ایران در آستانه دگردیسی جمعیتی/چه شهری دوستدار سالمند است؟

خبرگزاری شبستان-اصفهان: تفاهم‌نامه همکاری شهرداری اصفهان، سازمان بهزیستی و شورای ملی سالمندان کشور در زمینه شهر دوستدار سالمند در مراسمی با حضور نماینده صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در ایران، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی، شهردار اصفهان و مدیرکل بهزیستی استان به میزبانی سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان به امضا رسید.

سوال اینجاست که شهر دوستدار سالمند چه ویژگی‌هایی دارد؟ مجری طرح شهر دوستدار سالمند در اصفهان در این خصوص اظهار داشت: شهری دوستدار سالمند است که ساختار، امکانات، سیاست‌ها، خدمات شهری و اجتماعات محلی آن به گونه‌ای باشد که شرایط را برای سالمندان پویا و فعال فراهم و از سالمندان حمایت می‌کند.

به گفته «احمد شاهیوندی» طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، افراد 60 تا 74 ساله سالمند جوان، 74 تا 90 ساله سالمند و افراد 90 سال و بیشتر کهنسال هستند. در طرح شهر دوستدار سالمند افرادی که از مرز 60 سال عبور کرده‌اند مدنظر هستند.

وی افزود: زمانی که سهم جمعیت جوان از کل جمعیت کم و سهم جمعیت سالمند افزایش پیدا کند، سالخوردگی جمعیت اتفاق می‌افتد.

به گفته مجری طرح شهر دوستدار سالمند در اصفهان، در سال 95 در ایران 7 میلیون و 450 هزار نفر سالمند زندگی می‌کردند که 9.3 جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند که در سال 97 به 7 میلیون و 993 هزار نفر رسیده است.

شاهیوندی با بیان اینکه ایران به ازای هر 100 نفر زیر 15 سال کشور 39.5 نفر سالمند دارد که آمار بسیار بالایی است، ادامه داد: ویژگی غالب سالمندی در سال 2050 زنانه بودن جامعه سالمندان است.

وی با اشاره به شیب نگران‌کننده افزایش سالمندی در استان اصفهان گفت: بسیاری از شهرستان‌های استان اصفهان به دلیل کاهش نرخ باروری، کم‌توجهی به برقراری توازن منطقه‌ای و مهاجرت، به شهرهای بدون جمعیت جوان تبدیل شده است و شهرستان‌هایی مانند دهاقان، فریدن، فریدونشهر و حتی سمیرم جزو شهرستان‌های پیر محسوب می‌شوند.

مجری طرح شهر دوستدار سالمند در اصفهان عنوان کرد که اصفهان در سال 95 حدود 2 میلیون و 250 هزار نفر جمعیت داشته و حدود 11 درصد از جمعیت شهر اصفهان را سالمندان تشکیل می‌دادند که از میانگین کشوری بالاتر است.

وی با بیان اینکه 23 درصد از ساکنان شهر اصفهان در بافت فرسوده زندگی می‌کنند، تصریح کرد: جالب اینکه بیشتر افراد ساکن بافت فرسوده، سالمند و با توان مالی پایین هستند.

شاهیوندی با بیان اینکه ضریب ماندگاری گردشگران سالمند از سایر گردشگران بیشتر است، گفت: اصفهان این فرصت را دارد که به شهر دوستدار گردشگر سالمند تبدیل شود و این برند را به دنیا معرفی کند.

مجری طرح شهر دوستدار سالمند در اصفهان بر پیش‌بینی و سناریوسازی درباره تحولات جمعیتی و فرصت‌های پیش‌رو تأکید کرد و اظهار داشت: سازمان ملل متحد تأکید دارد شهرها ضمن فراهم کردن شرایط زندگی مناسب برای سالمندان از توانمندی‌ها و تجربیات آنها استفاده کنند.

وی با اشاره به 8 بُعد شهر دوستدار سالمند اضافه کرد: شهرهای دوستدار سالمند باید از نظر ساختمان‌ها و فضای بیرونی، حمل و نقل، مسکن، مشارکت اجتماعی، احترام، مشارکت مدنی و استخدام، حمایت اجتماعی و خدمات سلامت وضعیت خوبی داشته باشند.

شاهیوندی افزود: شهرهای دوستدار سالمند بیشتر در اروپا و آمریکا وجود دارد و برخی کشورهای آسیایی نیز توانسته‌اند از این فرصت استفاده کنند.

وی کمبود منابع مالی، ضعف ظرفیت‌های برنامه‌ریزی و طراحی شهری، عدم همکاری بین سازمان‌ها و ضعف مدیریت یکپارچه شهری، فقدان مکانیزم‌های اجرایی، اطلاعات ناکافی و ضعف در پژوهش‌ها، ضعف مشارکت مردمی و محدودیت‌های جغرافیایی و اقلیمی را از جمله موانع مناسب‌سازی شهری برای سالمندان دانست.

مجری طرح شهر دوستدار سالمند در اصفهان ادامه داد: شهر شیکاگو یکی از آخرین شهرهای جهان است که در سال 2017 شهر دوستدار سالمند شد و باید محله‌ای به عنوان پایلوت اجرای این طرح انتخاب شود که موانعی مانند بافت فرسوده در آن وجود نداشته باشد.

شاهیوندی با بیان اینکه شهر اصفهان ظرفیت تبدیل به شهر دوستدار سالمند و تبدیل کردن ضعف‌ها و تهدید‌ها به فرصت را دارد، درباره اهداف این طرح گفت: افزایش مشارکت سالمندان در فعالیت‌های جامعه مهم‌ترین هدف این طرح است.

وی شناسایی مشکلات، چالش‌ها و اولویت‌‌های شهر اصفهان از طریق ارزیابی را نخستین گام تبدیل اصفهان به شهر دوستدار سالمند دانست. برای اجرای این طرح 5 کارگروه تخصصی شهرسازی و طراحی، حمل و نقل و ترافیک، مسکن، بهداشت و سلامت، اجتماعی و فرهنگی تشکیل شده است.

به گفته مجری طرح شهر دوستدار سالمند در اصفهان، سال 1410 که دگردیسی جمعیتی در ایران اتفاق می‌افتد، به عنوان افق چشم‌انداز شهر دوستدار سالمند در اصفهان تعریف شده است.

تدوین برنامه میان‌مدت 6 ساله بر اساس افق 1404، برنامه‌ریزی و انتخاب 2 محله پایلوت مصنوعی، مطالعه و انتخاب پهنه گردشگرپذیر برای ایجاد شهر دوستدار گردشگر سالمند، اجرای 6 برنامه یک ساله از سال 1399، 2 سال نظارت بر پروژه و بازنگری برنامه‌ها را مراحل اجرای پروژه شهر دوستدار سالمند در شهر اصفهان دانست.