آداب خاص عزاداری حسینی در استان لرستان

به گزارش خبرگزاری شبستان از خرم آباد، مردم شیعه استان لرستان عشق و ارادت خاصی به خاندان عصمت و طهارت دارند.

 

برگزاری سوگواری حسینی در بین مردم لرستان با آداب خاصی برگزار می شود که نشان دهنده عشق و ارادت قلبی مردم این دیار به خاندان عصمت و طهارت است.

 

گرچه به ظاهر بین مردم هر کدام از شهرستان های استانی تفاوت های دیده می شود، اما در واقع همه مردم استان به یک شیوه خاص خود عزاداری می کنند.

 

آیین گل مالی از آداب خاص عزاداری مردم لرستان است، گرچه این آیین سنتی  از اداب اصیل مردم ایران در عزای عزیزان و جوانان بوده است، اما این آیین سنتی همچنان در میان مردم لرستان در آیین عزاداری حسینی استفاده می شود.

 

 

برپایی تکیه های عزاداری از دیگر آداب عزاداری مردم استان بویژه در شهرستان خرم آباد است، در این رسم دیرینه مردم هر محله تکیه ای بزرگ در محله خود دایر می کنند و عزاداری های مردم در این تکیه عزاداری برپا می شود.

 

با آغاز ماه محرم جوانان با تهیه پارچه‌های سیاه و داربست‌های فلزی به شیوه سنتی تکیه‌های عزاداری در سطح محلات مختلف دایر می‌کنند.

 

افراد مسن ‌تر نیز با آماده کردن ابزار عزاداری خاص این استان همچون زنجیز، چهل چراغ، علم عزاداری و بلندگوها و طبل‌ها خود را برای عزاداری امام حسین(ع) آماده می‌کنند.

 

برپایی تکیه  بر سرگذر و کوچه ها از دیگر آدابی است که مردم بویژه جوانان و نوجوانان هر کوچه تکیه ای کوچه در سر کوچه خود دایرمی کنند که در طول شبانه روز صدای نوحه های عزاداری لری در آن پخش می شود و جوانان برای حضور در هیئت عزاداری محل ابتدا از این خیمه های کوچک شروع وبه عزاداری کرده و خود را به هیئت عزاداری محل می رسانند.

 

گذر هیئت های عزاداری از هر محل به محل دیگر و حضور در جایگاه مرکزی شهر خرم آباد از دیگر آدابی عزاداری مردم شهرستان خرم آباد است.

 

عزاداری مردم خرم آباد از شب اول تا چهارم در مساجد برگزار می شود و از شب چهارم به بعد عزاداری در تکیه ها و عبور از کوچه ها و خیابان های شهر برگزار می شود.

 

جوانان عزادار با حضور در تکایای محلی جلوه ای خاص از عزاداری را که خاص مردم لر زبان است به نمایش می گذارند.

 

در شهر خرم آباد قدیمی ترین تکیه مردمی، تکیه درب دلاکان خرم آباد است که طبق کتبیه موجود در این تکیه بالغ بر 150 سال قدمت دارد و هر سال میعادگاه سوگواران و عاشقان حسینی است.

 

نوای چمرونه ( نوعی موسیقی حزن انگیزکه در غم عزیزان نواخته می شود) از آداب عزاداری مردم لرستان در عزاداری حسینی است.

 

مراسم عزاداری مردم خرم آباد با صدای ساز و دهل و نوای حزن انگیزی که به گویش محلی چمرونه نامید می شود آغاز می شود و پس از نواخته شدن این موسیقی دسته های عزاداری سینه زنی و زنجیز زنی در سطح خیابان حرکت می کند و با پیاده روی طولانی خود را به جایگاه عزاداری اصلی می رسانند.

 

شروع مراسم عزاداری مردم خرم‌آباد با صدای ساز و دهل که آهنگ حزن‌انگیز (چمرونه) را می‌نوازد آغاز می‌شود، پس از نواخته شدن آهنگ چمریونه در محله‌ها و کوچه‌ها، دسته‌های عزادار که شامل سینه زنان و زنجیرزنان حسینی هستند، در خیابان ها به راه می‌افتادند تا به جایگاه اصلی شهر بروند.

