تبلور شور حسینی در آئین های عاشورایی مردم بام ایران

خبرگزاری شبستان – چهارمحال و بختیاری: با وجود گذشت یک هزار و 400 سال از واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفایش اما هنوز شیعیان جهان عزادار این واقعه هستند و هرچه می گذرد فرهنگ عاشورا گسترده تر می شود و آئین های عزاداری در ایران و جهان باشکوه و عظمت بیشتری برگزار می شود.

در ایران اسلامی آئین های عزاداری به فراخور فرهنگ و شیوه های مرسوم هر منطقه و استانی متفاوت است و از دیرباز همواره در قالب هیئت های مذهبی و راه اندازی دسته جات اجرا می شده است.

مردم این استان عقیده خاصی به گرامیداشت حماسه کربلا و حماسه آفرینی های این حادثه بی نظیر تاریخ اسلام و جهان در ایام سال دارند اما در ماه های محرم و صفر این عقیده بروز و ظهور بیشتری دارد.

مراسم های معمول در چهارمحال و بختیاری همانند دیگر نقاط کشور قبل از شروع این ماه با سیاهپوش کردن مساجد، حسینیه ها، بازار و میادین مختلف شهر آغاز می شود و در دهه نخست ماه محرم شب ها مراسم سخنرانی و مرثیه سرایی در نقاط مختلف استان برگزار می شود؛ اما اوج آئین های مردم این استان همزمان با عاشورای حسینی است.

بابک زمانی پور در همین رابطه گفت: از قرن 9 هجری قمری و در دوره تیموریان اسنادی موجود است که نشان می دهد مردم استان از این تاریخ اندیشه های شیعی خود را در قالب ادبیات منظوم متبلور می کردند که نمونه شاخص آن اشعار محمد مقبل قهفرخی شاعر شیعی این دوره است که مرثیه ای در بیان حادثه عاشورا سروده است.

این پژوهشگر تاریخ در چهارمحال و بختیاری همچنین به سقاخانه های برجای مانده از گذشته در شهرهای مختلف استان اشاره کرد و افزود: این سقاخانه ها به نام و یاد حضرت عباس (ع) علمدار کربلا نامگذاری شده و دلیل دیگری بر ارادت مردم استان به فرهنگ شیعی است.

وی تصریح کرد: این ارادت مردم استان به مکتب شیعه سبب شکل گیری آئین ها و رسم های مختلفی شده که بسیاری از آن ها تا امروز تداوم دارد و با شکوه و عظمت خاصی از سوی مردم برگزار می شود.

به گفته زمانی پور پرداختن به هنر شبیه خوانی، تعزیه خوانی، راه اندازی کاروان های عزاداری، پخت نذری و سرکشی به مزار گذشتگان از دست رفته از جمله آداب به هم پیوسته ای است که پیرامون گرامیداشت حماسه عاشورا در استان شکل گرفته و تاکنون نیز ادامه دارد.

اما از آئین های عاشورایی شکل گرفته در استان، تاکنون پنج آئین به عنوان میراث معنوی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

این آیین ها شامل «فروبردن علم در قدمگاه گرداب بن»، «مراسم آقا سلام در شهر بن»، «مراسم خیمه سوزان و تعزیه حضرت قاسم (ع) در شهر طاقانک» و «آیین چاق چاقو در شهر سامان و سورشجان» است.

مراحل تکمیل پرونده و ثبت ملی این آیین ها از سال 85 تاکنون انجام شده است.

فروبردن علم در قدمگاه گرداب بن و گل زنی

از جمله این آئین ها، رسم «گل زنی» و «فرو بردن علم در قدمگاه گرداب بن» و «آقا سلام» است که هرساله در صبح روز عاشورا و پیش از طلوع آفتاب از سوی هیئت های عزاداری شهر بن انجام می شود، در این مراسم تعداد زیادی علم عزاداری امام حسین (ع) به حاشیه گرداب حمل می شوند و عزاداران علم ها را سه بار با نوای «یا علی» و «حیدر حیدر» در داخل آب فرو می کنند.

مراسم گل زنی را اکثر افراد حاضر در مراسم عزاداری روز عاشورا در شهر بن انجام می دهند و زنان نیز بر روی چادر و روسری خود گل می زنند و به نوحه سرایی می پردازند.

خیمه سوزان طاقانک

آئین خیمه سوزان طاقانک نیز از دیگر آئین های عاشورایی این استان که در روز عاشورا برگزار می شود.

تشییع نمادین پیکر شهدای کربلا، حرکت کاروان نمادین امام حسین (ع)، قربانی کردن گوسفند در جلوی هیئت های عزاداری، نواختن نی، ساز و دهل و حمل علم از جمله برنامه هایی است که در این روز انجام می شود.

پس از اجرای تعزیه و عبور کاروان نمادین امام حسین (ع)، خیمه های نذر شده به آتش کشیده می شوند.

راه اندازی کاروان های نمادین، بازسازی صحنه های جانسوز کربلا، مجالس سخنرانی با هدف تبیین اهداف واقعه کربلا و قیام امام حسین (ع)، ساماندهی هیئت مذهبی، اجرای مجالس روضه خوانی، نوحه خوانی، تعزیه خوانی، زنجیرزنی و سینه زنی و طبخ و توزیع غذاهای نذری از جمله آش و حلیم از دیگر آیین های عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) در مناطق مختلف چهارمحال و بختیاری است.