رجحان در همایش مصلحت و حقوق بشر با اشاره به اینکه برخی افراد در نظام اسلامی در جایگاه فردی برای جامعه مصلحت اندیشی می کنند اظهار داشت: نمی توان به بهانه فتنه انگیز بودن یک سخن راست دروغ مصلحت آمیز گفت بلکه برای فرار از فتنه می توان سکوت کرد.
به گزارش خبرنگار شبستان، حجت الاسلام دکتر سعید رجحان مدرس حوزه و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در همایش مصلحت و حقوق بشر با عنوان «مصلحت یا عدالت، کدامیک؟» به ایراد سخن پرداخت و گفت: در این مقاله من تلاش کرده ام تا به محور قرار دادن این سوال که آیا هدف وسیله را توجیه می کند یا خیر؟ با رویکرد فقهی این پرسش را به چالش بکشانم.
وی در ادامه این پرسش را قابل تقسیم و تحلیل به دو پرسش دیگر دانست و گفت: پرسش اول این است که هرگاه عملی مطابق مصلحت باشد و براساس این حکم عام و مطلق الهی برخلاف عدالت باشد حکمش چیست و پرسش دیگر آنکه اگر عمل مخالف مصلحت باشد و ترک به لحاظ مصلحت از نظر شرع یا حکم عقل ممنوع باشد حکمش چه می شود.
رجحان در ادامه گفت: در بخش اول مقاله به مصلحت در فقه غیرحکومتی سابقه 1400 ساله دارد پرداخته ام و در بخش دوم این مساله را در فقه حکومتی و با رویکرد امامیه پی گرفته ام.
رجحان با اشاره به اینکه این مساله در فقه حکومتی در دهه 60 مطرح شد و در مواردی به حضرت امام ارجاع می شود ادامه داد: دو بیان متفاوت از امام خمینی درباره مصلحت وارد شده است در یک بیان ایشان می فرمایند که مصلحت نظام، اهم مسائل است و در این باره مشکل ترین مبحث در جایی به وجود می آید که بحث تزاحم را بخواهیم در مصادیق دنبال کنیم چرا که تشخیص مصلحت اقوی از سوی ما مشکل است و بشر نمی تواند و حجتی ندارد تا اهم را تشخیص دهد.
وی در ادامه گفت: امام خمینی دست خط دومی هم دارند که مغفول واقع شده است ایشان در نصیحت پدرانه ای به اعضای شورای نگهبان می فرمایند که آنها باید خودشان مصلحت نظام را در نظر بگیرند چرا که یکی از مسائل مهم، نقش زمان و مکان در تصمیم گیری هاست زمان و مکان دو عنصر مهم در اجتهاد هستند.
رجحان با تاکید بر اینکه این همان متدولوژی اجتهادی فقه امامیه است ادامه داد: در اینجا اصلاً سخن مصلحت فقه نیست و این نظر امام مورد غفلت واقع شده است ما باید توجه داشته باشیم که اگر صرفاً بخواهیم حکومت کنیم مانند بسیاری از کشورها و دولتهای دیگر کار مشکلی نیست و ما نیز می توانیم این حکومت براساس مصالح حکومتی خود به راه بیندازیم.
وی در ادامه گفت: در این راستا بنیاد دنیای بشری نیز مصلحت اندیشی دارند و براساس عقل تجربی و عقل ابزاری تصمیم گیری می کنند اما اگر بخواهیم حکم شارع را در جامعه پیاده کنیم و افتراء به الله نبندیم، مهمترین و تنها معیار مصلحت اندیشی، عدالت است.
وی با تاکید بر اینکه در مواردی که مصلحت با عدالت به تعارض برسد باید توجه داشت و دقیق عمل کرد ادامه داد: امروزه در جمهوری اسلامی ایران بسیاری از افراد در جایگاه های فردی برای کل جامعه مصلحت اندیشی می کند و در موارد بسیاری برخلاف عدالت نیز عمل می نمایند.
وی در پایان سخنانش با اشاره به اینکه تقابل دروغ مصلحت آمیز با صدق فتنه انگیز، تقابل ضدین است گفت: من حق نمی دهم که به خاطر مصالحی دروغ مصلحت آمیز گفته شود و کسی که می خواهد از فتنه سخن راستی نیز برحذر باشد تنها می تواند به سکوت اکتفا کند.
لازم به ذکر است که همایش مصلحت و حقوق بشر دیروز در دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
پایان پیام/
نظر شما