خبرگزاری شبستان، گروه مسجد و کانون های مساجد: «احمد بابا»، بزرگ ترین اندیشمند آفریقایی قرن شانزدهم میلادی و اهل «تیمبوکتو» است، مردی که برای بسیاری در جهان ناشناخته است اما باید شناخته شود.
تیمبوکتو شهری در کشور مالی در آفریقای غربی است که در ۲۰ کیلومتری شمال رود نیجر و در لبه جنوبی صحرای بزرگ آفریقا قرار دارد. «احمد بابا» به دلیل عقاید حقوقی خود درباره برده داری، چهره ای بسیار بحث برانگیز و جنجالی بوده است.
وی که نویسنده ای پرکار و یک دانشمند اسلامی است در رساله برده داری می نویسد: مسلمانان را با هر رنگ پوستی که دارند و از هر نژادی که هستند، نمی توان به عنوان برده نگاه داشت.
او یکی از بزرگ ترین دانشمندان دوران خود بود و به خاطر این حقیقت که توانست در مقابل حمله مراکشی ها به «تیمبوکتو» در پایان قرن شانزدهم میلادی بایستد، شناخته شد.
بابا که در سال 1556 میلادی در «اراوان» در نزدیکی «تیمبوکتو» به دنیا آمد،وقتی بسیار جوان بود به «تیمبوکتو» رفت و با دانشمند بزرگی به نام «محمد ابوبکر» آشنا شد که توانست نقش بزرگی را در فعالیت های روشنفکرانه او ایفا کند.
در آن زمان «تیمبوکتو» که در قرن چهاردهم بخشی از امپراتوری «مالی» شده بود، یک مسیر مهم تجارت برای تجارت فرامرزی بود و از این رو، در میان دیگر شهرها به یک مرکز تجاری مهم در طلا، نمک و عاج تبدیل شد. «تیمبوکتو» نه فقط به یک مرکز تجاری بلکه به یک مرکز یادگیری تبدیل شد.
فرهنگ اسلامی و دانشمندان مسلمان «تیمبوکتو» را مانند زنبورهایی که می خواستند سهمی از شیرینی عسل این شهر داشته باشند، پر کردند. مراکز یادگیری قابل مشاهده از جمله دانشگاه ها و مراکز آموزش اسلامی در سطح شهر به وجود آمدند.
بابا در برخی از مساجد مشهور شهر تدریس می کرد و آخرین رئیس دانشگاه «سانکور» شد. به گفته منابع آگاه، دانشگاه سانکور که به عنوان مرکز فکری آفریقا و مرکز آموزشی سودان غربی از شهرت بالایی برخوردار است، از حضور حدود 25 هزار دانشمد بهره مند شده است.
این دانشگاه دوره هایی را در زمینه هنر، نجوم، موسیقی، ریاضیات، مردم شناسی، پزشکی و جراحی ارائه می دهد. همچنین دوره هایی در زمینه گیاه شناسی، فارماکولوژی، هندسه، جغرافیا، شیمی، زیست شناسی و حقوق داشته است.
بابا بیش از 40 کتاب در همه این زمینه ها به ویژه در مورد مردم نگاری، الهیات، زندگینامه و نجوم تالیف کرده است. نکته جالب تر این که او مجموعه ای از 1600 کتاب را داشت که یکی از ثروتمندترین کتابخانه ها در آن زمان بود اما وقتی مراکشی ها در سال 1592 به تیمبوکتو حمله کردند، کتابخانه وی نابود شد.
بابا به خاطر برای اعتراض شدید به مهاجمان مراکش ، اسیر شد و به مراکش تبعید شد و 12 سال در آنجا ماند. اولین بار که وارد مراکش شد ،زنذانی شد و پس از یک سال به خاطر طوماری از سوی برخی از محققان عرب که خواستار آزادس او شده بودند،آزاد شد.
گفته می شود که همه افراد مومن و معتقد از آزادی بابا بسیار خوشحال شدند و او پس از آزادی از زندان به مسجد اصلی مراکش منتقل شد. بسیاری از افراد تحصیلکرده از وی خواستند که یک دوره آموزشی برگزار کند. این تاریخ نگار و بیوگرافی نگار که مراکشی ها او را به عنوان یک دانشمند تمام عیار می شناختند، این فرصت را پیدا کرد تا با «المنصور» سلطان مراکش ملاقات کند.
پس از 12 سال در تبعید، بابا در سال 1608 به تیمبوکتو بازگشت و در سال 1627 درگذشت. قرن ها پس از مرگ بابا، میراث وی هنوز زنده مانده و تنها کتابخانه و مرکز تحقیقات عمومی در تیمبوکتو به نام وی نامگذاری شده است.
مؤسسه آموزش عالی و تحقیقات اسلامی احمد بابا حدود ۲۰ هزار نسخه خطی دارد که تاریخچه «مالی» و سایر مجموعه های مهم متون علمی اسلامی را در بر می گیرد.
نظر شما