عزاداری سنتی یعنی تبدیل شور به شعور نه حذف شور

حجت الاسلام علی ثمری،  محقق و مبلغ امور دینی به خبرنگار شبستان گفت: جریان عاشورا و نهضت امام حسین (ع) یک فرهنگ است نه صرفاً یک حادثه تاریخی و از آنجا که جنگ میان حق و باطل همیشه ادامه دارد، این فرهنگ متن زندگی ما را تشکیل می دهد.
وی افزود: چگونگی دفاع از ولایت، دفاع از حریم دین، اصلاح امت، امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با هواهای نفسانی، تشخیص برهه های حساس زمان و مکان و در یک جمله دفاع از ارزش ها، اجزای این فرهنگ را تشکیل می دهند.
حجت الاسلام ثمری با بیان این که فرهنگ عاشورا در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) به طور کامل احیا می شود، گفت: شعار امام زمان (عج) و یارانش در زمان ظهور یا لثارات الحسین (ع) است؛ یعنی تنها کسانی که از فرهنگ عاشورا نصیبی دارند، می توانند از یاران حضرت باشند. به عبارت دیگر مهدویت و انتظار یعنی امتداد جریان عاشورا در عصر ظهور.

بسیاری از کسانی که دم از عزاداری سنتی می زنند معنای آن را درست درک نکرده اند
وی با تأکید بر این که بسیاری از کسانی که دم از عزاداری سنتی می زنند معنای آن را درست درک نکرده اند، گفت: عزاداری سنتی به معنای عزاداری قدیمی نیست؛ بلکه به معنای عزاداری است که به احیای این موارد بیانجامد. به فرموده امام صادق (ع) باید مجالس شیعه احیای امر اهل بیت (ع) را در پی داشته باشد.
این مبلغ امور دینی افزود: با این تعریف، عزاداری سنتی یعنی این که این شورها را به سمت شعور حرکت بدهیم نه این که شور را حذف کنیم یا مانند قدیمی ها عزاداری کنیم. عزداری سنتی یعنی احساسات جوان را که برای عزای سیدالشهدا (ع) به سر و سینه می زند، جهت شعوری دهیم تا مخاطب ما به انتظاری معقول برای حکومت جهانی مهدی (عج) دست یابد.
وی عزاداری سنتی را سیره ائمه معصومین (ع) دانست و افزود: طبق فرمایش اهل بیت (ع) باید در مجالس سیدالشهدا (ع)، هدف و دلایل قیام ایشان تبیین شود. باید مشخص شود که چگونه کار به جایی رسید که حضرت تنها راه نجات دین را ریخته شدن خون خود و یارانش و به اسارت رفتن اهل بیتش دید. اگر این شناخت درست رقم نخورد، انتظار صحیح برای حکومت ولی معصوم (ع) به وجود نمی آید.

 خطرات عزاداری بدون معرفت
حجت الاسلام ثمری تأکید کرد: اگر برداشتمان از عزاداری سنتی تصحیح شود، نتیجه این می شود که شور و احساس لازم است اما با برخورداری از معرفت به ائمه (ع). در این صورت مداح جوان با معرفتی که به دست آورده، از شعر و سبکی استفاده می کند که مخاطب را به این هدف نزدیک کند.
وی در توضیح خطرات عزاداری بدون معرفت گفت: طبق حدیث نبوی (ع) حرارتی از حسین در قلوب مؤمنین قرار دارد که هیچگاه سرد نمی شود. جوانی که این محبت فطری به امام حسین (ع) در خود حس می کند، چون از مبانی معرفتی بهره ای ندارد، به سمت سبک ها و شعرهای نامناسب با شأن اهل بیت (ع) می رود و خطرات این مجالس از این جا شروع می شود.
این مبلغ امور دینی با تصریح به این که نباید همه تقصیرات را متوجه نسل جوان کرد، گفت: علما، منبری ها و پیرغلامان باید به جوانان جهت بدهند نه این که آن ها را طرد کنند. جوان می خواهد شور و احساس خود را در مجالس حسین بن علی (ع) خرج کند و این وظیفه بزرگترهاست که به این شور و احساس جهت معرفتی دهند.

