به گزارش خبرگزاری شبستان از کرمان، ۹ دی یادآور رخدادی مهم در تاریخ انقلاب اسلامی است که در آن ملت شریف ایران، همان ملتی که امام خمینی(ره)درباره شان فرمود« من با جرأت مدعی هستم که ملت ایران و توده میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملت حجاز در عهد رسول الله - صلی الله علیه و آله - و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین بن علی - صلوات الله و سلامه علیهم - می‌باشند» حماسه ای آفریدند که ماندگار شد.
امام خامنه ای درباره این رویداد عظیم فرمودند « ۹ دی یک نمونه‌ای بود از همان خصوصیتی که در خود انقلاب وجود داشت؛ یعنی مردم احساس وظیفه‌ی دینی کردند و دنبال این وظیفه، عمل صالحِ خودشان را انجام دادند. عمل صالح این بود که توی خیابان بیایند، نشان بدهند، بگویند مردم ایران اینند. ۱۳۹۰/۰۹/۲۱»
خبرگزاری شبستان در راستای ادای دین خود به سهمی هر چند ناچیز، به بهانه فرا رسیدن نهم دی ماه، به انتشار مطالبی مرتبط با این موضوع می پردازد.
در نخستین بخش از این مطالب گزیده ای از مقاله «موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام» نوشته مریم قرائی، دانش آموخته دانشگاه قرآن و حدیث قم که زیر نظر استادان ناصر رفیعی و احمد غلامعلی نگارش یافته، تقدیم خوانندگان می شود:
«حق مداری و دوری از باطل، افزون بر شناخت حق، نیازمند زدودن موانع آن هـم هست. بنا بر مطالعات کتابخانه ای،موانع اعتقادی، اجتماعی، و اخلاقی می تواند سبب شود حق از باطل تشخیص داده نشود. در این نوشتار، با تحلیل آموزه های علـوی در کتـاب نهج البلاغه و سـیرۀ امیرمؤمنـان، پدیـده هـا و خصـلت هـای اخلاقی که مانع فهم درست حق می شود، شناسایی و گونه بندی شـده اسـت.
رذایل اخلاقی چون کبر، تعصب، لجاجت، بی تقوایی، طمع، دلبستگی بـه دنیا، حسادت و... از جملۀ این موانع است. با توجه به تأکید فراوان امیرمؤمنان، به نظـر می رسد اساسی ترین مانع اخلاقی برای تشـخیص حـق از باطـل، دلبسـتگی به دنیا و بی تقوایی است.
رعایت اخلاق نیک و دوری از رذایل اخلاقی در تأمین سعادت دنیا و آخرت انسان مؤثر اسـت. درک خوبی اخلاق نیک و بدی اخلاق رذیله در فطرت بشر نهاده شـده اسـت. انسـان بـا تأمـل و تفکر می تواند به شناخت آنها دست یابد ولی معمولاً اسیر خواسته های نفسانی و غرایز است؛ در نتیجه در شـناخت فضـایل و رذایـل و پایبنـدی بـه آنهـا دچـار اشـتباه می شـود.
فضایل اخلاقی سرمایۀنجات و رستگاری انسان و رسانندۀ او به سعادت جاویدان است. در مقابل، رذایل اخلاقی مایۀ بدبختی و شقاوت همیشگی او است. پاک کردن نفس از رذایـل و آراستن آن به فضایل از مهمترین واجبات است و بدون آن دستیابی بـه زنـدگانی حقیقـی محـال است. پس بر هر خردمندی لازم است در به دست آوردن فضایل اخلاقی که حد وسط و اعتـدال در خوبی ها و صفت ها است کوشا باشد و از رذایل،که افراط و تفریط است، اجتناب کند؛ زیرا اگر در این راه کوتاهی کند، گمراهی و رفتن به راه باطل برای او حتمی خواهـد بـود.»
