دق‌الباب مساجد در شب اول ربیع سند روایی ندارد/صرف نیت خیر سبب استحباب اعمال نمی‌شود

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، چند سالی است رفتن به در مساجد و دق الباب کردن آنها به بهانه بیان شادباش به پیامبر(ص) برای پایان ماه صفر مرسوم شده و برخی به بهانه های مذهبی به این خرافه دامن می زنند. در حالی که این بدعت می تواند عواقب سوئی در پی داشته باشد و سبک زندگی های اسلامی ایرانی ما را تحت تاثیر قرار دهد.

در بررسی ریشه های بروز این بدعت و عواقب ترویج آن به عنوان باوری مذهبی با حجت الاسلام «محمدرضا حدادپور جهرمی»، پژوهشگر مطالعات استراتژیک، فعال فرهنگی و کارشناس فضای مجازی گفت وگویی داشته ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:

آیا مسئله دق الباب کردن هفت مسجد در شب اول ماه ربیع الاول سندیت روایی و دینی دارد؟

پیش از پاسخ به این سوال ابتدا باید مقدمه ای مطرح شود؛ باید دقت کنیم که در دین ما در طول 14 قرن و در باورهای مردم تحریفات و خرافاتی رخ داده که به جنگ اینها رفتن و پاک کردن شان از اذهان و زندگی مردم مهم است و نیاز به مجاهدت دارد تا جایی که قرآن و روایات کسانی که حق را می دانند اما سکوت کرده و مردم را در خرافات غوطه ور می کنند طعن و توبیخ کرده اند.

لذا ضرورت دارد این مسائل را بشناسیم نباید از برخورد مردم ترس و واهمه داشت چون هر تغییری با مقاومت همراه است اما ما از امام حسین(ع) یاد گرفته ایم که باید مقابل باطل و انحراف بایستیم و اگر قرار بود به خرافات و انحرافات بی تفاوت باشیم اصلا نباید پیامبران ارسال و قرآن هم نباید نازل می شد بلکه باید هر چه را که در تاریخ رخ می داد، می پذیرفتیم.

پیامبران در راستای رسالت خود قد برخاسته اند چنان که در زیارت اربعین می خوانیم آنها برای نجات مردم از حیرت در گمراهی ها و ضلالت قیام کرده اند.

نظر آموزه های دین درباره دق الباب کردن مساجد در پایان ماه صفر چیست؟

به قول معروف در خانه اگر کس است یک حرف بس است؛ مقام معظم رهبری در استفتائی به این سوال پاسخ داده اند.

متن این استفتاء و پاسخ معظم له به شرح ذیل است:

چند سالى است در شب اول ماه ربیع‌الاول حرکتى در بعضى مساجد باب شده است، شائبه بدعت و یا ترویج نوعى خرافه در آن مى‌رود، ماجرا از این قرار است که در شب اول ماه ربیع‌الاول از حدود نیمه‌ شب تا اذان صبح افرادى که غالباً خانم‌ها هستند با در دست داشتن شمع پشت درب مساجد مراجعه و با کوبیدن به درب مساجد و خواندن اذکارى توسل جسته و حاجات خود را طلب مى‌نمایند، البته این عمل را تا هفت مسجد ادامه مى‌دهند و خصوصاً این حال توسل در هنگام اذان صبح به اوج خود مى‌رسد و معتقد هستند، بدین وسیله اتمام ماه صفر و آمدن ماه ربیع‌الاول را خبر مى‌دهند، نظر حضرتعالى در این باره چیست؟

مقام معظم رهبری فرمودند: عمل مذکور مستند روایى ندارد و شیوه‌اى قابل تأیید نیست. اگر چه اصل اذکار و ادعیه و طلب حاجات از خداوند متعال عمل پسندیده‌اى است، لکن اشکال در شیوه عمل به نحو یاد شده است، آقایان علماى اعلام (دامت افاضاتهم) و مؤمنین (ایدهم الله تعالى) با پند و اندرز و موعظه و نصیحت از رواج چنین رفتارهایى که چه بسا ممکن است منتهى به وَهْن مذهب گردد، جلوگیرى نمایند.

با وجود چنین تصریحی چه چیز باعث رواج این بدعت به عنوان آموزه ای دینی مذهبی در جامعه اسلامی ایرانی ما شده است؟

دو نقل درباره باب شدن این مسئله وجود دارد، یک نقل می گوید حدود 200 سال پیش در یکی از جنگ ها که مردم برای مقابله با دشمن آماده می شدند از سوی ایادی کفر و جاسوسان این خرافه در میان مردم باب شد تا آنها درگیر و از مبارزه منحرف شوند این نقل بارها در رسانه ملی مطرح شده و جای بحث و تامل هم دارد.

نقل دیگر آنکه برخی فقها به این مسئله اعتقاد دارند و به دلیل آنکه این «لیله المبیت» در سال سیزدهم بعثت واقع شده عبادت و مناجات را در آن توصیه می کنند. باید توجه داشت اصل لیله المبیت در ابتدای ربیع الاول بنابر اسناد روایی معتبر شیعه و اهل سنت صحیح است اما اینکه الحاقیه به آن می زنند که باید چنین اعمالی شود در جایی تصریح نشده است و شخصاً در بررسی منابع شیعه و اهل سنت به اعتبار و اتقانی درباره این مسئله دست نیافته ام

جالب آنکه برخی می کوشند فضایل شب اول ربیع الاول را زیر سوال ببرند در حالی که فضایل لیله المبیت برای شیعه و اهل سنت مشخص است.