این واعظ شهیر تهران تصریح کرد: اگر یک منبری به درستی به تحلیل و تبیین قیام عاشورا و احیای امر به اهل بیت (ع) بپردازد، مطمئناً مورد استقبال قرار می گیرد. اگر این طور نباشد جوانان برای گرم کردن مجلس به کارهای نامناسبی مانند استفاده ار آلات لهو و لعب روی می آورند.
حجت الاسلام ثمری با تأکید بر لزوم بازشناسی عزاداری سنتی و آسیب شناسی مجالس عزاداری گفت: باید سخنان مقام معظم رهبری (ره) که به طور مفصل به آسیب شناسی هیئات مذهبی در زمینه های سخنرانی، مداحی و شعر پرداخته اند، تبیین شود تا هیئات با جهات مورد رضایت ائمه معصومین (ع) همراه شوند.
وی ادامه داد: اگر سخنان مقام معظم رهبری (ره) تبیین شود، همان گونه که ایشان فرمودند دیگر مداح به توصیف قد و بالای قمر بنی هاشم نمی پردازد، چون این امر تأثیری در معرفت مخاطبان ندارد، بلکه مداح و سخنران این نکته را به مخاطبان می فهمانند که همین ابوالفضل (ع) ثقه و مورد اعتماد ولی، تقی، نقی، مواسات ولی، کاشف الکرب و ... بوده است و بدین ترتیب مخاطبان با الگوگیری از وی به تزکیه خود می پردازند.

این مبلغ امور دینی با اشاره به این که در آسیب شناسی مجالس اهل بیت (ع) نباید به دنبال پیدا کردن مقصر بود، گفت: آسیب اصلی این است که اعضای تشکیل دهنده مجالس عزاداری مکمل هم نیستند و اصطلاحاً هر کدام از اعضا ساز خود را می زنند. باید عزمی عمومی در میان منبری ها، مداحان، هیئت های امنا، مستمعین، مسئولین فرهنگی و ... ایجاد شود تا مجالس عزاداری شکل سنتی و مورد تأیید ائمه (ع) را بازیابد.
وی با بیان این که اگر شورهای مجالس عزا به شعور تبدیل شود، همین جوانان هیئتی به یاران اصلی اسلام و انقلاب تبدیل می شوند، گفت: این اعتقاد قلبی من است که اگر جوان های ما در زمان امام حسین (ع) بودند، نمی گذاشتند واقعه کربلا پیش آید. همان طور که در 9 دی 88 همین هیئتی ها بودند که به خیابان ها آمدند و برای دفاع از ولایت سینه سپر کردند.
حجت الاسلام ثمری افزود: وقتی جریان عاشورا و چرایی آن به خوبی تبیین شود، مخاطب می تواند خود را با آن جریانات تطبیق دهد و محک زند. به این ترتیب در محافل اهل بیت (ع) منبری و مداح موظفند عیار معرفتی مردم را بالا بیاورند.

خروجی مطلوب مجالس اهل بیت (ع) معرفت است
وی خروجی مطلوب مجالس اهل بیت (ع) را معرفت دانست و افزود: معرفت ملاک خوبی و بدی یک مجلس است. کسی که می خواهد به مجلسی برود، باید ببیند در آن مجلس چه چیزی به دست می آورد. آیا فقط احساساتش تحریک می شود یا شور و احساسش به معرفت تبدیل می شود.
این مبلغ امور دینی ادامه داد: متأسفانه در بعضی هیئات که تعدادشان زیاد نیست، اصلاً به این مسائل توجهی نمی شود و حتی حلال و حرام را در مجلس داری رعایت نمی کنند. در نتیجه کسی که از این گونه مجلس بیرون می آید، نه تنها چیزی به معرفتش اضافه نشده بلکه مثلاً بعد از هیئت که به خانه می رود و با پدر و مادر یا همسر و فرزندان خود بدرفتاری می کند که این امر علاوه بر این که فی نفسه مذموم است، باعث بدبینی دیگران نسبت به مجالس اهل بیت می شود.
وی تأکید کرد: با این که تعداد این گونه مجالس نسبت به مجالس ریشه دار ناچیز است، اما بهانه دست دشمنان و غرض ورزان می دهد تا بدین وسیله علیه مجالس عزاداری تبلیغ کنند.

