خبرگزاری شبستان_ اهواز، معصومه صالحی: تابستان به پایان خود رسید در حالی که همچنان می‌بینیم جنگل‌های خوزستان حال و روز خوشی ندارند، حریق به جان آنها افتاده و هر روز افروختن شراره‌های آتش در برخی مناطق استان برسر زبان‌ها می‌افتد.
هر سال آتش‌سوزی جنگل‌های خوزستان در نیمه دوم خرداد بیش از دیگر ماه‌های سال خبر ساز می‌شد اما امسال از نیمه دوم فروردین شاهد وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده در نقاط مختلف استان بودیم که این آتش‌سوزی‌ها همچنان ادامه دارد.
شدت و تعدد فقرات آتش‌سوزی امسال بیشتر شده است و تابستان امسال روزی نبود که آتش‌سوزی جنگل‌های خوزستان خبرساز نشود.
مردادماه امسال بود که مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان از وقوع 18 فقره آتش‌سوزی تنها طی 48 ساعت در مراتع و جنگل‌های 6 شهرستان خبر داد، خبری که شاید این سال‌ها با توجه به رشد آتش‌سوزی جنگل‌ها برای متولیان این حوزه و حتی فعالان محیط زیست تازگی نداشت اما موجی از نگرانی‌ها و انتقادها از سوی شهروندان به این موضوع وارد کرد.
خوزستان پیشرو در حریق جنگل
خوزستان در بسیاری از آمارها در کشور پیشرو است که البته بحث آتش‌سوزی و حریق در جنگل‌ها و مراتع نیز از آن جمله است؛ در سال 96 بحران آتش‌سوزی در این استان رکورد زد و آتش‌سوزی در بیش از پنج هزار هکتار از مراتع و جنگل‌های خوزستان 50 درصد آتش سوزی جنگل‌های کشور را رقم زد.
به گفته علیرضا جمشیدیان در این سال 163 فقره آتش‌سوزی به جان جنگل‌های خوزستان افتاد، که این تعداد خسارت فراوانی را به محیط زیست وارد و بیش از سه هزار و 283 هکتار از عرصه جنگل‌های بلوط را خاکستر کرد.
مدیرکل منابع طبیعی خوزستان اگرچه از کاهش وقع آتش‌سوزی در سال 97 به کمتر از 86 فقره و 486 هکتار از عرصه جنگل‌های بلوط خبر می‌دهد، اما از نیمه فروردین امسال حریق جنگل‌ها در استان شروع و تاکنون بیش از 550 هکتار از مناطق حفاظت شده محیط زیست دچار آتش‌سوزی شده‌اند.
به گفته سید عادل مولاد، معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان، عمده این حریق‌ها در مناطق جنگلی زاگرس بوده که ۴۰ درصد باعث آسیب رسیدن به درختان و مابقی تخریب مراتع شده است.
از سویی سید مصطفی مرعشی بر اساس آمار میانگین چند سال گذشته عنوان می‌کند: ۲۰ درصد آتش‌سوزی منابع طبیعی کشور در خوزستان رخ می‌دهد و تا پایان تیر ماه بیش از 2 هزار هکتار از مراتع و جنگل‌های خوزستان دچار آتش‌سوزی شده‌اند.
به گفته مدیر گروه بلایای طبیعی و حریق اداره‌کل مدیریت بحران استانداری خوزستان حدود ۷۰ درصد حریق منابع طبیعی در مراتع و۳۰ درصد در جنگل‌ها رخ می‌دهد.
ایذه و بهبهان رکورد دار شراره های آتش
از مساحت ۶.۴ میلیون هکتاری خوزستان بیش از ۴.۵ میلیون هکتار را زمین‌های ملی تشکیل می‌دهد که بیش از یک میلیون هکتار از آن جنگل، ۲.۵ میلیون هکتار مرتع و بقیه بیابان و بیشه‌زار هستند.
جنگل‌های طبیعی زاگرس با ۹۰۰ هزار هکتار وسعت در شمال و شمال شرق خوزستان قرار دارد که بخشی از آن تحت نظارت اداره‌کل منابع طبیعی و بخشی نیز به عنوان مناطق حفاظت شده تحت پوشش اداره‌کل حفاظت محیط زیست است.
