خبرگزاری شبستان: استان دارالعباده یزد از استان هایی است که آیین عزاداری سرور و سالار شهیدان، امام حسین (ع) در آن به شکل ویژه‌ای برگزار می‌شود. نخل برداری، مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در مسجد حظیره که پایگاه انقلابی سومین شهید محراب آیت الله صدوقی بوده است و عزاداری روز 13 محرم در مسجد ملا اسماعیل از آیین‌های کهن و عزداری های مردم مومن استان یزد است.
مسجد حظیره، شاهدی بر عشق و ارادت یزدی ها به سالار شهیدان
مسجد حظیره در شهر یزد قرار دارد. بنای اولیه روضه محمدیه یا حظیره، بقعه‌ای برای عبادت و سکونت فقرا بود و در سال 843 قمری از اموال حاج شمس الدین میبدی ساخته شد. این بنا به مسجد حظیره شهرت دارد و جز سنگ مرمر محراب آن، سایر قسمت‌های بنا نسبتاً نوساز است. مسجد حظیره دارای ۳ درب ورودی است که درب اصلی آن درب بزرگ فلزی است که به خطوط هندسی تزئین یافته است.
پیشخوان و دو مناره قطور و زیبای مسجد مزین به کاشی معرق با نقوش گل وبوته اسلیمی ـ ختایی ـ ترنجی، کتیبه ثلث، فتیله پیچ شیاری یکپارچه، گلدان وطاق نما(نغول) گلچین با رگ چین آجری، خطوط کوفی بنایی ( معقلی ) ولوز است. روی ترنجی‌های آن اسماء خدا و پنج تن آل عبا (ع) حک شده است. نمای بیرونی مسجد آجری است. کف مسجد و صحن آن با سیمان(بتن) مفروش شده‌است. مسجد، صحن وسیع وزیبایی دارد که در میان آن حوضی دیده می‌شود.
بخش دیگر تابستانخانه دو اشکوبه، در ضلع شرقی آن در دو ردیف فوقانی و تحتانی پنجره‌های فلزی مشاهده می شود. این بخش دارای ستون‌های قطور وسقف آن مزین به خطوط کوفی بنایی و لوزی و گلچین و رگ چین آجری است. گنبد و مقصوره که به خطوط کوفی بنایی و رسمی بندی تزئین یافته استوار بر ستون‌هایی مزین به نقوش هندسی و با قوس‌های جناقی است.
پوشش خارجی گنبد آجری دارای قوس شبدری کند و نمای خارجی مزین به خطوط کوفی بنایی و لوز دو اشکوبه و پنجره فلزی مشبک رنگین و خط ثلث است. پنچ مناره کوچک در قسمت بدنه مسجد واقع شده است. مناره‌ها با خطوط کوفی بنایی ولوز وگل چین آجر مزین شده است که پایه‌های آن سنگی است.دو سنگ قبر در کنار یکدیگر در داخل مسجد وجود دارد که بر پیشانی یکی از آنها عبارت لا اله الالله و محمد رسول الله و دو بیت شعر نوشته شده است. همچنین آرامگاه سومین شهید محراب حضرت آیت الله صدوقی در کنار این مسجد قرار دارد.
حجت‌الاسلام محمدحسن معزالدینی، امام جماعت مسجد خطیره یزد با اشاره به اینکه در این استان عزاداری ایام محرم با گستردگی برگزار می‌شود به خبرنگار شبستان گفت: در سال های قبل و پس از انقلاب شهید محراب، آیت‌الله صدوقی هشت روز عزاداری را با حضور گسترده مردم در منزلش برگزار می‌کرد و روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی این استقبال به اوج خود می رسید و به دلیل ازدیاد جمعیت عزاداری از منزل وی به مسجد خطیره منتقل می شد. امروز نیز عزاداری های مردم یزد با محوریت این مسجد به قدری باشکوه است که هر سال این مراسم از سیمای جمهوری اسلامی ایران به صورت زنده پخش می شود.
وی افزود: از آنجا که در روز تاسوعا و عاشورا هیئت های عزاداری بسیاری علاقه‌مند به حضور در این مسجد بوده و هستند، برای حضور در مسجد مجبور به قرعه کشی بودیم که این رسم هنوز هم ادامه دارد. در واقع مسئولان هیئت ها از روز دوم محرم گردهم می آیند تا برای انتخاب هیئت‌هایی که می توانند آن سال در مسجد خطیره عزاداری کنند، قرعه کشی کنند.