اگرچه این عمل (دق الباب کردن مساجد در شب اول ربیع الاول) سند روایی ندارد اما چه ایرادی دارد که مردم با این نیت به در مساجد بروند؟ چه چیز برچسب دینی زدن به این قسم رفتارها را خطرناک می کند؟

نکته اول اینکه آیا هر چه دلالت بر صدق و صفا و نیت پاک مردم باشد و صورت خاصی به خود بگیرد، قبال تاسی و دنبال کردن نیست. اگر این قسم رفتارها جا افتاد و بعد از مدتی فراگیر شد و دامنه یافت آیا شب اول قبر از مبدع این عمل سوال و بازخواست نمی شود؟

باید توجه داشت که بنابر آموزه های دینی صرف داشتن صدق و صفا و نیت پاک دلیل بر تبعیت و استحباب اعمال نمی شود و بدعت گذاری ها و ترویج خرافات به این هدف این سرآغاز خطرات بسیار است و می تواند بسیاری از انحرافات را باب کند.

برای مثال امروز برخی فرقه ها به اسم مذهب حرکاتی را باب کرده اند ... تکان دادن سر و گرداندن سر به چپ و راست و کمر تکان دادن ها و چرخیدن ها و ... بتدریج دست به دست هم داده و در برخی مجالس انحرافی به عنوان راه دستیابی به معنویت معرفی شده است در حالی که چگونه چنین چیزی ممکن است؟

در قیامت چه پاسخی برای رواج این قسم خرافات و انحرافات داریم چون ما باید برای همه اعمال مان پاسخگو باشیم.

بسیاری از جوانان از مقام معظم رهبری درباره ایراد برهنه شدن وقت عزاداری پرسیده بودند، حضرت آقا فرمودند: ما نمی پسندیم و سزاوار است طبق سنت اهل بیت(ع) عمل کنیم.

این بدعت ها می تواند حلال و حرام ها را خلط کند؟

اگر یکی از همین رفتارها بتدریج باب شود و در طول زمان هر کس افزوده ای برای آن داشته باشد، می تواند تدریجاً حلال و حرام های الهی را متاثر کند؛ آیا دین و مناسک آن تحت شعاع قرار نمی گیرد؟

لذا متدینان اجازه ندارند به اسم نیت خیر و دینداری در زمینه مناسک مذهبی چیزی از خود به دین اضافه کنند هر چند نیت شان خیر باشد.؟

اگر همین یک خرافه و بدعت را جلویش را نگیریم باب برای طرح دیگر انحرافات و خرافات هم باز می شود.

از نظر آسیب زدن به اخلاق و معنویت در سبک زندگی رواج چنین بدعت هایی چه عواقبی دارد؟

این مثل نوشیدن آب از لیوان خالی است که عطشی را برطرف نمی کند.

بنابر منابع دینی آثار تکوینی برای اعمال خیر وجود دارد لذا دل بستن به سراب و اعمال و خرافاتی که بدون ریشه است و از افواه مردم بیرون آمده نه تنها تشنگی را رفع نمی کند بلکه انسان را ناامید و مایوس می کند حتی ممکن است بعد از مدتی انسان به ورطه باطل افتاده و به واسطه این اعمال دیگران را موردتمسخر قرار می دهد که شما نمی دانید و متوجه نیستید و اینچنین مسیر افتادن به دامان برخی فرقه ها برای انسان هموار می شود.

این رفتن به در مساجد و دق الباب کردن آنها نشان از علاقمندی مردم به خانه های خدا و انس با آنها دارد، چرا این علاقمندی به مسیر خرافه منحرف شده و چطور می توان آن را به مسیر اصلی اش باز گرداند؟

عوامل مختلفی در این باره وجود دارد ... یکی آنکه من امام جماعت نتوانسته ام افراد را پای مسائل عمیق و اصیل بنشانم و دیگرانی که فعال تر بوده اند مسائل خرافی از این دست را مطرح و تبلیغ کرده اند و لذا هر چه من نوعی حرف بزنم به این تعبیر می شود که چون مردم به در مسجد می آیند اما داخل نمی آیند مخالفت می کنم!

دلیل دیگر آنکه مردم ما معنویت دوست هستند و بعضاً به دلیل حب بالای معنوی از هول حلیم به داخل دیگ می افتند؛ باید این علاقمندی ها رصد شود و گیرها را پیدا کنیم و بدانیم مردم علاقه دارند اما اینجا حلقه وصل مفقود شده برای مثال با هیئت مخالفت می کنیم در حالی که جوانان در فضای هیئت فعال هستند ... این قسم مخالفت ها ضدتبلیغ است.

مردم باید بدانند این قسم معنویت ها تهی از محتوا است و ثمری ندارد.

اگر برخی مساجد خلوت شده و در شب اول ربیع الاول شلوغ می شوند این پیام را به ما کارگزاران مسجدی می دهد که مردم از معنویت و مسجد زده نشده اند و برای کلاس های معنوی هزینه می کنند لذا باید سازوکارها اصلاح شود و مساجد مردمی تر شوند.

هم در تهران و هم در شهرستان ها مساجد و ائمه جماعات محور در محلات که در پی رفع مشکلات مردم بوده اند آباد و برقرار هستند و خرافات در آنها کمتر رواج دارد. معمولاً مساجد غیرفعال در این قسم خرافات هم بیشتر کانون ترویج قرار می گیرند.