اما بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، از ابتدای امسال تاکنون بیشترین میزان آتش‌سوزی جنگل‌ها در استان خوزستان و در شهرستان‌های ایذه و بهبهان ثبت شده است.
علیرضا جمشیدیان با تایید این موضوع در خصوص دلایل آن می‌گوید: در سال زراعی جاری با بارندگی بسیار مناسبی که در سطح استان داشتیم ارتفاع علف در مراتع و جنگل به بیش از 80 سانتیمتر رسیده و با ورود به ماه‌های گرم سال این علف ها خشک و بسیار مستعد آتش سوزی شدند .
مدیرکل منابع طبیعی خوزستان از ثبت ۷۱ فقره آتش‌سوزی در سه ماهه نخست سال در مراتع خوزستان خبر می‌دهد و می‌افزاید: این تعداد آتش‌سوزی تا قبل از تابستان در خوزستان سابقه نداشته است.
این در حالی است که عنوان می‌شود 80 درصد آتش سوزی‌ها در خوزستان توسط عامل انسانی و با دلایلی همچون تصرف اراضی، سوزاندن کاه و کلش مزارع و بی‌توجهی گردشگران و رهگذران به محیط زیست است.
همچنین بخش اندکی از آتش‌سوزی‌ها به دلیل عوامل طبیعی و یا رها کردن پت (بطری های پلاستیکی) و شیشه در طبیعت بوده که به دلیل گرمای شدید هوا و تابش نور آفتاب همانند عدسی عمل کرده و باعث آتش سوزی می‌شود.
امکاناتی که وجود ندارد
جالب است بدانیم؛ بر اساس آمارهای ارائه شده، سالانه ۳۲۰ میلیارد تومان خسارت به جنگل‌ها وارد می‌شود اما برای حفظ و نگهداری آنها بودجه مناسبی تخصیص داده نمی‌شود.
در استان خوزستان با داشتن منابع بزرگ طبیعی و داشتن مراتع و بیشه‌زارهای فراوان و از سویی آمار آتش سوزی‌های گسترده، اما یک هواپیمای آبپاش برای خاموش کردن آتش وجود ندارد.
در این راستا سید مصطفی مرعشی از کمبود امکانات اطفای حریق در استان خبر می‌دهد و می‌گوید: در زمان آتش‌سوزی، بالگرد موردنیاز استان بعد از هماهنگی باید از کرمانشاه و یا تهران اعزام شود که این اقدام چند ساعت طول می‌کشد و البته این مدت زمان باعث گسترش آتش‌سوزی خواهد شد.
مدیر گروه بلایای طبیعی و حریق اداره کل مدیریت بحران استانداری خوزستان ادامه می‌دهد: از سوی دیگر پرواز بالگرد و هواپیمای آبپاش، محدودیت زمانی دارد و از ساعت ۱۸ به بعد امکان پرواز نیست، به همین دلیل برای مناطق کوهستانی نیاز به خودروهای مخصوص اطفای حریق در مناطق صعب العبور ضروری است.
همچنین عادل مولا مهمترین مشکل در زمان آتش‌سوزی جنگل‌ها را دشواری انتقال امکانات آتش نشانی می‌داند.
به گفته معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان هلیکوپتری وزارت دفاع برای اعزام بالگرد به توافق رسیده‌اند اما این بالگردها تنها می‌تواند نیروی انسانی آتش نشان را به منطقه منتقل کند، این در حالی است که بزرگترین مشکل عدم وجود بالگرد آبپاش است.
وی همچنین با اشاره به کمبود تجهیزات انفرادی تصریح می‌کند: امسال به دلیل کاهش اعتبارات نتوانستیم امکانات انفرادی کافی تهیه و یا آنها را به‌روز کنیم.
صدای اعتراض اینبار از تریبون نماز جمعه
تابستان امسال چندین آتش سوزی در جنگل‌های مال آقا، پتک و ابوالعباس شهرستان باغملک اتفاق افتاد و خسارت بسیاری به پوشش گیاهی و درختان بلوط منطقه وارد کرد.
آتش‌سوزی در جنگل نخودکار شهرستان باغملک که از سه‌شنبه 12 شهریور آغاز و به دلیل گستردگی و صعب‌العبور بودن مناطق درگیر حادثه، مهار آن تا 16 شهریور طول کشید، این بار باعث اعتراض امام جمعه این شهرستان در تریبون نماز جمعه شد.
