خبرگزاری شبستان : اراک/ همزمان با فرا رسیدن فصل زمستان و در روزهای پایانی فصل پاییز شور و نشاط و حرکت و پویایی یلدایی در همه جا دیده می شود، در کوچه و خیابان و مغازه های مختلف شاهد حضور افراد هستیم که با شور و نشاط به دنبال خرید آجیل و شکلات و دیگر تنقلات هستند.
نمایشگاه ها و جشنواره های مختلفی ویژه یلدا برگزار می شود، بسیاری از مغازه ها تخفیفات شب یلدایی ارائه می دهند و لباس ها و وسایل سبز و قرمز و سفید و با اشکالی همچون هندوانه و انار و زیور آلاتی با همین شکل در معرض فروش می گذارند.
همه این شور و هیاهو برای بلندترین شب سال است بلندترین شبی که شب یلدا یا (چله) نامیده می شود و در آن از قدیم الایام همه افراد خانواده گرد هم می آیند و آن شب را جشن گرفته به شادی و نشاط می پردازند.
یلدا در لغت‌نامه دهخدا
یلدا واژه ای سریانی و به معنای «ولادت» است كه در فرهنگ ایران باستان معنای ولادت خورشید (مهر و میترا) را داشته است كه نشان شكست ناپذیری می باشد.
یلدا اول زمستان و شب آخر پاییز است که درازترین شبهای سال است و در آن شب یا نزدیک بدان، آفتاب به برج جدی تحویل می کند و قدما آن را سخت شوم و نامبارک می انگاشتند.
در بیشتر نقاط ایران در این شب مراسمی انجام می شود. شعرا زلف یار و همچنین روز هجران را از حیث سیاهی و درازی بدان تشبیه کنند و از اشعار برخی از شعرا مانند سنایی و امیرمعزی که به عنوان شاهد در زیر می آید رابطه بین مسیح و یلدا ادراک می شود.
آیین های شب یلدا در استان مرکزی
مردم استان مرکزی نیز همچون دیگر مردم کشور این شب را جشن می گیریند و با حضور در منزل بزرگ خانواده به شادی و نشاط پرداخته و فال حافظ می گیرند و پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها از گذشته های نچندان دور که آنها نیز دور کرسی کنار والدین و دیگر اقوام خود جمع می شدند و این شب را جشن می گرفتند.
این شب در بین مردم استان مركزی، به شب چله شهرت دارد که آن را چله زمستان می دانستند و ریشه در فرهنگ، باورها و اعتقادات مردم این استان داشته به عنوان سرمایه ارزشمند گذشتگان است که به ما ارث رسیده است.
این سنت ارزشمند از دیرباز در بین مردم استان مرکزی بوده و امروز نیز با همان رنگ و لعاب زیبا خودنمایی می کند و همچنان زنده و پویا است.
اگر در این شب سری به نقاط مختلف روستایی و شهری استان بزنیم شاهد این زیبایی خواهیم بود که چگونه مردم در نقاط مختلف شهری و روستایی به برگزاری این جشن باستانی می پردازند و همان یک دقیقه را که شب یلدا را بلندترین شب سال کرده است جشن می گیرند.
این حضور و دورهمی نشان دهند باور و اعتقادات مردم استان در احترام به بزرگان و حضور در کنار آنان است و شادی و نشاط آن شب این فرهنگ و سنت دیرینه را در اذهان کودکان نهادینه می کند تا این فرهنگ غنی که ریشه در گذشته ما دارد برای همیشه زنده و جاوید بماند.
باید یاد آور شد که تحولات اجتماعی و اقتصادی حاكم بر جامعه و تغییرات ناشی از مدرنیته و به روز شدن جامعه در رسوم و آیین ویژه شب یلدا بی اثر نبوده اما این سنت دیرینه همچنان خمیرمایه اصلی و پیام خود را حفظ كرده است.
آیین های یلدایی و سنت های گذشته ما همچون گنجینه ارزشمندی است كه باید به خوبی از آنها نگهداری منیم و این امانت را به دست آیندگان بسپاریم.
این آیین ها امانتی است که به دست ما سپرده شده و بخشی از هویت فرهنگی، بومی و منطقه ای ما است.
در باور ایرانیان باستان نور و روشنایی مقدس و تاریكی پلید و ناپاك بوده است و به همین دلیل در طولانی ترین شب سال كه یكی از زیبایی های طبیعت است گردهم می آمدند و با افروختن چراغ، محفلی گرم از محبت و صمیمیت برپا می داشتند كه نمایشی از تعامل سازنده زندگانی و پیوندهای خانوادگی و اجتماعی بود.
