اعلام نتايج پروژه اندازه‌گیری آلودگی هوا در تونل نیایش

به گزارش خبرگزاری شبستان، به نقل از روابط عمومی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، «حسين شهبازي» گفت: یکی از سوالات مطرح شده در سال های اخیر در زمینه آلودگی هوای شهر تهران، جایگاه و اهمیت خودروهای سواری بنزینی در آلودگی هوای شهر تهران بوده و اینکه اجرای طرح های ترافیکی هدفمند از جمله طرح کاهش در راستای ارتقاي کیفیت هوا تاثیری بر کاهش آلودگی هوای شهر تهران دارد یا خیر؟

سرپرست معاونت فني شركت كنترل كيفيت هواي تهران افزود: شرکت کنترل کیفیت هوا با همکاری دانشگاه صنعتی شریف و آزمایشگاه های معتبر بین المللی، در سال 1397 شروع به انجام مطالعه آلودگی در تونل‌های شهری کرد و این مطالعه با بررسی آلودگی در تونل نیایش شروع شد.در این تحقیق با استقرار سه ایستگاه با تجهیزات پیشرفته در داخل و خارج تونل نیایش،آلودگی هوای داخل و خارج تونلدر یک دوره زمانی یک هفتهای، در اردیبهشت ماه 1397،نمونهبرداریشد. همچنین با استفاده از یک دوربین فیلمبرداری حجم تردد و نوع خودروهای عبوری از تونل ثبت و در نهایت شمارش شد.

آنگونه كه شهبازي گفته، تونلهای شهری یکی از آلوده ترین نقاط از نظر غلظت ذرات معلق در شهرها هستند. با توجه به اینکه تنها منبع تولید آلودگی در تونلهای شهری، خودروها هستند، این محیط ها بستری ایده آل برای انجام مطالعات آلودگی تولیدی خودروها است. به بیان دیگر، با تقریب خوبی تمام ذرات معلق موجود در تونل ناشی از تردد خودروها بودهو سایر منابع صنعتی، کشاورزی و خانگی و .. در تولید این ذرات نقشی ندارند.

بههمین جهت با مطالعه آلودگی هوا در تونل میتوان اطلاعات بسیار ارزشمندی در خصوص ضرایب انتشار آلایندگی خودروها بدست آورد. همچنین با آنالیز جنس و ترکیبات ساختاری ذرات معلق منتشر شده توسط خودروها در تونل میتوان به منشاء تولید ذرات پی برد.بهعنوان مثال با بررسی جنس ذرات میتوان مشخص کرد که کدام دسته از ذرات از اگزوز خودرو خارج شدهاند و کدام دسته از ذرات ناشی از منابع دیگر از جمله سایش لنت ترمز، لاستیک خودرو و .. هستند.

شهبازي تصريح كرد: تونل نیایش یکی از بزرگترین تونلهای شهری ایران، با طول تقریبی 6.7 کیلومتر، است که بزرگراه نیایش را به بزرگراه صدر انتقال میدهد. با توجه به اینکه تردد ناوگان حمل و نقل سنگین در این تونل غیرمجاز است،عمده ذرات معلق نمونه برداری شده ناشی از تردد خودروهای سبک بنزینی است.

سرپرست واحد فني شركت كنترل كيفيت هواي تهران درباره اهداف انجام گفت: تعیین ضریب انتشار ذرات معلق خودروهای سبک سواری در شهر تهران، تعيين اجزا و ترکيبات شيميايي تشکيل دهنده‌ي ذرات معلق منتشر شده توسط خودروهای سبک سواری در شهر تهران و منشایابی منابع اصلی از طریق شناسایی عناصر موجود در ذرات، صحت سنجی سیاهه انتشار شهر تهران و تولید دادهها و اطلاعات ارزشمند در زمینه بروزرسانی سیاهه انتشار شهر تهران و ارزیابی اثربخشی طرحهای ترافیکی هدفمند در زمینه کاهش کاهش آلودگی هوای شهر تهران از جمله طرح کنترل آلودگی هوای شهر (طرح کاهش) بطور كلان در اين پروژه دنبال مي‌شود. با توجه به اینکه تجهیزات مربوط به انجام آنالیزهای شیمیایی این پروژه در کشور موجود نبوده، کلیه آنالیزهای مربوط به ذرات معلق جمعآوری شده در تونل نیایشدر موسسه Paul Scherrer Instituteسوییس و موسسه تحقیقاتیHelmholtz Zentrumدر کشور آلمان انجام گرفت.

