خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- مریم داوری: پژوهش روشی هوشمندانه و خلاقانه برای دستیابی به بهترین راه حل و نتیجه است. پژوهشگر با نگاهی دقیق و موشکافانه زوایای متفاوت و مختلفی از مساله را نمایان می کند. رویکرد پژوهش محور در هر جامعه ای نقش مهمی در توسعه و پیشرفت آن جامعه دارد اما آنچه اهمیت پژوهش را دو چندان می کند، به کار بستن نتایج حاصل از پژوهش است.گفتگویی پیرامون پژوهش و ضرورت استفاده از پژوهشها در نهادها و دستگاه های اجرایی با «محمد سلگی»، رییس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ترتیب دادیم که قسمت دوم آن بدین شرح است:
چه راهکارهایی را برای رفع مشکلات پژوهشی و اجرایی شدن پژوهشها پیشنهاد می کنید؟
در گام اول باید بپذیریم که یک مساله ای هست و باید اتفاق نظر داشته باشیم . ما در خیلی از مسایل با هم اتفاق نظر نداریم که این مساله، مساله است. می گوییم این، مساله نیست بلکه مساله ذهنی شماست، درگیری ذهنی شماست و یا هر چیز دیگر . این البته خوش بینانه است چون برخی مواقع می گویند تحریکت کردند. برخی اوقات می گویند این شعارهای دیگران است و یا تشویش اذهان است. فرض بر این است که پذیرفتیم و حتی در صلاحیت محقق هم شک نکردیم، گام دوم راهکار است. راهکار مساله را می پذیری یا نمی پذیری؟جامعه ما باید این دوره و مسیرها را طی کند. یعنی باید روی مسایل کشور وفاق داشته باشیم. چون بحث ما در پژوهشگاه ، فرهنگی و اجتماعی است. ما راجع به مسایل فرهنگی و اجتماعی باید وفاق داشته باشیم و بگوییم که اینها مسایل ماست. مثلا 10 مساله داریم. بعد بگوییم این راهکارهای درست برای این مسایل است. این راهکارها را قبول داریم. گام سوم نحوه استفاده از این راهکارها برای عبور و برون رفت از این بحران است. در واقع گام سوم اراده دستگاه های اجرایی ، دولت و نهادهای ذی ربط را می طلبد. اینکه ما آنها را پای کار بیاوریم ، خارج از قدرت ماست ولی دولت هم اراده دارد و هم علاقمند است.
دولت و نهادها و موسسات مختلف تا چه حد متقاضی تحقیق در مورد مسایل جامعه هستند؟
دولت در خیلی از زمینه ها به ما سفارش می دهد. به ما می گوید فلان کار را انجام دهید و نتایج را به ما بگویید چون خود دولت متقاضی است. الان چند پروژه داریم که به ما سفارش داده شده که انجام شود. این نشان می دهد که برخی از نهادها هم راغب هستند و امیدوارم که بالاخره از نتایج پژوهش ها استفاده کنند . از همه اینها گذشته، به هر حال ما به عنوان محقق وظیفه مان این است که اطلاعات بدهیم حتی اگر کسی اجرا نکند زیرا ما موظف به تحقیق هستیم.
آیا مواردهایی که نسبت به پژوهش بی توجهی شده و در پی آن آسیبهایی به وجود آمده زیاد است؟
از این موارد وجود دارد. اخیرا در یک سال گذشته یک برگشتی شده به تحقیقات صورت گرفته در قبل از انقلاب و سال های اول انقلاب . می گویند اینکه فلان سال تحقیق شد، توجه نکردیم. ده سال پیش مساله ای گفته شود، توجه نشد . به عنوان مثال سیلی در گرگان آمد و دو دانشجو تحقیق کردند که باید فلان کار انجام شود اما توجه نکردند . تحقیق انجام شده بود اما توجه نشده بود و دیدیم که امسال به خاطر این بی توجهی چه حوادثی در پی بارندگی رخ داد.
با وجود بی توجهی به بسیاری از پژوهشها، آیا باید همچنان به تحقیق و پژوهش ادامه داد؟
به هر حال تحقیقات انجامش لازم است. اگر مساله مرتبط و مربوط باشد و اگر محققی بیاید و تحقیقی را در مورد مساله مبتلا به انجام دهد، درست و شایسته است و اگر انتخاب کند که راهکار هم بدهد، کار درست تری کرده است. اگر محقق راه حل را برای حل مساله به مراکز تصمیم گیری و اجرایی ارایه دهد ، این گام سوم است. بنابراین دیگر فکر کنم ما و سایر مراکز تحقیقی و پژوهشگاه ها با این پروسه داریم به وظایف مان عمل می کنیم. مگر اینکه مساله شان، مساله مرتبط نباشد و کم اهمیت باشد یا فکر کنند مساله ای پر اهمیت است اما در واقع کم اهمیت باشد. در حقیقت، مساله اصل و فرع است . ما گاهی اصل را رها می کنیم به فرعیات می چسبیم. اگر درست تحلیل کرده باشیم و مساله شناسی خوبی کرده باشیم. این پروسه قرین توفیق است حتی اگر کسی به کارهای ما توجه نکرده باشد. ولی بالاخره جا پیدا می کنیم. هر تحقیق درستی که مبتنی بر یک مساله شناسی درست انجام شده باشد و راهکارهای مناسب را ارایه کند قطعا جای خود را در جامعه پیدا می کند.
پس حلقه مفقوده را دولت می تواند نشان دهد چون پژوهشگران زحمت را می کشند و مطالبات باید از سوی سازمانها باشد.
طبیعتا در مطالعات کاربردی که مبتنی بر حل مساله است یک سری تحقیقات هم مبتنی بر حل مساله نیست . تحقیقات می تواند بنیادی باشد ، در مورد مسایل جاری کشور باشد و یا در مورد بحرانها و مشکلات جامعه باشد. به هر حال یک رابطه دوسویه وجود دارد. یک بخش نهادهاست و بخش دیگر مراکز پژوهشی هستند. رفت و آمد و داد و ستد باید بین این مراکز وجود داشته باشد تا تحقیقات به نتیجه مطلوب برسد. اینکه کسی هم توجه نکند به نظرم دلیل نمی شود که محققان تحقیق و پژوهش را رها کنند و کار نکنند.
نظر شما