حضور در منزل بزرگان و ریش سفیدان و ادای احترام به آنان از رسوم زیبای مردم استان مركزی در شب چله است که در آن هر خانواده با تدارك یك سینی كه معمولا از هفت نوع خوراكی و تنقلات محلی نظیر «كشمش، نخود بو داده، انواع تخمه، و میوه ها به ویژه هندوانه و انار و کدو و لبو» تزئین شده است راهی خانه بزرگان فامیل می شوند.
در این شب علاوه بر شادی و نشاط و خوردن تنقلات و گفتن شوقات به مشاعره و فال حافظ و بازی های محلی نیز پرداخته می شود و همه شکر گذار نعمت های الهی و وجود یگدیگر هستند.
آشنایی کودکان و نوجوانان با این فرهنگ دیرینه
در روزهای پایانی فصل پاییز در مهدهای کودک، مدارس و مراکز نگهداری و توانبخشی کودکان نیز شور و حل دیگری برپا است و مربیان با کمک والدین به تدارک برنامه و جشنی برای بچه و همچنین معرفی این شب می پردازند.
برپایی جشن های مختلف یلدایی در مهدهای کودک و کانون های پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مدارس ، پوشاندن لباس های سنتی به بچه ها، آماده سازی تنقلات سنتی و شعر خوانی و حافظ خوانی و تعریف قصه هایی از شب های چله برای بچه ها سبب آشنایی هر چه بیشتر آنان با این فرهنگ دیرینه می شود و این شور و نشاط بیشتری در بین بچه و خانواده ها ایجاد می کند.
هدیه شب چله برای نوعروسان
یکی دیگر از رسوم این شب آوردن هدیه برای نو عروسان است در استان مرکزی رسم بر این است که خانواده داماد برای عروسی که هنوز در دوران عقد بسر می برد شب چله ای می آوردند که در این مراسم خانواده پسر با گرفتن هدایایی مختلف و تهیه سینی تنقلاب به خانه عروس رفته و این شب را در کنار آنها جشن می گیرند.
در عوض آن خانواده عروس نیز در اولین شب یلدایی که دختر خود را به خانه بخت فرستاده اند هدایایی را در طبقی با تزئینات می چینند و همراه با شام، میوه و شیرینی به منزل عروس می برند.
یلدا در مناطق روستایی استان مرکزی بیشتر به همان شکل و شمایل گذشته و با همان رسم و رسومات محلی و گذشته انجام می شود اما این شب در برخی مناطق شهری استان دچار تغییرات زیادی شده و بیشتر به شب نشینی مدرن و امروزی با تنقلات فانتزی بدل شده اما هنوز رنگ و بوی حافظ خوانی و شاهنامه خوانی، بازگویی قصص قرآنی و روایات بزرگان ادب و دین در این محافل زنده است.
آیین های شب یلدا گامی موثر در راستای تحکیم بنیان خانواده
سید «احمد سجادی» با اشاره به اینکه شب یلداو آیین های یلدایی فرصتی مناسب برای پاسداشت فرهنگ و سنت‌های ملی و گامی در جهت تحکیم بنیان خانواده است، گفت: برگزاری این آیین کهن اقدام موثری در تقویت اتحاد و یکپارچگی تمامی قومیت های ایران است و باید به بهترین شکل ممکن برگزار شود.
مدیرکل دفتر اجتماعی استانداری مرکزی تقویت روحیه همدلی و استحکام بنیان خانواده را از زیباترین مصادیق رسم های پسندیده ای همچون شب یلدا دانست و بیان کرد: این مهم باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه برگزاری آیین هایی از قبیل شب یلدا تاثیر انکارناپذیری در راستای ایجاد نشاط روحی، تقویت حس انسان دوستی، کمک به دیگران و شکرگزاری از نعمت های خداوند در افراد داردف خاطر نشان کرد: مهمترین بخش این شب هما صله رحم و ابراز محبت افراد خانواده به همدیگر است که نوعی همگرایی روحی پدید می آورد.
این مقام مسئول برگزاری جشن یلدا برای بیماران سرطانی، خانواده‌های بی سرپرست، بدسرپرست و خانواده‌های زندانیان، برگزاری جشن یلدا ویژه کودکان اوتیسم، برپایی جشنواره یلدا در فرهنگسرای شهر و برپایی نمایشگاه یلدا در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی الستان را از مهمترین برنامه‌های استان در شب یلدا دانست و بیان کرد: برگزاری مسابقه عکس یلدا با موضوع بزرگترین خانواده، برگزاری مسابقه زیباترین جمله در مورد یلدا و برگزاری جشن یلدا در مدارس و برگزاری مسابقه غذاهای سنتی و بسته بندی و توزیع در مناطق حاشیه‌ای شهر اراک از دیگر برنامه‌های استان مرکزی در این شب است.
نظر شما