استفاده از 322 بار کتابت طی37 صیغه در قرآن کریم

خبرگزاری شبستان// گیلان

(( اقرا باسم ربّک الّذی خلق * خلق الإنسان من علق * إقراوربّک الاًکرم* الّذی علّم بالقلم*))

«بخوان به نام پرور‌دگارت که جهان را آفرید. همان خدایی که انسان را از خون بسته به وجود آورد. بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است. همان پروردگاری که به وسیله قلم تعلیم داد.

بدین ترتیب نقطه آغاز رسالت و دعوت اسلامی بر مبنای خواندن و مطالعه شکل گرفت و اعجاز اسلام، قرآن و راه رسیدن به آن مطالعه و تدبر در آن بود.

اهمیت مطالعه در اسلام

تاریخ هیچ تمدنی خالی از کتاب و کتابت نبوده‌است، همه فرهنگ‌ها با کتاب آغاز می‌شوند و با کتاب رشد می‌کنند. در این میان آیین مقدس اسلام بیشترین بهره را از کتاب برده‌ است، چرا که پیامبر عظیم‌الشأن اسلام رسالتش را با فرمان «خواندن» از سوی خداوند آغاز می‌کند و در همین فرهنگ مقدس است که خداوند منان به قلم سوگند یاد می‌کند و معجزه‌ آخرین فرستاده‌اش را یک کتاب قرار داده‌ است. در اهمیت نقش کتاب در تکامل جوامع انسانی همین بس که تمام ادیان آسمانی و بزرگان تاریخ بشری از طریق کتاب جاودانه مانده‌اند.

اسلام، آغاز رسالت قرآنی‌اش را با قلم آغاز می‌کند و ارزشی که قلم و تعلیم و تربیت در قرآن دارد بر کسی پوشیده نیست‌. در بعضی از روایات و احادیث از کتابخانه به عنوان بوستان نام برده شده و توصیه شده است که علم را با نوشتن و کتابت در بند کنید و زیباترین تعبیر‌، اطلاق عنوان کتاب به قرآن است.« والکتاب المبین » و این تعبیر نشانگر ارزش و اهمیت کتاب و نوشتار است.

ارزش خواندن و مطالعه در صدر اسلام به حدی بود که در پایان جنگ بدر که تعداد زیادی از مشرکین به اسارت مسلمانان در آمدند، اعلام شد که هریک از مشرکین اگر فدیه بپردازد یا به 10 نفر از مسلمانان سواد خواندن و نوشتن را بیاموزد آزاد خواهد شد. از اهمیت علم و مطالعه در اسلام، آن هم بدترین شرایط جنگ خبر می‌دهد، تا آن جا که اسلام سواد و مطالعه را با مصالح کلی خود حتی در شرایط جنگی یکی می‌داند.

در طول تاریخ نیز همواره توصیه علما و بزرگان علم و ادب بر اهمیت کتاب و مطالعه بوده است. در دین اسلام نیز توجه ویژه‌ای به این مساله شده و احادیث فراوانی از پیامبر و ائمه اطهار(ع) در این رابطه نقل شده که حاکی از اهمیت این مساله در نزد آنان است.

خداوند می‌فرماید: (هل یستوی الّذین یعلمون والّذین لا یعلمون)رعد:9
«بگو آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند، مساوی اند!»
این حکم شامل کسانی نیز می شود که به بهانه عبادت، مطالعه و راه علم آموزی را کنار نهاده‌اند، تا به گمان خود از راه کسب ثواب به سعادت برسند، اما پیامبر(ص) می‌فرماید: «برتری عالم بر عابد مانند برتری من بر کم ترین شماست.»

