خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : نگاهی به زندگی قرن اخیر بشر، نکته ای را عیان می کند که آن «بهره کشی بی حد و حصر از کره زمین» است. این بهره کشی تا بدان جا پیش رفته که امروز دیگر جز اندکی کم خرد همچون رئیس جمهور فعلی آمریکا، دیگران به این نتیجه رسیده اند که اقدامات بشر مثال «بر شاخه نشستن و بن بریدن» است.
امروز هیچ یک از منابع و ظزفیت های کره زمین نیست که در راه بهره مندی بیشتر و بیشتر، از دستبرد بشر در امان مانده باشد. از کوه ها و جنگل ها گرفته تا اقیانوس ها و آب و هوا، همگی طعم آسیب هایی جبران ناپذیر فعالیت های انسان را چشیده اند تا در نتیجه آن، بشر نیز طعم تغییرات کنترل ناپذیر اقلیمی، قحطی، خشکسالی، آلودگی هوا و ... را بچشد.
در این میان، تجربه گذشتگان در زیست مسالمت آمیز با زمین، الگویی است که اگر در همه این سال ها بیشتر مورد توجه قرار می گرفت، کار بشر به تلاش برای یافتن کره ای دیگر برای زندگی آیندگان نمی کشید.
در میان تجربیات جهانی، ایران ما خود به تنهایی الگویی برای این زیست مسالمت آمیز با زمین در طول سده های گذشته بوده است. کشوری که حداقل قرن ها با خشکی روبرو بوده اما این کم آبی مانعی بر سر شکل گیری حیات و تمدن های شکوفا نشده است.
نکته جالب این که تمدن های پویا در این سرزمین تنها در مناطق پرآب شکل نگرفته اند، بلکه فلات مرکزی ایران با درصد بالای کم آبی بستر شکل گیری برخی از مهمترین فرهنگ های ملی ایران بوده است. اما از آن جا که ایران در مجموع کشوری نیمه خشک و خشک به حساب می آید، همواره لزوم طراحی روش های کارآمد برای بهره مندی از بیشترین آب ممکن برای کشاورزی، صنعت و زندگی روزمره مردم احساس می شده است. سازه های آبی شوشتر که از دوره ساسانیان تاکنون به جا مانده به تنهایی نشانه ای از اهمیت روش هایی کاربردی برای در کنترل درآوردن آب بدون آسیب رسانی به طبیعت است.
این مهندسی به حدی جدی بوده که حتی خطرات آب –وقتی به شکل سیل درمی آید- هم درنظر گرفته شده است. آب راه های تخت جمشید قرن هاست سیلاب های احتمالی را بدون آسیب رسانی به سازه از خود عبور می دهند.
اما یکی از مهمترین مظاهر مهندسی آب در ایران، قنات های شگفت انگیز فلات مرکزی ایران است. راه هایی زیرزمینی که آب را چندین کیلومتر جابه جا می کرده اند، بدون این که آب در این مسیر طولانی و گرم دچار تبخیر شود.
قنات «زارچ» از مهمترین قنات های فلات مرکزی ایران و با حدود صد کیلومتر طول، در واقع طولانی ترین آن هاست. این قنات که در استان یزد واقع شده دویست و پانزده حلقه دارد که حتی یکی از آن ها زیر مسجد جامع یزد است. عمر این قنات حدود سه هزار سال تخمین زده می شود اما اکنون چندسالی است بخش مهمی از آن خشک شده است. «اوسیا» نام مستندی به کارگردانی «علیرضا دهقان» محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است که داستان این قنات را به تصویر کشیده است و کوشیده از خلال سخن گفتن از ویژگی ها و علل خشکی آن، درباره عواقب این اتفاق هشدار دهد.
حالا این مستند که تاکنون از جشنواره های ایرانی بیست جایزه و از جشنواره بین المللی چهار جایزه دریافت کرده، در تازه ترین حضور بین المللی خود قرار است در نخستین جشنواره اینترنتی و علمی اسپانیا و ششمین جشنواره محیط زیستی رمانی به نمایش درمی آید.
نظر شما