 

سینه زنان خرم‌آبادی به شیوه‌ای خاص که ویژه مردم این شهر است سینه زنی می‌کنند، در این شیوه ابتدا سینه زنان نشسته و سینه می زنند بعد وقتی که نوحه خوان فریاد می‌زند( ای وا شهیدا به دشت کربلا) همگی سرپا می ایستند و ضمن جواب دادن به نوحه خوان با دودست و به شدت سینه می زنند.

 

چهل منبری از رسوم خاص عزاداری مردم لرستان

 

 

مراسم چهل منبر یکی از رسوم خاص و منحصر به فرد  مردم خرم‌آباد است.

 

زنان و دختران خرم آباد، از صبح روز تاسوعا تا شب آیین چهل منبری را برگزار می کنند، آیین عزاداری چهل منبری در محله قدیمی باغ دختران خرم آباد، برگزار می شود.

 

این آیین هر ساله با حضور گسترده زنان و دختران در روز تاسوعای حسینی برگزار می‌شود.

 

در خرم آباد رایج است که زنان عزادار با پوشدن لباس سیاه و چادر سیاه از خانه خود حرکت می کند و با تهیه چهل شمع و چهل نقل، قند و یا شکلات روانه برگزاری این آیین می شوند.

 

زنان خرم‌آبادی به یاد اسارت حضرت زینب(س)، با پای برهنه و با نقابی بر صورت، از محله «باغ دختران» حرکت کرده و چهل شمع در خانه‌هایی که درب آنها باز است، روشن می‌کنند.

 

زنان عزادار خرم آبادی، این آیین را با پوشاندن چهره خود و بستن نقاب و برخی از زنان نیز این آیین را با پای برهنه برگزار می کنند.

 

از دیگر رسوم زنان و دختران خرم آبادی در برگزاری این آیین عزداری این است، که شرکت کنندگان در این آیین پس از نیت مهر سکوت بر لب زده و تا پایان مراسم با سکوت برگزار می شود و عزاداران در سکوت خود ذکر گفته و صلوات می فرستند.

 

زنان چهل منبری در طول برگزاری این آیین سنتی ت‍ن‍‍ه‍‍ا ب‍‍ا ذک‍ر ک‍ل‍م‍ه‌ ‌ال‍ل‍ه‌ و ی‍‍ا ف‍رس‍ت‍‍ادن‌ ص‍ل‍و‌ات‌ ب‍ر م‍ح‍م‍د (صلی الله علیه و آله) و خ‍‍ان‍د‌ان‌ پ‍‍اک‍ش‌ م‍س‍ی‍ر ح‍رک‍ت‌ خ‍ود ر‌ا ‌اد‌ام‍ه‌ م‍‍ی‌‌د‌ه‍ن‍د.

 

گل مالی از آداب ویژه مردم لرستان در عاشورای حسینی

 

 

به گل افتادن( خاک بر سر ریختن)، پیشینه این آیین مربوط به پیش از اسلام است که در ایران پیش از اسلام برای برگزاری مراسم سوگ بزرگان، قهرمانان و جوانان و عزیزترین درگذشتگان انجام می‌شده است.

 

 در استان لرستان این آیین در سوگ عزیزان بویژه جوانان  از دست رفته معمول است و مردم عزادار مقداری گل عزا را به سر و شانه ها خود می مالند.

 

مردم شیعه مذهب استان لرستان، عشق و ارادت خاصی به  ائمه معصومین(ع) بویژه امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) دارند و در سوگ سرور و سالار شهیدان و یاران باوفایش گل عزا تهیه کرده و نه تنها سر و صورت که سرتا پای خود را گل مالی کرده و با حزن و اندوه در روز عاشورا عزاداری می کنند.

 

جوانان تکیه های محلات در روز تاسوعا به دامان طبیعت رفته و از مناطق خاص و دور از دسترس خاک تمیز و طاهر که عاری از هرگونه آلودگی باشد را تهیه می کنند و با چندین بار الک کردذن در حوضچه هایی که به دوشکل مربع و دایر ساخته می شود می ریزند.