شهبازي در بخش مهمي در گزارش اين پروژه تاكيد كرد: نتایج پروژه نشان داد که اولا ضریب انتشار ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون (PM2.5)برای ناوگان خودروهای سواری بنزینی شهر تهران در حدود 16 میلی‌گرم به ازای هر کیلومتر تردد خودرو است. در ثانی، تشخیص نقش پررنگ عناصری نظیر آهن و آنتیموان در ساختار ذرات معلق ناشی از تردد خودروها که منابعی غیراحتراقی داشته و ناشی از عواملی از جمله لنت ترمز است، از دیگر دستاوردهای ارزشمند این تحقیق بوده است. علاوه بر ترمز، ذرات منتشر شده ناشی از فرسایش لاستیک خودرو از منابع اصلی کربن آلی است. هم بالای کربن آلی در انتشارات ناشی از ناوگان سبک بنزینی حمل و نقل تهران را نیز می توان به فرسایش لاستیک خودروها نسبت داد. به عبارت دیگر، سایش لنت ترمز، تایر خودرو و حتی سطح جاده در اثر تردد خودروها نیز از منابع دیگر تولید ذرات معلق در خودروهای سواری است که در اثر افزایش حجم ترافیک و تردد خودروها افزایش پیدا می‌کند.

شهبازي همچنين در بخش ديگري از اين گزارش اعلام كرد:  تاکنون در شهر تهران نقش محوری ترافیک در تولید آلودگی‌های ناشی از عوامل غیر احتراقی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. رانندگی در ترافیک سنگین موجب می‌شود تا رانندگان تهرانی چندین برابر بیشتر از رانندگان سایر مناطق از ترمز استفاده كنند. در نتیجه نقش مخرب ترافیک، نه تنها به عنوان عاملی که منجر به تولید آلاینده‌های ناشی از احتراق می شود، بلکه به عنوان عاملی موثر در تعیین شیوه رانندگی و به تبع آن تولید ذرات معلق ناشی از عوامل غیر احتراقی بسیار برجسته است.  از این روی توجه ویژه به نقش خودروهای سواری در انتشار ذرات معلق و طراحی سیاست های بنیادین در راستای کاهش انتشار این ذرات ضروری به نظر می رسد. روانسازی ترافیک و کاهش استفاده از خودروهای تک سرنشین از راهکارهای اساسی در جهت کاهش انتشار ذرات معلق ناشی از فرآیندهای سایشی در خودروهای سواری و سایر ناوگانهای پر تردد دارد.

شهبازي اظهار كرد: براساس نتایج بدست آمده در پروژه تونل نیایش، در جدیدترین بروز رسانی سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران برای سال مبنای 1396، محاسبات انتشار ناشی از فرآیندهای سایشی خودروها (از جمله سایش لنت ترمز، تایر خودرو و سطح جاده) بصورت جدی مد نظر قرار گرفته و سهم آن از کل ذرات معلق تولیدی در شهر تهران مشخص شد. مقایسه نتایج سیاهه انتشار سال 1396 با نتایج بدست آمده از پروژه تونل نیایش نشان دهنده دقت قابل قبول محاسبات سیاهه انتشار شهر تهران است و سهم خودروهای سواری بنزینی در کل ذرات معلق تولیدی بخش حمل و نقل افزایش قابل ملاحظهای پیدا کرده است. براساس آخرین سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران برای سال 1396، خودروهای سواری شهر تهران از سه طریق موجب تولید و انتشار ذرات معلق به هوای شهر تهران میشوند. بخشی از ذرات از اگزوز خودروهای سواری خارج شده و بخش دیگری ناشی از سایش لنت ترمز، تایر و سطح جاده میباشد. گازهای آلاینده خروجی از اگزوز خودروهای سواری نیز، موجب تشکیل ذرات معلق ثانویه در هوای شهر تهران می شوند. براساس سیاهه انتشار سال 1396 شهر تهران، تولید ذرات احتراقی و سایشی خودروهای سواری به تنهایی سهم 14درصدی در ذرات معلق تولیدی در شهر تهران دارند. علاوه بر آن گازهای آلاینده خروجی از اگزوز خودروهای سواری بنزینی تاثیر مستقیمی در تولید ذرات معلق ثانویه داشته که در جو شکل می گیرند. سهم خودروهای سواری بنزینی در تولید گازهای آلاینده شهر تهران نیز در حدود 38درصد است که نشان می دهد خودروهای سواری بنزینی از مهمترین منابع آلاینده در شهر تهران هستند و کاهش تردد آنها در سطح شهر قطعا باعث کاهش آلودگی هوای شهر تهران خواهد شد.