خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: حوزه‌های علمیه مهد ترویج معارف ناب دینی، اخلاق، معنویت و اندیشه‌ورزی محسوب می شوند که در صورت حرکت در مسیر اهداف عالیه خود می توانند نقش بسزایی در پیشبرد اهداف جامعه و کشور داشته باشند، علاوه بر این، نقطه مرکزی در شناخت تحولات پیش رو برای حوزه‌های علمیه خاستگاه و ماموریت آنها است و اتفاقی که باید بیفتد یا در شرف افتادن است اینکه حوزه‌های علمیه ماموریت‌شان علاوه بر شناخت و ابلاغ دین باید به سطح اقامه دین ارتقا یابد و وارد شدن حوزه های علمیه و مشارکت در اقامه اجتماعی دین الزامات نوینی را به نظام آموزشی و پژوهشی و تبلیغی حوزه القا می کند یعنی باید توانمندی های جدیدی را در طلاب در آینده شاهد باشیم.»
این جملات بخش هایی از مباحث حجت الاسلام «علیرضا پیروزمند»، عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم است که به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید در حوزه های علمیه و بررسی نقش آنها در گام دوم انقلاب با شبستان در میان گذاشته است. در ادامه مشروح نظرات وی را می خوانید:
با توجه به اینکه در آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه قرار گرفته‌ایم، به نظرتان الزامات یک حوزه انقلابی چیست؟
حوزه‌های علمیه به عنوان یکی از مهمترین ارکان فرهنگی و علمی کشور نقش تعیین کننده‌ای در پیشبرد اهداف کشور داشته و دارند و به هر میزان که خود را با نیازمندی‌ها و اهداف انقلاب اسلامی هماهنگ‌تر کنند، طبیعتاً منشا تاثیر بیشتری خواهند شد چنانچه در طول تاریخ تشیع، حوزه های علمیه همواره متناسب با نیازهای سیاسی و فرهنگی عصر منطبق بوده و پیشگاهی خود را در کمک به جامعه مومنین حفظ کرده اند، البته امروز سرعت تحولات در دنیای معاصر افزایش یافته است، علاوه بر این، انقلاب اسلامی سطح نیازمندی به دین را در افق جدیدی که افق تمدن‌سازی است ارتقا داده و انضمام این دو به یکدیگر باعث شده که نیاز به سرعتِ تحولات در حوزه علمیه افزایش یابد، البته در طول ادوار گذشته بعد از انقلاب اسلامی حوزه علمیه دستخوش تغییراتی شده و مدیران وقت سعی کردند که خود را با شرایط جدید تطبیق دهند.
در این میان تخصصی شدن دروس و منطبق شدن نظام آموزشی، تقویت بخش پژوهش در حوزه های علمیه در کنار گسترش کمّی، هرچند ناکافی حوزه های علمیه مجموعه ای از اتفاقات بود که طی این سالیان رخ داد و همچنین آشنایی بخشی از حوزویان با علوم دانشگاهی که در مجموع افق گشایی های جدیدی را فراروی حوزه ها قرار داده است.
اما نکته ای که می خواهم در تکمیل مباحث مطرح کنم اینکه نقطه مرکزی در شناخت تحولات پیش رو برای حوزه‌های علمیه خواستگاه و ماموریت آنهاست و اتفاقی که باید بیفتد یا در شرف افتادن هست اینکه حوزه‌های علمیه ماموریت‌شان علاوه بر شناخت و ابلاغ دین باید به سطح اقامه دین ارتقا یابد و وارد شدن حوزه های علمیه و مشارکت در اقامه اجتماعی دین الزامات نوینی را به نظام آموزشی و پژوهشی و تبلیغی حوزه القا می کند و باید توانمندی های جدیدی را در طلاب در آینده شاهد باشیم.
