مهار و کنترل روان آب ها فرصتی مناسب برای تقویت منابع آب زیر زمینی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از بندرعباس، نمونه های سیل و سیلاب در کشور ایران و به تبع آن در استان هرمزگان فراوان است و حتی در سال های كم بارشی گاهی بارش های سیلابی در برخی مناطق آن چنان زیاد بوده كه در طول 2 تا سه شبانه روز خسارات فراوانی به بار آورده اند.

« هوشنگ ملایی »، مدیر عامل شرکت آب منطقه ای هرمزگان گفت: در دو دوره خشکسالی در استان هر سال 42 سانتی متر سطح آب در منابع آب زیر زمین پایین تر رفته است و بیش از 450 هزار میلیون متر مکعب اضافه از منابع آب های زیر زمینی برداشت شده است.

وی افزود: سال آبی از اول مهر ماه تا شهریور سال بعد است و سال آبی پارسال سال بارشی خوبی بوده است که رشد قابل توجهی  نیز داشته است و سبب شد 32 سانتی متر سطح آب در منابع آب های زیر زمینی کاهش پیدا کند که 350 هزار میلیون متر مکعب نسبت به ظرفیت سفره های آب زیر زمینی اضافه برداشت داشتیم.

اما راه حل برای افزایش منابع آب زیرزمینی چیست؟

مهمترین راه حل از دیدگاه کارشناسان مهار و کنترل سیلاب هاست

« راضیه میر »، کارشناس منابع طبیعی می گوید: هرمزگان، استانی خشک و کم آب است و وجود آبراهه ها مهمترین نعمت است با توجه به فصل بارش شاهد پر آبی مسیل ها و رودخانه های استان هستیم و باید  از این فرصت استفاده بهینه کرد.

وی می افزاید: برای حفظ این نعمت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان راهکارهایی مانند فعالیت های بیولوژیک (حفظ پوشش گیاهی که به حفظ آب و خاک کمک می کند وسبب نفوذ آب به زمین می شود) و اقدامات بیومکانیک که شامل اقدامات مکانیکی است که کمک مضاعفی می کند برای افزایش نفوذ آب به زمین از مهمترین راهکارهای این اداره کل است.

خانم میر می گوید: رودخانه های فصلی پراکنش مختلفی در استان دارند و در شرق استان طغیان رودخانه ها بیشتر است و غرب استان نیز با شور شدن آب هایی که جاری می شودمواجه است ، به همین دلیل باید هم در غرب و هم در شرق  استان با استفاده بهینه از آب و مشکلات شورشدن زمین ها جلوگیری کنیم. 

اداره منابع طبیعی و آبخیزداری با احداث سازه های آبخیزداری خاكی، سنگی، سنگی ملاتی، گابیونی و سایر روش ها سهم بسزایی در مهار روان آب ها و سیلاب ها ایفا می كنند.

سد و سدسازی نیز از دیگر راهكارهای راهبردی مهار روان آب ها و سیلاب هاست كه نظرات و ایده ها در ارتباط با مزایا و معایب آن متفاوت است.

كارشناسان در هر حال تاكید دارند كه سرمایه گذاری در مورد جمع آوری روان آب ها با توجه به حجم زیاد آن و شرایط كم آبی در كشور، می تواند نه تنها سودآور بلكه اقتصادی باشد.

« امید ذاکری »، مدیرکل منابع طبیعی هرمزگان نیز می گوید: سازه های آبخیزداری از ابتدای جایی که روان آب ها تشکیل می شود احداث می شود و سازه آبخیزداری حجم روانابی که از سطح حوزه خارج می شود و به دریا می رود را به حالت تاخیر نگه می دارد و سرعت آب را کم می کند.

وی می افزاید: سیلاب در سازه ها ذخیره می شود و فرصت نفوذ آب در آبخوان ها با لوله گذاری هایی که در بدنه ساز ها طراحی شده در دل آبراهه با سرعت کم و با پیک سیلاب را گرفته و به مرور در دل آبخوان ها نفوذ پیدا می کند.

به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان؛ برخی از سازه‌های آبخیزدرای باعث نگهداری ۶۶ درصدی مقدار روان آب‌ها شده است.

امسال ۱۳۰ سازه کوچک و بزرگ در استان با ظرفیت ۸۰ میلیون متر مکعب در حال ساخت است.

هرمزگان بیش از ۸ هزار سازه آبخیزداریبا ظرفیت بهره برداری ۵۴۷ میلیون متر مکعب روان آب دارد.

ساماندهی و تعیین بستر رودخانه ها، ایجاد سازه‌های آبخیزداری و تهیه نقشه پهنه بندی سیل از دیگر راهکار‌ها برای کنترل روان آب‌ها در استان هستند.

هم اکنون 85 درصد از مصرف آب استان از منابع آب زیر زمینی،10 درصد از آب های سطحی و 5 درصد از آب شیرین کن هاست.

  
ساز های ابخیزداری نقش مهمی در ارتقا کمی و کیفی آب های زیر زمینی با هدف توسعه کشاورزی و منابع طبیعی خواهند داشت.

مدیر کل منابع طبیعی هرمزگان گفت: ساخت سازه های ابخیزداری در روستا ها رضایت مردم را به همراه داشته است زیرا موجب رونق کشاورزی و اشتغال روستاییان شده است .

« محمد پور » از ساکنان یکی از روستاهای حاجی اباد  می‌گوید: روستای ما در ۱۰ سال پیش به علت خشکسالی خالی از سکنه شده بود، اما با ساخت سازه‌های آبخیزداری اکنون دامداری و کشاورزی نیز رونق گرفته است.

به گفته این کشاورز؛ جمعیت روستا در ۵ سال گذشته از ۶ خانوار به ۱۰۰ خانوار رسیده است.

در بشاگرد محروم نیز بزرگترین سازه استان در سرتنگ سهران ایجاد شده است و ۵۵ روستا از نعمت آب آشامیدنی بهره‌مند شده اند.

روان آب ها همان طور که فرصت و نعمتی است برای افزایش منابع آب زیر زمینی نیز محسوب می شود.

 
مدیرکل منابع طبیعی هرمزگان گفت: در استان 20 هزار کیلومتر رودخانه و مسیل داریم که هم برای استان فرصت است و هم برای بخشی از مراکز جمعیتی تهدید است.

از مجموع 20 هزار کیلومتر رودخانه  4 هزار کیلومتر در محدوده شهرها و روستاها واقع شده که مواقعی که سیلاب داریم مشکلاتی برای مراکز جمعتی ایجاد می کند 

ذاکری می افزاید: 5500 کیلومتر نیز در محدوده اراضی کشاورزی واقع شده و ممکن است جریان سیل در مسیر خود منحرف و خسارت ها به باغات وارد کند.

در حال حاضر ۷۰ درصد از مساحت هرمزگان سازه آبخیزداری ندارد که بر اساس مطالعات صورت گرفته باید ۲ هزار و ۲۰۰ سازه ایجاد شود.

« جعفری تختی »، معاون آبخیزداری منابع طبیعی هرمزگان می‌گوید: یک چهارم استان گنبد‌های نمکی دارد که سالانه ۳ میلیارد مترمکعب روان اب را شور می‌کند.

وی افزود:۳۰ نقطه محل تداخل آب شیرین و شور در استان هرمزگان وجود دارد.