مسجد جامع همدان شکوه معماری و معنویت/ شاهکار هنری دوره قاجاریه

به گزارش خبرگزاری شبستان از همدان،  (۳۰ مرداد) روز جهانی مسجد ، بهانه ای شد تا مساجد را بیشتر بشناسیم، مساجد پس از اسلام به دست هنرمندان ایران به یکی از شاهکارهای معماری بدل شدند؛ در همدان نیز به‌عنوان پایتخت ایران‌زمین قبل و پس از ظهور اسلام شاهد احداث مساجدی بودیم که ارزش معماری و تاریخی آنها قابل‌توجه است.

مهم‌ترین مساجد شهر همدان عبارتند از  مسجد بزرگ شریف‌الملک، مسجد پیغمبر، مسجد جامع، مسجد چمن چوپان‌ها، مسجد حاج ابراهیم بیک، مسجد حاج احمد، مسجد حاج رضا انصاری، مسجد حاج زینل، مسجد حاج سرتیپ، مسجد حاج کلبعلی، مسجد شالبافان، مسجد شریف‌الملک کوچک، مسجد علویان، مسجد حمام قلعه، مسجد کبابیان، مسجد گازران، مسجد گلپا،  مسجد محله حاجی، مسجد میرزا تقی، مسجد میرزا لطف‌الله و  مسجد نظر بیگ (حضرت علی).

مسجد جامع همدان

مسجد جامع شهر همدان در نزدیکی میدان مرکزی شهر و در قسمت غربی خیابان اکباتان، در محدوده راسته بازارهای شهر قرار دارد، این مسجد از بناهای دوره قاجاریه است و تاریخ شروع ساخت آن در قطار بندی جلو ایوان بزرگ، سال 1253 ثبت شده است.

مسجد جامع از قدیمی ترین و معتبرترین مساجد است که با توجه به مشخصات، معماری و کتیبه های موجود متعلق به سال 1253 هجری قمری و بعد از آن است و دارای صحنی مستطیل شکل در میان، سه ایوان در جهت های جنوبی، شرقی و شمالی، چندین شبستان، گنبد، گنبدخانه و شش مناره و چند حجره است.

شبستانی که سمت غرب گنبدخانه واقع شده دارای 32 ستون (چهار ردیف هشت تایی) سنگ و ستون های آجری دیگری است که تناسب و هماهنگی میان ستون های سنگ و طاق درخور توجه است، به طوری که فضای وسیع و روشنی را به وجود آورده اند.

سمت های جنوبی این مسجد شامل ایوانی مرتفع می باشد که رسمی بندی جلو آن از آجر و کاشی معرق ساده ساخته و بر روی آن با کاشی فیروزه رنگ نام الله و نام پنج تن نوشته شده است.

این مسجد سه در ورودی دارد که عبارتند از: ورودی نوساز سمت خیابان اکباتان، ورودی قدیمی با دالان طاقدار در ضلع شرقی صحن، ورودی قدیمی با دالان هشتی مقرنس کاری شده در ضلع غربی صحن، که هر سه از زیبایی چشمگیری برخوردارند. بنای مسجد جامع همدان دارای طرحی مستطیل شکل و چهار ایوانی ناقص است.

ضلع غربی شامل هشتی مقرنس کاری شده و شبستان کوچک و کم ارتفاع زمستانی است و ضلع شرقی مسجد در مقیاس کوچکتر ازبخش قدیمی باقی مانده است.

در حال حاضر مسجد دارای سه ایوان،‌ دو شبستان و گنبدی آجری و صحن وسیع و دلبازی است که حوض بزرگی را در خود جای داده است ایوان اصلی در ضلع جنوبی واقع شده و دو ضلع شرقی و شمالی نیز مناره هایی قرار دارد طاق نماهای کم عمقی نیز در ضلع جنوبی صحن وجود دارد شبستان اصلی مسجد دارای 55 ستون 11 در 5 ردیف است گنبد آجری مسجد که بر روی این شبستان قرار دارد.

وحدت سبک در معماری بر ارزش مسجد جامع افزوده است

«علی مالمیر»  در مورد مسجد جامع همدان گفت: مهم ترین اقدام در مسجد جامع زمینه عملیات استحکام‌ بخشی، بازگرداندن ساختار به صورت متعادل است و این اقدام به لحاظ جاری بودن اثر در طول زمان در سه دوره گذشته، حال و آینده باید به سمت جامع بودن حرکت کند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه مسجد جامع همدان از نخستین مساجد بازار همدان بوده است، تصریح کرد: این مسجد بر حسب ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی خود عملکرد مذهبی داشته و هم پایگاه سیاسی، اجتماعی محسوب شده است.

مالمیر، خاطرنشان کرد: زیباترین تزیینات معماری را می توان در نحوه آرایش آجرهای بکار رفته در مناره مشاهده کرد که به صورت رج چینی در قسمت پایین مناره و تزیینات آجری برجسته در قسمت میانی و فوقانی زیبایی آن را دوچندان کرده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان اینکه گنبد مسجد جامع همدان نسبتا بزرگ و دو پوششه است، گفت: این مسجد رواق های زیبا و دیدنی دارد.

مسجد جامع همدان پذیرایی معتکفان است

مسجد جامع همدان هر ساله پذیرایی خیل عظیمی از مشتاقان به سنت پسندیده اعتکاف است، و  شبستان های این مسجد پذیرایی نسل جوانی است که مشتاقانه برای شرکت در مراسم اعتکاف در مسجدحضور می یابند.