشاورزی با تکیه بر فناوری های نوین/ گلخانه ها، راهی برای فرار از خشکسالی

خبرگزاری شبستان - جهرم: 

بابا بزرگ مشغول هرس درختان باغ بود و با دقت تک تک شاخه ها را وارسی می کرد؛ آنقدر به کارش وارد بود و دقیق و حساب شده شاخ و برگ های خشکیده را جدا می کرد که گویی دست محبت مادری بر سر کودکش کشیده می شد. او سال های عمر خود را در این باغ سپری کرده و با پرورش گونه های مختلف درختان مرکبات، میوه های شیرین و آبدار را به دست مردم داده و چرخ زندگی خود و چند فرزندش را این گونه رونق بخشیده است.

بابا بزرگ اما این روزها حال و روز خوشی ندارد؛ نگاهی به شاخه های خشکیده درختان می اندازد که خشکسالی امانشان را بریده است. آهی می کشد و می گوید: روزگاری در باغ های این شهر چشمه های جوشان در گذر بود و حتی با حفر چند متری زمین، آب زلال و شیرین از دل خاک جاری می شد اما امروز چاه ها خشکیده شده و باید از عمق 500 تا 600 متری زمین آب را از دل خاک بیرون کشید.

خدا را شکر امسال باران خوبی باریده اما خشکسالی های پیاپی و گرمای شدید هوای جهرم جوابگوی آبیاری درختان در تابستان نیست. بابا بزرگ می گوید: چون چاه باغمان خشک شده مجبوریم برای آبیاری درختان، آب را خریداری کنیم که آن هم برای هر ساعت آبیاری باید هزینه هنگفتی بپردازیم. به اعتقاد این باغبان، کار باغداری با این وضعیت کمبود آب جوابگو نیست و بسیاری از باغداران ترجیح داده اند درختان را خشک کرده و جای آن را به برج های آسمان خراش بدهند. از کم آبی که بگذریم سرمازدگی درختان نیز در فصل زمستان خسارت زیادی را به بار می آورد که جبران آن برای باغداران سخت و دشوار است.

این داستان تکراری افرادی است که روزگاری از هر درخت مرکبات باغ خود ده ها کیلوگرم محصول برداشت می کردند اما امروز وضعیت نامطلوب خشکسالی گریبانشان را گرفته و تولیدات باغی آنها نیز به نصف رسیده است. هر سال شاهد آن هستیم که هزینه های زیادی برای نگهداری درختان در باغ ها می شود اما به دلایل مختلف آنگونه که باید وضع تولید محصولات به نسبت قبل کمتر می شود.

کمبود آب در پی خشکسالی های پیاپی، سرمازدگی، بیماری درختان به دلیل ورود انواع و اقسام آفت ها و... سبب شده تا باغدارای به این وضع در آید. متولیان حوزه کشاورزی نیز راهکارهای مختلفی برای حل مشکلات این حوزه ارائه داده اند اما کم آبی مسئله ای نیست که بتوان با دستورالعمل و نامه نگاری جلو آن را گرفت.

تدابیر ویژه و راهکارهای علمی و عملی چاره کار مشکلات حوزه کشاورزی است که از دید مسئولان پنهان نبوده و تا کنون طرح هایی نیز انجام شده که تا حدودی جلو پیشرفت خسارت ها را گرفته است. این راهکارها بیشتر جنبه پیشگیرانه داشته اما مشکل آنجاست که کار از کار گذشته و یا باید از حرفه کشاورزی خداحافظی کرد یا اینکه تحولی در این حوزه اندیشید تا رونق به بخش کشاورزی برگردد.

کشاورزی نوین با تکیه بر فناوری های علمی از جمله طرح های پیشنهادی است که بخش عمده ای از مشکلات را بر طرف می کند. این امر مدتی است که در صحبت های مسئولان حوزه کشاورزی شنیده می شود اما مشکل اینجا است که کشاورزان دوست ندارند شیوه سنتی آبا و اجداد خود را ترک کرده و به شیوه نوین متوسل شوند. کشاورزانی که از قدیم به شیوه غرقابی، درختان را آبیاری و چند ماه بعد بدون دردسر محصولات خود را برداشت و روانه بازار می کردند اکنون باید ساز و کارهای علمی و نوین مهندسان کشاورزی را در پیش گرفته و کمی به خود سختی بدهند تا مانند گذشته محصولات خوبی را برداشت کنند.

