به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، آیین افتتاحیه پنجمین کنگره بین المللی «علوم انسانی اسلامی» صبح امروز (یکشنبه، 3 آذرماه) با حضور شخصیت های کشوری و لشکری در سالن همایش های بین المللی سازمان صداوسیما آغاز شد.
بنابر این گزارش، «غلامعلی حدادعادل» در این آیین درباره چرایی و چگونگی تحول علوم انسانی، اظهار کرد: برپایی هر گونه مجمع و همایش که اهتمام به مسئله علوم انسانی دارد، مبارک است زیرا مسئله تحول این علوم فرصت تمدن سازی را فراهم می کند، به عبارت بهتر، نیل به تمدن اسلامی غایت ما در انقلاب اسلامی محسوب می شود که بدون تحول در علوم انسانی ممکن نیست.
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی با بیان اینکه این تحول، کار یک دستگاه و یا چند کارمند نیست، گفت: این فرآیند، طولانی مدت و دائمی باید باشد و کاری است که همه باید در آن مشارکت کنند. بار سنگینی است که همه باید همدلی کنند تا به نتیجه برسد.
تاکید امام و رهبری بر تحول علوم انسانی رایج در دانشگاه ها
حدادعادل درباره چرایی تحول علوم انسانی بیان کرد: 10 سال است که شورای تحول فعالیت می کند و این کنگره مجالی است که از آن گزارش ارائه شود؛ درباره چرایی تحول باید بگویم از آغاز انقلاب و شروع انقلاب فرهنگی امام راحل و پس از آن آیت الله العظمی خامنه ای بر مسئله تحول علوم انسانی تاکید دارند که این حساسیت رهبران انقلاب نسبت به علوم انسانی رایج در دانشگاه ها را نشان می دهد.
وی تاکید کرد: این مسئله به شناخت انسان باز می گردد، ما با دنیای غرب درباره ماهیت و شناخت انسان تفاوت جدی داریم، انسان شناسی اسلامی با انسان شناسی غربی یکی نیست، انسان شناسی نتیجه جهان بینی است و از دل معرفت شناسی یک تمدن بیرون می آید، معرفت شناسی اسلامی با آنچه در پنج قرن اخیر از رنسانس تا امروز در غرب رخ داده، متفاوت است. معرفت شناسی غربی انسان را صرفا قادر به شناخت محسوسات و آثار و خواص ماده می داند.
حدادعادل در ادامه گفت: شناخت حقایقی معقول در معرفت شناسی غربی جایگاه معتبری ندارد و این مفاهیم از نظر هستی شناسی حداکثر در ذهن اعتبار دارند و در عالم واقع دلالت صریحی بر ساحات غیرمادی هستی به دست نمی آید و از این معرفت شناسی حس گرا هستی شناسی مادی حاصل می شود؛ تفکر رایج فسلفی غرب نادیده گرفتن ساحات غیرمادی بر هستی شناسی است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: نتیجه این تفکر آن است که انسان را موجودی مادی بداند و برای او جز فاصله تولید تا مرگ با علم تصور دیگری قائل نباشد این نگرش در تمدن امروزی غرب با مراجعه به رسانه های عمومی آنها قابل ملاحظه است، حال این نگاه به انسان را با مقام انسان در تفکر اسلامی مقایسه کنید اعتقاد به روح و نفس در جان و روان تفکر اسلامی و اعتقاد به دمیده شدن روح خدا در پیکره انسان و بسیاری از حقایق که صریح آیات قرآن است. آنچه در احادیث و معارف و نیز عرفان اسلامی مطرح شده، از این معارف به دست آمده است.
نمی توان چشم بسته علوم غربی را پذیرفت
وی تاکید کرد: آیا با این تفاوت آشکار می توان گفت آنچه در غرب به عنوان علوم انسانی مطرح می شود با علوم اسلامی تطابق دارد؟ آیا ما به عنوان یک فرد مسلمان که می خواهد سبک زندگی اسلامی در مقیاس فردی و اجتماعی داشته باشد می توانیم چشم بسته آنچه را به علوم انسانی اسلامی مطرح می شود بدون نگاه انتقادی بپذیریم.