امام جمعه موقت یزد با اشاره به اینکه امسال نیز طبق سال‌های گذشته این قرعه‌کشی برای حضور دستجات عزاداری صورت گرفته است، ادامه داد: مردم استان یزد همواره از قدیم الایام علاقه مندند ایام محرم برای عزاداری شهادت سید و سالار شهیدان در این مسجد حضور یابند.
وی با اشاره به اینکه شهید محراب آیت‌الله صدوقی نه تنها در استان یزد بلکه در منطقه جنوب کشور نیز نفوذ بسیاری داشت، اظهار کرد: شهید صدوقی بانفوذترین فرد پس از امام خمینی (ره) بود و مردم به احترام وی در مجلسی که برپا می‌کرد، حضور می‌یافتند و این سنت در حال حاضر نیز ادامه دارد.
وی ادامه داد: در سال 1330، زمانی که شهید صدوقی از قم به این شهر آمد، این مسجد توسط وی تعمیرات اساسی شد و نمازهای جماعت این مسجد توسط وی اقامه می‌شد. زمان شاه نیز شهید صدوقی در این مسجد علیه رژیم پهلوی سخنرانی و مواضع خود را علیه رژیم اعلام می کرد. پس از انقلاب و در دوران جنگ نیز با مواضعی که از سوی شهید صدوقی بیان می شد مردم از این مسجد به جبهه ها بسیج می شدند، این مسجد امروز نیز یادرآور خاطرات انقلابی وی است و به همین دلیل امروز نیز مورد توجه مردم است.
امام جماعت مسجد حظیره یزد مراسم عزاداری 13 محرم، مسجد ملااسماعیل استان یزد (محل شهادت شهید محراب صدوقی و محل برپایی نماز جمعه) را یکی دیگر از جلوه‌های باشکوه عزاداری مردم یزد عنوان کرد و گفت: در این روز که عزاداری با حضور گسترده مردم برگزار می شود طلاب و روحانیون پذیرای عزاداران حسینی می شوند.
نخل برداری، سنتی زنده و فراموش نشدنی
مراسم نخل‌برداری در برخی شهرستان‌های استان یزد نظیر مهریز و تفت به شکل ویژه‌ای برگزار می‌شود و این مراسم هر ساله از سراسر کشور حتی از کشورهای خارجی نیز بازدیدکنندگان بسیاری دارد.
اعتقاد و باور مردم به مراسم نخل برداری این مراسم را به یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های عزاداری این استان تبدیل کرده است و شور و شوق به امام حسین (ع) و خاندان و یاران ایشان در این مراسم به چشم می‌خورد.
این مراسم به طور معمول در روز دهم محرم و بعد از نماز به جا آوردن نماز ظهر عاشورا برگزار می‌شود اما مراسم نخل برداری در نقاط مختلف استان یزد با توجه به برداشت‌ها و سمبل‌های نخل، متفاوت است.
نخل که چوب‌بستی بزرگ به شکل برگ درخت است، برای مردم یزد نماد عزاداری امام حسین (ع) و در خارج از حسینیه‌ها و تکایای بزرگ در طول سال معمولا نخلی بزرگ نگهداری می‌شود اما در این میان نخل‌های مسجد جامع، حسینیه شاه‌ولی تفت، حسینیه مهریز، مجموعه امیرچخماق و ... از معروف‌ترین نخل‌های استان به شمار می‌روند.
برای برگزاری این آیین ویژه کار سیاهپوش کردن نخل و تزئین آن با آینه و گل و نخ‌های رنگی تقریبا از نخستین روزهای ماه محرم آغاز می‌شود و جوانان با شور و شوق خاصی این کار را انجام می‌دهند و البته این اقدام هر ساله با مراسم ویژه‌ای آغاز می‌شود.
حسین گلاب یکی از مسئولان هیئت‌های مذهبی استان یزد در مورد مراسم نخل برداری مردم این استان به خبرنگار شبستان گفت: سابقه مراسم نخل برداری به بیش از 500 سال پیش می رسد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می‌شود که چوب بستی عظیم به شکل برگ درخت است اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد.