اگرچه برخی شیوه های کشاورزی و آبیاری که امروزه در کشور رایج شده در گذشته به وسیله کشاورزان و باغداران جهرمی انجام می شد اما تداوم شیوه های نوین آبیاری و همچنین اتکا به تکنولوژی روز در کشاورزی به تداوم فعالیت در این شغل و پایدار بودن آن کمک شایانی می کند. امروزه به سبب محدودیت در منابع آب راه کارهای متعددی توسط محققان و پژوهشگران حوزه کشاورزی انجام شده تا از منابع در اختیار به صورت صحیح و البته بازدهی مناسب در سطح تولید محصولات بهره گیری شود.

کشت «گلخانه» نیز یکی از این راه کارها است که نه تنها از زیاده روی در مصرف آب پیشگیری کرده بلکه بهینه سازی در مصرف و افزایش سطح تولید محصول از ویژگی های آن است. در سال های اخیر و با توجه به سیاست های دولت در حمایت از کشت های گلخانه ای، توسعه گلخانه ها در سطح کشور رونق گرفته و شهرک های گلخانه ای نیز در بسیاری از مناطق ایجاد شده است.

در شهرستان جهرم نیز که به عنوان یک شهر گرمسیر و کشاورز خیز مطرح و سالانه منابع بسیاری از آب های زیر زمینی در حوزه باغداری مصرف می شود ضرورت برنامه ریزی و توسعه گلخانه ها احساس شده که البته در سال های اخیر مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است.

آنگونه که فرماندار ویژه شهرستان جهرم گفته بیش از 54 هکتار از اراضی این شهرستان به کشت گلخانه ای اختصاص پیدا کرده است. «مهدی شفیعیان» تغییر الگوی کشت را راهکار مناسب برای برون رفت از چالش های کشاورزی عنوان کرده که جای آن در جهرم خالی بوده و در این زمینه نیازمند ورود جدی متولیان و بهره برداران بخش کشاورزی هستیم.

به اذعان وی تغییر الگوی کشت با وجود خشکسالی های اخیر و کمبود منابع آب، افزایش بهره وری از منابع، استفاده مناسب و حفظ آن را به همراه دارد. این مسئول با تاکید بر ضرورت به کارگیری تمام ظرفیت ها به منظور توسعه کشت های گلخانه ای، بر تسریع و تسهیل در فرآیند صدور مجوز و اخذ تسهیلات بانکی تاکید کرده است.

شفیعیان خواستار تشویق کشاورزان به سمت تغییر الگوی کشت توسط جهاد کشاورزی شده و بازاریابی محصولات را از جمله مسائلی عنوان کرده که باید مد نظر قرار گیرد.

آنگونه که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی می گویند از سیاست های راهبردی این وزراتخانه توسعه گلخانه ها است که استان فارس نیز رویکرد مناسبی برای این منظور با افزایش تولید و کاهش مصرف آب دارد. بر این اساس سطح گلخانه ها در استان تا سال 1404 باید به هفت هزار هکتار افزایش پیدا کند. این در حالی است که سطح گلخانه ها در فارس و در طول چهار سال گذشته از 58 هکتار به 568 هکتار رسیده است.

مدیرکل دفتر امور گلخانه، گل و گیاه و قارچ های زینتی معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی نیز گفته در سال 98 بیش از پنج هزار و 800 برنامه توسعه گلخانه ها مد نظر بوده و موظف به انتقال کشت هستیم.

«غلامرضا تقوی» با اشاره به حمایت سازمان جهاد کشاورزی از توسعه گلخانه ها با ارائه تسهیلات بانکی اذعان کرده که در انتقال دانش کشاورزی به صورت رایگان مشاوره هایی برای تولید کنندگان در نظر گرفته ایم.

در صورت اجرای درست این طرح و استقبال کشاورزان 11 هزار متر مکعب ذخیره و صرفه جویی آب به وجود می آید که این مهم ضرورت انتقال کشت های صیفی و سبزی از فضای باز به محیط های کنترل شده را 2 چندان می کند.

گزارش: مهدی رحمانیان