حجت الاسلام سید علی هاشمی نژاد خواستار توجه مسئولان به مقوله آتش سوزی در جنگل های باغملک شد و گفت: جنگل های چند هزار ساله باغملک به صورت مظلومانه و دردآوری در حال سوختن هستند و مسئولان اقدام شایسته و لازم را نمی‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه جنگل های چند هزار ساله باغملک در حکم ریه های تنفسی خوزستان عمل می‌کنند، خواستار توجه مسئولان استان به حفظ این میراث طبیعی شد.
همچنین دیگر مسئولان محلی با اشاره به حجم بسیار زیاد این آتش سوزی‌ها برای پیشگیری از گسترش و آسیب بیشتر به جنگل‌ها و عرصه‌های منابع ملی از کلیه دوستداران محیط زیست، منابع طبیعی، نیروی مقاومت بسیج، هلال احمر، دهیاران و شوراهای محلی استمداد کردند.
و این در حالی است که بهمن ماه پارسال تشکل های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی خوزستان، طی بیانیه‌ای خواستار تدوین برنامه جامع ملی نجات‌بخشی برای نجات جنگل‌های بلوط زاگرس از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط زیست کشور شد که تاکنون نتیجه‌ای نداده است.
باز هم جای خالی فرهنگ
در حالی که در استان خوزستان هیچ مطالعه جامعی در زمینه آتش سوزی جنگل‌ها و منابع طبیعی انجام نشده بر لزوم آموزش و فرهنگسازی در زمینه حفاظت از جنگل ها تاکید می‌شود.
در بسیاری از کشورها روشن کردن آتش در جنگل جرم است، اما در ایران این مساله ضمانت اجرایی ندارد، همچنین رواج مصرف زغال به ویژه زغال بلوط و جمع‌آوری میوه‌های این درختان به عنوان خوراک دام، نشانه بی‌توجهی جامعه به ویژه مردم محلی به حفظ جنگل‌هاست، این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته مردم هستند که اجازه قطع درختان را نمی‌دهند.
احمد رضا عبداللهی بی‌احتیاطی گردشگران را یکی از عوامل آتش گرفتن جنگل‌ها می‌داند و می‌گوید: در برخی از جنگل‌ها به جای گذاشتن پسماندهایی مانند شیشه و پلاستیک، به دلیل انعکاس نور خورشید، سبب آتش‌سوزی می‌شود.
کارشناس محیط زیست می‌گوید: باید با فرهنگسازی و آموزش، حلقه حفاظت از جنگل‌ها را وسیع کرد تا کمتر با این بحران روبه‌رو شویم.
وی همچنین درباره علت آتش زدن جنگل‌ها و مراتع به صورت عمدی می‌گوید: پوشش گیاهی اکثر جنگل‌های خوزستان علف است به همین دلیل برخی از افراد به خاطر چراگاه با هم درگیر می‌شوند و به قصد ضرر زدن به طرف دیگر دعوا جنگل‌ها را به آتش می‌کشند.
حکایت همچنان باقیست
آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های منطقه کَپُک ایذه در 29 شهریور ماه که یک روز بعد 30 شهریور با کمک نیروهای مردمی خاموش شد، نشان از ادامه آتش‌سوزی جنگل‌ها حتی با وجود پایان فصل تابستان دارد.
این پایان ماجرا نیست؛ آتش‌سوزی بخش مهمی از اکوسیستم خوزستان را به مخاطره انداخته است، بر اساس ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، هر کس در جنگل عمدا آتش‌سوزی ایجاد کند، به حبس از سه ماه تا 10 سال محکوم خواهد شد، اما این قانون چه اندازه ضمانت اجرایی دارد و آیا برای بازدارندگی کافی است؟
در این میان سهم متولیان حوزه محیط زیست و منابع طبیعی چه اندازه ادا شده آنجا که در مناطق مختلف گردشگری تا کیلومترها سطل زباله‌ای دیده نمی‌شود و آموزش‌ها برای کشاورزان در راستای جلوگیری از آتش‌سوزی مزارع و مراتع حین سوزاندن کاه و کلش کم‌رنگ بوده است.
و پررنگ تر از همیشه سهم جنگل‌ها از تخصیص بودجه و تجهیزات اطفای حریق چه زمان در دستور کار دولت قرار خواهد گرفت؟
نظر شما