 

 

این خاک تمییز که هم اکنون با گذشتن چندین بار از الک نرم و یکدست است را با گلاب به گل تهیه می کنند و در سپیده دم روز عاشورا خود را به گل عزا آغشته می کنند.

 

در کنار حوضچه‌های گل، مقدار زیادی هیزم به ‌صورت کپه بر روی هم انباشت می‌شود، که این هیزم ها با همکاری مناطبع طبیعی استان از چوب های خشک جنگل های استان تهیه می شود.

 

در سپیده دم عاشورا همزمان با تهیه حوضچه گل و آغاز مراسم گل مالی، خرمن چوبی به آتش کشیده می شود تا عزاداران در سرمای صبحگاهی لباس های خیس از گل عزاداری خود را در کنار این خرمن آتش خشک کنند.

 

عزادارانی که برخی نذر دارند، به نوبت وارد حوضچه‌های گل شده و بعضی تمام سر و صورت و حتی چشمان خود را آغشته به گل می کنند و برخی دیگر تنها لباس خود را و برخی هم به رسم دیرینه سرو شانه های خود را آغشته به گل کرده و یا به اصطلاح به گل می‌افتند.

 

مراسم گل مالی در خرم‌آباد توسط همه اقشار از هر فکر و سلیقه، فقیر و غنی و پیر و جوان و زن و مرد انجام می‌شود.

 

در قدیم الایام، مردم لر زبان مرکب خود که اسب بود را هم به گل آغشته می کردند و در سال های اخیر مردم خودروهای خود را از روز تاسوعای حسینی گل مالی می کنند.

 

چمریونه نوای حزن انگیز عزاداری حسینی در لرستان

 

 

نوای چمریونه، نوعی از موسیقی حزن انگیز است که در دیار لرستان در سوگ عزیزان بویژه جوانان نواخته می شود و مردم مومن و شیعه لرستان این آیین را در مراسم عزاداری حسینی به کار برده و با نوای چمریونه حزن و اندون خاصی بر فضای مراسم و شهر طنین انداز می شود.

 

 با آغاز مراسم گل مالی، عزاداران با زمزمه های لری چون (هی رو هی رو) گویان در کنار آتش‌های برافروخته میدان محله عزاداری می کنند و با روشن شدن هوا با صدای چمرونه آیین عزاداری مردم خرم آباد آغاز می شود.

 

عزاداری مردم خرم‌آباد در روز عاشورا تا نیمه های روز ادامه دارد و هر بار که سینه زنان به سینه می زنند گردی از گل به تن نشته به آسمان بلند شده و حال هوای حزن مراسم را بیشتر می کند.

 

هیئت های عزاداری ابتدا خود را به جایگاه اصلی شهر رسانده و پس عزاداری در جایگاه اصلی و با نزدیک شدن به ظهر عاشورا خود را به گلزار شهدای شهر رسانده و در جوار قبور مطهر شهدا به عزاداری می پردازند.

 

در میان راه افرادی که نذری دارند، نذورات خود را در بین عزاداران توزیع می کنند و برخی هم جلوی هیئت های عزاداری گاو، گوساله و یا گوسفندهای نذری را قربانی کرده و آن هیئت را برای شام نذری دعوت می کنند.

 

با اذان ظهر عاشورا که در گویش محلی به آن طوق اشگس گفته می‌شود، مراسم عزاداری به پایان می‌رسد و عزاداران پس از اقامه نماز ظهر عاشورا  به منازل خود رفته و مراسم عزاداری روز عاشورا به پایان می رسد.

 

از اذان مغرب به بعد به مدت سه شب مراسم شام غریبان در مناطق مختلف شروع می شود و در این سه شب دسته های عزاداری با جمع شدن در تکایای محلی به عزاداری می پردازند.

 

عزاداران به یاد اسرای کربلا شمع حزن و اندوه به دست به عزاداری می پردازند.