منبر یکی از ضروریات مجالس عزاداری اهل بیت (ع) است
حجت الاسلام ثمری با انتقاد از بعضی سخنرانان جلسات مذهبی گفت: من به بعضی از روحانیون به شدت منتقدم که بدون مطالعه و بدون هیچگونه ذوقی به منبر می روند و باعث می شوند جوانان از شنیدن معارف دینی سرخورده و از منابر گریزان شوند.  نتیجه این گونه منبرها این است که مداح وقتی می بیند جوانان از منبر گریزانند به ناچار خودش به موعظه می پردازد.
وی وظیفه پیرغلامان اهل بیت (ع) را تواضع و تربیت جوانان دانست و گفت: اگر پیر غلامی با اقبال عمومی مواجه نشد و از سوی دیگر مداح جوان یا نوجوانی مورد استقبال مردم قرار گرفت، طبق فرموده قرآن نباید این جوان را رها یا طرد کند، بلکه باید با تواضع دست این جوان را بگیرد و کمبودهای او را جبران کند.
این مبلغ امور دینی منبر را یکی از ضروریات مجالس اهل بیت (ع) دانست و افزود: امام صادق (ع) به جعفر بن عفان و دیگر یاران خود تأکید می کند که: «هل تجلسون و تحدثون؛ آیا می نشینید و از امر ما اهل بیت (ع) گفتگو می کنید.» این حدیث نشان از اهمیت منبر در مجالس اهل بیت (ع) دارد. مجلس داران باید توجه کنند که حتماً نیمی از وقت مجلس را به منبر اختصاص دهند.

وی افزود: البته این امر تکلیف اهل منبر را خیلی سنگین می کند. منبری ها باید محتوای خوب را در قالب خوب به مخاطبان خود عرصه کنند و از این شاخه به آن شاخه نپرند تا ضمن بالا بردن عیار معرفتی مخاطبان، زمینه را برای مداحی و اشک بامعرفت آماده کنند.
حجت الاسلام ثمری با اشاره به وظایف مبلغان روحانی گفت: امر تبلیغ بسیار سخت است. باید مبلغانی که به شهرهای مختلف فرستاده می شوند، تحت آموزش قرار گیرند؛ چون فقط محتوا داشتن مهم نیست، بلکه یک مبلغ خوب باید بتواند محتوایی را که می خواهد عرصه کند با درک و فهم، سن و شرایط اقلیمی و فرهنگی مخاطب هماهنگ کند.
وی ادامه داد: امسال با توجه به این که کشورمان در شرایط ویژه بعد از فتنه 88 قرار داشت، کمی سلیقه کافی بود تا گرم ترین منبرها را در دهه اول محرم داشته باشیم. تحلیل این که چطور مردم کوفه که در روایات با عناوین نیزه اسلام، گنج ایمان، مغز دین و ... ستایش شده اند، کارشان به جایی رسید که به آن شکل امام زمان خود را به شهادت رساندند، می توانست در بصیرت دهی به مردم نقش بسزایی داشته باشد.

این مبلغ امور دینی کتاب حماسه حسینی را برای نسل جوان بسیار مفید دانست و گفت: البته این کتاب احتیاج به کارپردازی و تبیین دارد و این بی سلیقگی است که عین همان آسیب هایی راکه شهید مطهری در زمان طاغوت مطرح کرده، 30 سال بعد از انقلاب به عنوان آسیب مطرح کنیم.
وی کتاب مقتل ابی مخنف را در زمینه تاریخ عاشورا مستند و قابل اعتماد خواند و گفت: کتاب دانشنامه امام حسین (ع) که توسط جمعی از فضلا در 14 جلد تألیف شده، کتابی است جامع که در آن انواع نقل ها مطرح و نقد و بررسی شده است. همچنین در این کتاب تحلیل های منصفانه و قابل دفاعی نیز از قیام عاشورا ارائه شده است که برای منبری ها، مداحان و کلیه علاقه مندان به جریان عاشورا قابل استفاده است.

پایان پیام/