وی اظهار کرد: در ایام محرم نخل را سراسر با پارچه سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند. این نخل تزئینات دیگری نظیر آینه، میوه، پولک‌های مختلف، منگوله‌های تزئینی، دستمال‌های ابریشمی رنگی نیز دارد که در دو طرف نخل بسته می‌شود. در دهه اول محرم و یا در دهه آخر صفر، نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می‌آید و سه دور گرد میدان نخل می‌چرخد و آنگاه آرام آرام به درون آشیانه خود باز می‌گردد.
وی ادامه داد: مراسم نخل برداری در بسیاری از شهرهای یزد مختص روز عاشوراست و در روزهای دیگر نخل برداری انجام نمی‌شود و این مراسم هر سال با روضه خوانی، سینه‌زنی، عزاداری، پخش نذری، ذبح قربانی و دود کردن اسفند همراه است و در شهرستان‌هایی نظیر تفت و مهریز با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود.
گلاب اظهار کرد: نخل‌ها در دیگر ایام سال بدون تزئیین در کنار حسینیه‌ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سمبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین(ع) به شمار می‌روند.
گلاب خاطر نشان کرد: در مورد پیدایش نخل و وجه تسمیه آن عقایدی بسیاری وجود دارد، عده‌ای نخل را اقتباس از خیمه مجمع حضرت موسی (ع) می‌دانند و معتقدند این خیمه با اقتباس از تابوت عهد ساخته شده (صندوقی که خداوند برای مادر موسی (ع) فرستاد تا او را در آن قرار دهد، بعدها این تابوت به دست قوم وی افتاد و از آن نگهداری کرده و بدان تبرک می‌جستند). برخی نیز معتقدند نخل به خیام حضرت امام حسین (ع) اشاره دارد و می‌خواهد خاطره خیمه‌های حرم آن امام در کربلا را مجسم کند.
وی افزود: بسیاری نیز بر این عقیده‌اند که نخل یادآور گهواره دو گوشواره عرش مجید، یعنی حضرت امام حسن (ع) و امام حسین (ع) است. اما اعتقاد قوی تر آن است که چون بدن مطهر و مقدس سالار شهیدان کربلا، حضرت امام حسین (ع) را بدون تشییع به خاک سپرده‌اند، شیعیان همه ساله به جبران، این رسم را تکرار می‌کنند و حجیم بودن نخل بیانگر عظمت و بزرگواری آن حضرت است.
گلاب با بیان اینکه بزرگی و سنگینی این نخل‌ها به حدی است که برای بلند کردن و گرداندن آن باید چند صد مرد قوی آن را از زمین بردارند و بر دوش گیرند و حمل کنند، اذعان کرد: در هنگام نخل گردانی یکی از سادات بر بلندای نخل قرار می‌گیرد و با صدای ضربات سنج و یا حسین(ع) نخل گردانان را هدایت می‌کند تا نخل با هماهنگی مردان از زمین بلند شود و به گردش درآید.
احترام ویژه زرتشتیان به رسم دیرینه یزد
وی گفت: بر خلاف آیین و سننی که شاید در بسیاری از شهرها و استان‌های کشورمان در حال فراموشی باشد، نخل‌برداری مردم یزد هرگز به دست فراموشی سپرده نشده و مردم این استان هر سال این مراسم را با شکوه ویژه‌ای برگزار می‌کنند. این سنت از دیرباز در میان مردم استان یزد رواج داشته و امروز تقریبا 90 درصد مردم این استان در نقاط مختلف در مراسم نخل برداری شرکت می‌کنند.
وی افزود: علاوه بر مسلمانان و شیعیان استان یزد، حتی زرتشتیان نیز احترامی ویژه برای مراسم نخل برداری قائل هستند و در برخی محلات حتی دیده شده که نذوراتی نیز از سوی آنها هنگام نخل برداری در میان مردم توزیع شده است.
این مداح اهل بیت(ع) خاطرنشان کرد: قدمت و پیشینه مراسم عزاداری مردم یزد همچنین جذابیت و شور و اشتیاق مردم به خاندان حضرت رسول (ع) به حدی است که این مراسم در فهرست مراسم ملی سازمان میراث فرهنگی ثبت شده است.
پایان پیام/
نظر شما