حدادعادل در ادامه بیان کرد: در جمهوری اسلامی هستند افراد صاحب قدرت که صراحتا می گویند: علم، علم است مگر در فیزیک و شیمی هم دنبال تحول می رویم؟، عده ای در چرایی این تحول تردید دارند بحث این است که اگر تفاوت ماهوی علوم انسانی اسلامی با علوم غربی وجود دارد، آن تفاوت چیست؟
وی اضافه کرد: البته تفاوت بین این دو به معنای آن نیست که هر دستاوردی در علم غربی به دست آمده مطلقاً از نظر ما مردود است، خیر، بلکه صحبت آن است که باید نگاه انتقادی داشت علوم انسانی غربی هم مورد به مورد حکم متفاوتی دارد و نمی توان حکم علم حقوق را برای تاریخ صادر کرد هر یک از علوم انسانی غربی در فرآیند موردنظر ما یک حکم دارد.
عملکرد شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در ادامه تاکید کرد: کاری که در 10 سال اخیر در شورای تحول دنبال شده فعالیت های مختلفی را شامل می شود، بعد از تاکید مقام معظم رهبری بر ضرورت تحول علوم انسانی در پاییز 88 شورای عالی انقلاب فرهنگی، آئین نامه ای را تصویب کرد تا شورای تحول و ارتقای علوم انسانی تشکیل شود این شورا حدود 20 عضو دارد و از زمستان 88 تا کنون نزدیک به 180 جلسه با حضور استادان حوزه و دانشگاه برگزار کرده است.
وی افزود: این شورا در جلسات اولیه به این نتیجه رسید که از میان رشته های مختلف علوم انسانی به 16 رشته اهمیت دهد که شامل علوم سیاسی، حقوق، روانشناسی، علوم تربیتی، تاریخ، اقتصاد، ارتباطات، فلسفه، فلسفه دین، علوم اجتماعی، هنر، معماری، مشاوره و ... می شود. برای تشخیص اینکه تحول چطور باید رخ دهد شورا تصمیم گرفت از اساتید متدین و معتقد به لزوم تحول دعوت کند.
حدادعادل با بیان اینکه در این راستا 16 کارگروه تشکیل شد و تک تک اعضاء با تصویب شورای تحول تعیین شدند، گفت: شرط انتخاب این بود که این استادان در رشته خود زبده و مبرز باشند. سپس شورا تصمیم گرفت چهار موضوع را از چهار موضع بررسی کند. موضوعات شامل برنامه های درسی و آموزشی منتهی به تالیف متون و کتب درسی، استاد، دانشجو و پایان نامه ها و مجلات پژوهشی در علوم انسانی می شود و مواضع چهارگانه عبارتند از: اسلامی شدن، بومی سازی، کارآمدسازی و روزآمدسازی.
وی اضافه کرد: در هر برنامه درسی به این چهار موضوع توجه داریم. همچنین، یک برنامه درسی از نظر شورا چهار فصل متفاوت دارد. برنامه های علوم انسانی در دانشگاه ها طی 25 سال تغییری نکرده بود و بسیاری از تحولات در برنامه ها ورود نداشت لذا برای مثال در حوزه کارآمدسازی برنامه هایی برای جذب فارغ التحصیلان علوم انسانی در نظر گرفتیم.
دستاوردهای بومی سازی در شورای تحول
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه بیان کرد: در موضوع بومی سازی هم برنامه ها نوعا متعلق به دانشگاه های غربی بود برای مثال در برنامه دانشگاه ها فقط دو واحد اقتصاد ایران وجود داشت آنهم به صورت اختیاری، اما در برنامه جدید مصوب شورا که تصویب آن چهار سال به طول انجامید، هشت واحد اقتصاد ایران در دوره کارشناسی به صورت الزامی گنجانده شده است.
وی تصریح کرد: ما نمی توانستیم صبر کنیم تا تحولات بنیادین در هر رشته رخ دهد، لذا سعی کردیم از موجودی دانشگاه و حوزه برای اسلامی شدن علوم انسانی در گام اول استفاده کنیم. حرف ما این بود که دانشگاهیان و حوزویان هر چه دارند را در قدم اول بیاورند.
حدادعادل با اشاره به هم افزایی و همکاری شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با حوزه علمیه قم گفت: ما ارتباطی سامان یافته با حوزه داشتیم و شورای تحول دفتری در قم برای ارتباط با حوزه دارد. پیدایش انجمن های تخصصی در حوزه ازجمله برنامه های شورا محسوب می شود.
حدادعادل در پایان خاطرنشان کرد: حدود 90 برنامه درسی را در شورا مصوب کرده ایم این سرفصل ها از سوی استادان صاحب صلاحیت در قالب کتاب تصویب شده و هر کتاب زیر نظر یک شورای سه نفره مدیریت می شود امید است با هماری وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی همسو با تمدن سازی پیش برویم.
نظر شما