میرزا حسین خان کسمایی و اشعار حماسی اش در روزنامه جنگل

به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت،« آی ویریزید، ویریزید بَراران اولاد ایران، چون شیر غرّان ای که از سر رَدابّو رَدابّو هَا وقتَ یاریه، برای وطن اَمه سرو جان و دیل فیدِای وطن هسا وقت کوششه جان براران وقت خون جوششه جان براران» این اشعار گیلکی، سروده‌ی «میرزا حسین خان کسمایی»، یکی از ادیبان، متفکران، مجاهدان مشروطه خواه گیلانی و از سران فکری جنبش جنگل است که در روزنامه جنگل(جریده فکری جنبش جنگل در یکصد سال پیش) منتشر شده و بعدها مجموعه این اشعار گیلکی در کتابی تحت عنوان «آشنای غریب» چاپ شده است.

«آشنای غریب» عنوان کتابی است از «منوچهر هدایتی خوشکلام» که به زندگی و رویکردهای سیاسی، اجتماعی و ادبی میرزا حسین خان کسمایی می‌پردازد. در این کتاب اشعار گیلکی میرزا حسین خان کسمایی همراه با آوانوشت و ترجمه فارسی آن چاپ شده است.

«میرزا حسین خان کسمایی» یکی از بارزترین مجاهدان دوره مشروطه و نهضت جنگل بود. میرزا حسین خان پس از پیوستن به نهضت مشروطه، سفرهایی به سرزمین‌های روسیه و اروپا داشت. زبان روسی را در روسیه و هنر نقاشی را در پاریس آموخت و به زبان‌های عربی، گرجی، ترکی و ارمنی هم آشنایی داشت.

وی همچنین ادیبی آگاه و مطلع بود و به دو زبان فارسی و گیلکی شعر می‌سرود.

در زمان فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان، بخش اعظمی از اموال شخصی خود را در این راه هزینه کرد. مورخان نوشته‌اند که وی روستای سقالکسار، بازارچه سبزه میدان و ملک اربابی خود در این بازارچه را -که اموال موروثی پدر بود- در این راه هزینه کرد. افزون بر آن، جواهرات همسر خود را نیز هزینه کرد. میرزا حسین خان یکی از موثرین چهره های فکری هم در جنبش مشروطه و هم در نهضت جنگل بود.

شخصیت برجسته وی در جذب کانون‌های مردمی و انجمن‌های مبارزاتی بسیار موثر بود. وی از زمان مشروطه و فتح تهران با میرزا کوچک جنگلی آشنایی داشت. در دوران نهضت جنگل نیز هسته فکری مبارزان جنگل به رهبری میرزا حسین خان در گوراب زرمیخ (روستایی در نزدیکی کسما) مستقر بود.

بارزترین فعالیت‌های فکری میرزا حسین خان کسمایی، سردبیری روزنامه جنگل بود. «جریده جنگل» زمانی متولد شد كه نه تنها كشور بلكه همسایه شمالی گیلان دستخوش تحولات بود.

این جریده انعكاس صدای جنبش انقلابی جنگل به رهبری میرزا كوچك خان بود. ۳۱ شماره نخست نشریه جنگل نشریه سنگی حاوی افكار و عملیات جنگلی‌ها بود كه هفته‌ای یك بار در كسما طبع و انتشار می‌یافت.

این روزنامه -كه به خط علی حبیبی و مساعی وی به‌وجود آمده بود- زیر نظر غلامحسین نویدی كسمایی اداره می‌شد. از شماره دوم به بعد میرزا حسین خان كسمایی، مدیریت آن را برعهده گرفت. وی تا شماره ۱۳ رسما مدیر جریده جنگل بود ولی از شماره ۹ به بعد كناره‌گیری کرد و اداره جریده جنگل دوباره به نویدی واگذار شد.

میرزا حسین خان در سال ۱۲۹۹ به دلیل ابتلا به بیماری کلیه درگذشت.