مقصود از اقامه دین آن هم از سوی حوزه که خود عهده‌دار امر ترویج دین است، چیست؟
وقتی صحبت از اقامه می کنیم یعنی فرد علم هم اگر دارد علم او علم اقامه دین باشد، اقامه دین به هیچ وجه نمی تواند از جامعه‌سازی و تمدن‌سازی گسسته باشد، در نتیجه دانشی که یک حوزوی پیدا می‌کند باید دانشی باشد که بتواند امتداد معارف دین در سطح سیاست‌گذاری‌ها و قانون‌گذاری‌ها و ساختارسازی‌ها را تعقیب و دنبال کند، البته مقصود این نیست که قرار است طلاب حوزه های علمیه مسئولیت همه بخش های علمی و اجرایی کشور را به دوش بکشند اما معنایش آن است که حوزه های علمیه باید اسلامیت نظام را در همه سطوح مراقبت، هدایت و نظارت کنند.
تحقق این هدف در گرو چیست؟
این مستلزم آن است که دانش و مهارت لازم را پیدا کنند. لذا حوزه انقلابی حوزه ای نیست که صرفا حضور سیاسی در صحنه های سیاسی حرکتِ انقلاب داشته باشد، از موضع گیری در برابر مستبدان خارجی گرفته تا موضع گیری در برابر منافقان و فتنه گران داخلی و خارجی نیز شرط لازم است و یک طلبه انقلابی به تعبیر امام خمینی(ره) باید سیاست مداران را بشناسد.
اما افزون بر آن حوزه انقلابی باید بتواند در مراحل پیشبرد انقلاب که الان مرحله دولت‌سازی است و بعد از آن کشورسازی اسلامی است نقش خود را ایفا کند.
جایگاه تحول در علوم انسانی اسلامی در نیل به این مهم چیست؟
اساسا حوزه ها در بحث تحول و اسلامی سازی علوم انسانی باید نقش و جایگاه خود را پیدا کرده باشند، همه این مشارکت ها در صورتی اتفاق می افتد که عقبه علمی حوزه‌های علمیه در ارتباط با منابع اسلامی به ویژه وحی، کمیت و کیفیت استنباطات فقهی متناسب با نیازها ارتقا پیدا کند. منظور از ارتقا این است که باید فهم قاعده‌مند و قابل اعتبار و استناد به دین، ناظر به حکومت و تمدن سازی در مرحله بلوغ حوزه‌های علمیه اتفاق بیفتد.
حوزه های علمیه در تبیین بیانیه گام دوم انقلاب و تحقق آن چه نقشی دارند؟
این مساله چند بُعد دارد. یک بخش از محورهای بیانیه ناظر بر ارزیابی وضعیت گذشته و حال فرآیند انقلاب است و یک بخش ناظر به تعیین راهبردهایی برای حرکت آینده که در هر دو بخش حوزه های علمیه می‌توانند نقش‌آفرین باشند. مقام معظم رهبری در این بیانیه از قوت ها و ضعف ها یاد کردند. حوزه های علمیه می توانند در تدوین و مستندسازی این محورها مشارکت داشته باشد.
موارد مطرح شده در بیانیه، اساسی و تعیین کننده است و باید مستندسازی شود. رهبری در این بیانیه دستاوردهایی برای حرکت انقلاب بیان و بعد مقایسه کردند که انقلاب نسبت به سایر انقلاب ها پیشرفت بیشتری داشته است، این مقایسه باید به شکل مستند بررسی شود که البته کار حوزویان نیست اما حوزه می تواند مشارکت کند.
محور بعدی بحث آینده گام دوم است که برخی محورهای مطرح شده در آن به صورت مستقیم تری با حوزه‌های علمیه مرتبط است مثل بحث اخلاق و معنویت و بحث سبک زندگی. طبیعتا انتظار می‌رود که در این محورها حوزه ها میدان داری مستقیم تری داشته باشند و پیشرو در تبیین این باشند که اگر می گوییم اخلاق و معنویت تبیین شود یعنی چه. این موارد باید به شرایط امروز تطبیق داده شود.
نظر شما