نقش کتاب در آموزه های اسلامی

موضوع کتاب و کتابت در رشد حیات اجتماعی تأثیر به سزایی دارد. روح یک جامعه در پرتو این مهم بارور می شود و به همین دلیل میراث فرهنگی و تمدن اسلامی همیشه مملو از کتاب های بزرگانی است که افتخار جامعه بشری بوده و همه همت اولیای دین اسلام بر این بوده است که بندگان خدا را به سوی روشنایی کتاب رهنمون شوند. چنانکه کلام الهی با توجه به قلم آغاز شده: (علم بالقلم) و در جایی دیگر می فرماید: (ن و القلم و ما یسطرون)

دانش اندوزی و کتابخوانی در اسلام از جایگاه والا و شأن عالی برخوردار است. روایت‏های گوناگونی از پیامبر خدا و ائمه معصومین(ع)، موجود است که پیروان دین مبین اسلام را به دانش ورزی و کتاب خوانی توصیه و سفارش فرموده‏اند. پیشوایان دینی ما هم مسلمانان را به حفظ و نگهداری کتاب‏ها توصیه فرموده و از این رهگذر، اهمیت فرهنگ مکتوب را به مردم یادآور شده‏اند.

از جمله در حدیثی می‏خوانیم که امام حسن مجتبی(ع) فرزندان و برادرزادگان خود را جمع کرد و درباره حفظ دانش و نوشتن آن، چنین سفارش فرمود: «شما کوچک‏ترهای قوم هستید و به زودی بزرگان قوم خواهید شد. پس دانش بیاموزید. هر کس از شما نتواند علم را حفظ کند و به خاطر بسپارد، آن را بنویسد و در خانه‏اش قرار دهد».

کتاب، کانون پر طراوت و شاداب اندیشمندان و اهالی معرفت است. همانگونه که در باغ و بوستان، خاطر آدمی شاد و پر نشاط می‏شود، سفر به بوستان کتاب و مطالعه ژرف آن نیز مشام جان را شاداب و خرم می‏سازد. آدمی وقتی به مطالعه می‏پردازد، احساس نشاط می‏کند و روحش بالنده می‏شود؛ لذا می‏توان گفت که هیچ میراثی، سودمندتر و باارزش‏تر از کتاب نیست؛ زیرا کتاب، مایه آرامش روحی انسان است و به او حکمت‏های جان پرور می‏آموزد و ایمان و اطمینان را به قلب وی هدیه می‏کند. بر همین مبناست که در احادیث اسلامی، از کتاب، به عنوان بوستان دانشمندان یاد شده و همدم و سخن گویی شایسته به شمار آمده است. از جمله، امام علی(ع) در این باره چنین فرمود: «کتاب، بستان‏های عالمان و دانشمندان است.»

امام صادق(ع) می‏فرماید: «کتاب‏های‏تان را خوب نگهدارید که در آینده به آنها نیاز خواهید داشت.»
مولا امیر المومنین(ع) می فرماید: "کسی که با کتابها آرامش می یابد هرگز آسایش از او سلب نمی شود."
سفارش امام حسن(ع): کتاب وسیله‏ای است که دانش بشری به مدد آن از تباه شدن مصون می‏ماند و به آیندگان منتقل می‏شود.

در قرآن کریم 322بار کتابت در 37صیغه مختلف به کار رفته است.

رهبر معظم انقلاب درباره وضعیت کتاب و کتاب‏خوانی در کشور، دردِ دل‏ها و رهنمودهایی دارد که راه‏گشا و شنیدنی است. ایشان در این زمینه می‏فرمایند:

«من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می‏افتم، قلبا غمگین و متأسف می‏شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلاً ده برابر این میزان، رواج و توسعه و حضور داشته باشد. اگر به دلیل پرچمداری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید، این معنا صدق می‏کند، چون اسلام به کتاب خواندن و نوشتن، خیلی اهمیت می‏دهد. اگر هر منصفی به بیانات نبی مکرم اسلام و ائمه (ع) و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتاب خوانی دعوت می‏کردند و فرا می‏خواندند، همه افسانه‏ها از ذهنش شسته خواهد شد»

پایان پیام/