خبرگزاری شبستان/ کرمان جنوبی
مقدمه
موقوفه ربع رشیدی در جیرفت که احیای آن از سال 1389 آغاز شده این روزها شده است، مایه امید متولیان و دست اندرکاران اوقاف به امید درآمد در جهت کارهای خیر وعام المنفعه و دل نگرانی های مردمی که املاک آنها در این موقوفه اند.
تاریخچه موقوفات ربع رشیدی
پس از حمله مغول ها به ایران و غارت و تخریب شهرها، تبریز از جمله شهرهایی بود که به قیمت باج و رشوه های کلان از زیر بار مهلک و مخرب این قوم نجات پیدا کردو در دوره ایلخانیان به دلیل وجود شخصیت های عالم و دانشمند در این شهر و موقعیت ممتاز جغرافیایی آن حائز اهمیت بود؛ قدر ت فاطمیون مصر و شام در آن دوران سد راه جهانگشایی مغولان شده بود و از طرفی ایلخانیان به تشویق سرداران یا وزرای مسلمان خود ،مسلمان می شدند.
رشیددالدین فضل الله همدانی وزیر با تدبیر غازان از معدود ایرانیانی بود که به دربار مغولان راه پیدا کرده بود و با استفاده از نفوذ و موقعیت خود دستور پای ریزی بنا ی یک دانشگاه بین المللی را با نام ربع رشیدی یا قلعه رشیدیه در سال 699 هجری قمری، یعنی اواخر قرن 7 و اوایل قرن 8 با هدف فراهم نمودن بستری برای گسترش فرهنگ و بالا بردن سواد در سطح جامعه و پایان بخشیدن به اختلافات قومی و مذهبی صادر کرد.
آغاز ساخت ربع رشیدی
بدین ترتیب در محل رشیدیه تبریز، ساخت یک شهر عظیم دانشگاهی آغاز شد که دارای 4 دانشکده،24 کاروانسرا، 15 باب خانه، 10 باب الضرب، چندین حمام، مسجد، کاروانسرا، کارخانه پارچه بافی، کاغذ سازی و سایر امکانات رفاهی بود.
برای ساماندهی و تامین پشتوانه مالی این موقوفه بزرگ که در واقع بزرگترین موقوفه ایران است، دارایی ها و اماک زیادی در دوران خود خواجه و یا بعد از توسط سایر بانیان در اقصی نقاط ایران خریداری شد که طبق یک سند محکم قسمت های زیادی از جیرفت کنونی و شهر فاریاب شامل آن می شود.
زندگی واقف ربع رشیدی
رشیدالدین فض الله ابی الخیر همدانی در سال 648 هجری .ق در همدان و در یک خانواده پزشک یهود ی به دنیا آمد، وی که از ابتدا رشید الدوله بود، پس از مسلمان شدنش به رشید الدین تغییر نام پیدا کرد و در دستگاه ایلخان مغول ترقی نمود، در سال 677 هجری قمری به همراهی سعد الدین ساوجی، وزیر غازان شد. پس از درگذشت غازان وزیر برادرش سلطان محمد خدابنده نیز بود.
خواجه تا اواخر حکومت سلطان محمد همچنان تصدی بیشتر امور ایران بزرگ را به عهده داشت و سرانجام بر اثر حسادت خواجه علیشاه جیلانی، دیگر وزیر دربار و به دستور ابوالسعید خان بهادر به قتل رسید و موقوفات عظیم ربع رشیدی به فراموشی سپرده شد.
احیای مجدد موقوفه
ابوسعید خان بهادر در اواخر عمر خود اسلام آورد و مشوقی شد برای احیای موقوفات و عمربن رشیدی از نوادگان خواجه را به عنوان متولی موقوفه حسب وقفنامه منصوب کرد.
تاریخچه موقوفه در جیرفت
در دوره هر کدام از متولیان املاک زیادی خریداری و به موقوفه الحاق گردیدند که از جمله آنها 6 دانگ اراضی رهجرد – بهجرد-کلرود علیا و سفلی کهوروئیه- دهپیش علیا -وسطی –سفلی- مامورد- هوکرد و فاریاب از توابع سبزواران جیرفت می باشند که در دوره تولیت سالار الدین ابو جعفر بین سال های 1112-1117 هجر ی قمری خریدار ی و به موقوفه اضافه گردیده اند.
احیای موقوفه در جیرفت
به دلیل تصرف بیشتر املاک توسط خوانین در زمان رژیم پهلوی احیای موقوفات دشوار بود پس از انقلاب هم تا سال 63 کل موقوفت به حال رکود بود تا سال 63 که به فرمان تاریخی حضرت امام خمینی روح تازه ای در کالبد موقوفات دمیده شد، اما عدم تاسیس اداره اوقاف در شهرستان جیرفت باعث شده بود روند احیای این موقوفه عظیم به تعویق بیفتد اما در سال 1386 اداره اوقاف و امور خیریه در جنوب کرمان افتتاح و با اولویت احیای این موقوفه آغاز شد.
با آغاز تبلیغات و فرهنگ ساز ی بین مردم برای احیای این موقوفه نگرانی هایی ایجاد شد مبنی بر اینکه مستا جران آن ملک را خریده اند و یا چطور املاک را خرید و فروش کنند و به ارث فرزندانشان بدهند؟
اظهارات رئیس اداره اوقاف و امور خیریه جیرفت د راستای احیای این موقوفه
مهدی شریف، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان جیرفت اظهار داشت: احیای موقوفه با چنین عظمت و گستردگی نیازمند فرهنگ سازی بود و به دلیل کمبود اطلاعات مردم در رابطه با احکام وقف، مشکلات این نهاد بیشتر است و با برخورد ها شدید مردم مواجه ایم ،اما به دلیل منافعی که این موقوفه برای آبادانی شهر دارد ناگزیر از تحمل مشکلات هستیم.
صاحبان املاک تا سال 63 از پذیره و حق وقف معافند
شریف گفت: در بیشتر جاها متصرفان از پذیره و حق وقف تا سال 63 معاف شده اند و از سال 63 تا 72 در کاربری مسکونی باغداری و دامداری و گل خانه 10 درصد و گل خانه 20 درصد و زراعی ها معاف از پرداخت پذیره اند؛، اما باید اسناد خود را به این اداره تحویل و سند وقفی بگیرند.
متصرفان کل موقوفات از سال 1389 به بعد یا باید خلع ید و یا 100 پذیره را پرداخت کنند؛ اما در موقوفه ربع رشیدی فقط 10 درصد پذیره را باید بپردازند.شریف مشکل اصلی این کار را در بخش حقوقی و ثبتی عنوان کرد و اظهار داشت: کسانی که سند ملکی ندارند نمی توانند بدون مجوز ما سند بگیرند کسانی که سند دارند با توجه به اینکه اداره اوقاف مالک عرصه است باید یک سند وقفی برای عرصه و یک سند مالکیت برای اعیان تهیه کنند، ضمن اینکه حق خرید و فروش و با پرداخت بدهی به اوقاف و یا انتقال به فرزندان به عنوان ارث را نیز دارا هستند.
پایان پیام/
نظر شما