به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت، کتاب «سردار جنگل» نوشته ابراهیم فخرایی، نخستین کتاب منتشر شده درباره نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک جنگلی است که چاپ اول آن در اول مرداد ماه ۱۳۴۴ توسط سازمان چاپ و انتشارات جاویدان منتشر شد.
نسخه‌های این کتاب به سرعت نایاب شد و ۲ سال بعد در اول مرداد ۱۳۴۶ تجدید چاپ شد. این روند دوباره تکرار گردید، به‌نحوی که اسفندماه ۱۳۴۸ چاپ سوم و شهریور ماه ۱۳۵۱ به چاپ چهارم رسید.
این کتاب از آن جهت مرتب تجدید چاپ می شد، که تا پیش از این و به‌ویژه در زمان پهلوی اول به دلیل جو خفقان اجازه انتشار هیچگونه اثر پیرامون جنبش جنگل داده نمی‌شد و بسیاری از اسناد این جنبش در اثر رعب و وحشت رضاخانی از بین رفته بود.
کتاب«سردار جنگل» در ۱۵فصل منتشر شده است، در فصل دوم و سوم، علاوه بر واکاوی شخصیت و افکار و اخلاق میرزا کوچک جنگلی، ایدئولوژی جنگلیان بازگو می‌شود، در دیگر فصول، فراز و نشیب این جنبش هفت ساله و جنگ‌های مهم نظیر داوسار، کسما، ماکلوان و ماسوله تشریح می‌گردد. در فصل‌های بعد، توسعه و تکامل جنبش، همچنین دوران تحول این جنبش و نمایندگان سیاسی که میرزا برای مذاکره با مقامات دولتی و سران کشورهای بیگانه گسیل می‌داشت، توافقات سیاست شوروی و انگلستان، معرفی شده است.
در فصول آخر نیز سرنوشت میرزا و دیگر سران انقلاب، در حاشیه حوادث و انتقادات و احتجاجات و حادثه بدفرجام منتشر شده است.
ابراهیم فخرایی- که در نوجوانی و در اواخر جنبش جنگل به این نهضت پیوسته بود- برخی از حوادث را که خود مشاهده کرده روایت کرده است. وی در مقدمه چاپ سوم می‌نویسد: « آنچه در چاپ اول این کتاب به‌خوانندگان گرامی عرضه می‌گردید، مشاهدات عینی نویسنده بود. بضمیمه اطلاعات و گزارش هایی که از منابع معتبر و موثق کسب نموده با بررسی‌ها و مدارک و اسناد قابل اعتماد تطبیق و از غربال تحقیق گذرانیده است.»
اگرچه پس از انتشار اسناد و انتشار خاطرات دیگر جنگلیان، نقدهای جدی به کتاب سردار جنگل وارد شد، با این حال این کتاب همچنان یکی از منابع مهم در حوزه تاریخ جنبش جنگل است.
فخرایی در بخشی از کتاب علت انتخاب گیلان برای پایه‌گذاری نهضت جنگل را تشریح کرده و می‌نویسد؛ میرزا پس از تماس با هیات اتحاد اسلام، ابتدا «به همراه یک تن از مجاهدین دوره مشروطه میرزا علی خان دیوسالاربطرف مازندارن رهسپار شد. میرزا علی خان که در آن زمان سالار فاتح لقب داشت یکی از پیش قدمان آزادی بود.» «نظر دیوسالار آن بود که در جنگل‌های انبوه مازندران بهتر و سریعتر می‌توان به تمهید مقدمات پرداخت. چه خود اهل کجور و آشنا به مواضع جغرافیایی محل بود و اطمینان داشت که پیروان فراوانی در این مناطق بدست می‌آوردند و تهیه وسایل و ابزرا کار از قبیل پول و اسلحه و خوارو بار و پوشاک آسانتر و بی دغدغه تر است.» (صص: ۲۴ تا ۲۷)
ولی میرزا شرایط مازندارن را برای آغاز جنبش مساعد نمی‌بیند. بنابراین به گیلان آمده و پس از ملاقات با دکتر حشمت که در لاهیجان طبابت می کرد، «نشان می دهد که با دیوسالار همعقیده نبوده و تجمع عناصر ملی در منطقه گیلان را مناسبتر می دانسته است.» (ص:۲۷) میرزا پس از آشنایی با حاج احمد کسمایی، دهستان کسما را به‌عنوان نقطه آغاز جنبش جنگل انتخاب می‌کند.
نظر شما