نویسنده در این مقاله، موانعی چون« کبر، تعصب، لجاجت، بی تقوایی، طمع، دلبستگی بـه دنیا، حسادت، اسراف، بخل و شح، خشم، ترس و حیای مذموم، ناشکیبایی، غفلت» را به عنوان موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام مورد بررسی قرار می دهد و در پایان به نتیجه گیری و ارائه راهکار می پردازد:
«حق مطلوب همۀ انسان های خردمند است و همگان می خواهند یا وانمود می کنند می خواهنـد از باطل بیزاری جویند. وجود افراد فرهیخته و خردمندی که بر پیروی از باطـل اصـرار می ورزنـد و همواره خود را حق می دانند، بیانگر آن است که همیشه حق از باطل شناخته نمی شود و موانعی وجود دارد که حتی خردمندان جامعه را در تشخیص حق از باطل سردرگم می کند.
روشن است که شناخت موانع حق می تواند دیدگاه روشنتری ایجاد کند تا فرد با آگاهی و توان بیشتر به همسویی و عمل به حق موفق شود و همین فرد را در پایداری بـر حق بـه عنوان یـک فضیلت اخلاقی مصمم تر می کند.
نتیجه برآمده از این نوشتار با بررسی سخنان امام علی ایـن اسـت کـه: رذایـل اخلاقی چون کبر، تعصب، لجاجت، بی تقوایی، طمع، اسراف، دورویی و نفاق، حرام خواری، دلبستگی به دنیا، حسادت ورزی، وسوسه، بخل و شح، خشم، ترس، ناشکیبایی و غفلت از جمله موانع شناخت حق و باطل اسـت.
پـس رذایـل اخلاقی در منع تشـخیص حـق از باطـل نقـش دارنـد. دقـت در ریشه های مشترک رذایل اخلاقی، بیانگر رابطۀ عمیق رذایـل اخلاقی بـا آزاداندیشـی اسـت؛ بـه گونه ای که می توان به راحتی رذایل اخلاقی را مانعی برای آزاداندیشی و رسیدن به شـناخت حـق دانست.
از آنجا که ریشه بسیاری از رذیلت های اخلاقی، پیروی از هوی و هوس است، می توان گفت هر چه خویشتنداری و تقوای عمومی در جامعه فراگیرتر باشد، افراد کمتری با ایـن موانع رو بهرو خواهند بود. هر چه جامعه به سوی اخلاقی شدن گام بردارد، مردم بابصیرت تر خواهند بـود و در بزنگاه های آمیختگی حق و باطل، به ویژه در زمان فتنه، می توانند بهتر عمل کنند.
در واقع رشد اخلاق در جامعه، سطح بصیرت را بالا می برد. بنابراين لازم است متولیان آموزش از جمله دانشگاه و حوزه در ايجاد يک گفتمان برای بالا بردن سطح اخلاق جامعه و شناخت حق در جامعه اقدام کنند؛ مراکز آموزشی از قبیل مراکز آموزش و پرورش، مراکز آمورش عالی، نهادها و سازمان های متولی امر آموزش عمومی، با ايجاد محتوای آموزشی و قرار دادن اين مباحث اخلاقی در متون درسی می توانند جامعه را به سمت ارزش ها و فضلیت های اخلاقی هدايت کنند.
ناگفته نماند از ظرفیت های موجود در رسانۀ عمومی هم بايد برای دستيابی به این اهدف مهم بهره برد؛ رسانه مهمترين نقش را در تبیین و نهادينه کردن ارزش ها و فضايل اخلاقی، به ويژه پایبندی به حق و تذکر به موانع آن در جامعه بر عهده دارد.
نقش رسانه های جمعی(صوتی، تصويری، و مکتوب) نیز نبايد ناديده گرفته شود؛ این رسانه ها می توانند با تولید آثار هنری فاخر و ارزشی، سهم مهمی در حرکت جامعه به سوی سعادت دنیا و آخر داشته باشند.
در اين نوشتار تنها به برخی موانع اخلاقی تشخیص حق و باطل پرداخته شده است؛ با توجه به گسترۀ سخنان امیرالمؤمنین علی علیه السلام در اين موضوع، لازم است مراکز پژوهشی و تحقیقاتی، به تحقیق در موانع تشخیص حق و باطل در زمینه های فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی و.. بکوشند روشن است که تولید اين متون و سپس پیاده کردن آنها به طور عملی توسط متولیان امر اخلاق در جامعه، می تواند در ترويج فرهنگ حق مداری مؤثر باشد.»
نظر شما