خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- مریم داوری: کتاب و کتاب خوانی به عنوان یک فرهنگی در کشور ما جا نیفتاده است و به همین دلیل سرانه مطالعه کتاب پایین است. این در حالی است که ایران پیشینه قوی فرهنگی دارد و یک کشور اسلامی است. دین مبین اسلام اهمیت زیادی برای کتاب و کتابخوانی قائل است به گونه ای که معجزه پیامبر اکرم (ص) کتاب است و خداوند متعال در قرآن کریم به قلم قسم خورده است. پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) به سبب تاثیرات سازنده مطالعه بر رشد و تعالی فردی و اجتماعی تاکید فراوانی بر کتابخوانی داشتند. به منظور افزایش سرانه مطالعه برنامه های مختلفی در نظر گرفته شده است اما آنچه که مهم و اثرگذار است تداوم این برنامه ها و مشارکت تمام نهادها به خصوص نهادهای فرهنگی است. در این میان یکی از نهادهایی که می تواند در بحث کتابخوانی و ترویج آن در جامعه نقش موثر و سازنده ای داشته باشد، مساجد هستند. بدین منظور گفتگویی با «حجت الاسلام حامد ابوالحسنی» نویسنده، نمایشنامه نویس، پژوهشگر ، مستند ساز و کارشناس فرهنگی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها ترتیب دادیم که بدین شرح است:
آیا رابطه ای بین مسجد و ادبیات وجود دارد؟
بله. رابطه مسجد و ادبیات دوسویه و تعاملی است.
این تعامل دوسویه بین مسجد و ادبیات چگونه است؟
این تعامل و رابطه دوسویه بین مسجد و ادبیات دین معناست که هم ادبیات به مسجد خدمت کرده و هم مسجد به ادبیات خدمت کرده است. مسجد جایگاه خاصی در ادبیات ما دارد. همان طور که مسجد در باروری، سرایش و مضامین عالی در ادبیات نقش داشته، ادبیات هم در تقویت ابعاد معنوی مسجد نقش ایفا کرده است؛ به عنوان مثال اشعار شاعران مشهور زیادی همچون محتشم کاشانی بر روی کتیبه های مساجد و هیئات مذهبی درج شده است.
مسجد چه جایگاهی در ادبیات ما دارد؟
در واقع در قدیم ادبیات کار رسانه را می کرد ه است و ادبا و شاعران بزرگی داشتیم که باعث شدند با این ادبیات مردم به مسجد سوق داده شوند. در ادبیات جایگاه مسجد گسترده است و به مسجد توجه خوبی و قابل توجه ای در ادبیات شده است.
در کدامیک از گونه های ادبی توجه بیشتری به مسجد شده است؟
در گذشته از شعر به عنوان یک رسانه استفاده می شد یعنی از شعر برای خبررسانی و اطلاع رسانی در جامعه و افزایش آگاهی مردم استفاده می کردند. بر این اساس شعر به عنوان یک رسانه از همان ابتدا توجه زیادی به مسجد داشته است. در حقیقت ادبا و شاعران که مسجدی بودند، این مباحث را شروع کردند و می توان جایگاه مسجد را در اشعار و نظم و نثر ادبی ریشه یابی کرد. اشعار زیادی از شاعران مختلف در مورد عبادت و مسجد وجود دارد که برخی از آنها در بنای داخلی و خارجی مساجد به چشم می خورد و بسیاری از آنها هم در لابلای کتابهای شعر وجود دارد. بعد از شعر در داستان ها به مسجد پرداخته شده است به خصوص در داستان های انقلابی زیرا مساجد در شکل گیری انقلاب اسلامی و همچنین در دوران دفاع مقدس یک پایگاه مهم محسوب می شدند و نقش مهمی داشتند. بنابراین نویسندگان نمی توانستند در آثار خود از نقش مهم مساجد در مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی و در دورانهای حساس تاریخی همچون قبل و اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال جنگ ایران و عراق غافل شوند.
شاعران تا چه اندازه در اشعار خود به مسجد توجه داشتند؟
انواع شعر داریم اعم از طبیعی که با اشیا سر و کار دارد و اشعار عرفانی و عاشقانه. در اشعار عرفانی و عاشقانه مباحثی همچون خدا، عبادت و مسجد نیز مطرح شده است. خوشبختانه از گذشته تاکنون شعرهای زیادی در مورد مسجد سروده شده است. حافظ نیز اشعار زیادی در مورد مسجد دارد. در اشعار حافظ حداقل هفت بار نام مسجد آورده شده است. در اصل معنای گسترده ای برای مسجد در اشعار وجود دارد. یکی از این اشعار عبارتند از همه کس طالب یارند که هوشیار و مست/ همه جا خانه عشق است چه مسجد چه کنشت. منظور از مسجد محل عبادت است و اکثر اشعار فارسی یک مفهوم گسترده برای مسجد قایل شده اند.
امامان جماعت مساجد تا چه اندازه می توانند در ترویج کتاب و کتابخوانی در کشور نقش داشته باشند؟
بزرگترین و اصلی ترین معجزه پیامبر اکرم(ص)، قرآن کریم است که یک کتاب است. این مسئله اهمیت کتاب را برای ما بیشتر می کند و نشان می دهد که دین اسلام برای کتاب اهمیت قایل است. بر این اساس بر من روحانی واجب می شود که در حوزه کتاب کارهایی انجام دهم. کتاب یعنی افزایش علم و آگاهی و روحانیون می توانند نقش مهمی در ترغیب افراد جامعه به کتاب داشته باشند. امام جماعت مساجد می توانند اقدامات زیاد و متنوعی را برای ترویج کتابخوانی داشته باشند. به عنوان مثال آنها می توانند کتاب های خوب و مفید را در مناسبت های مختلف معرفی کنند و حتی خلاصه و قسمتی از آنرا تعریف و قرائت کنند تا نمازگزاران به آن کتابها ترغیب شوند و آن کتاب ها را تهیه کنند، به امانت بگیرند و بخوانند.
نظر شما